* این مقاله جنبه ی آموزشی دارد نه درمانی، هر دارویی باید با تشخیص و تجویز پزشک مصرف شود.
انتظار تولد یک کودک در عین این که در بیشتر موارد باعث شادی و خوشحالی است، می تواند باعث نگرانی هایی هم بشود و به تدریج که میزان هورمون ها عوض می شوند، اضافه وزن و تغییرات وضع بدنی باعث ایجاد عکس العمل های جسمی و روحی کاملا متفاوت خواهد شد.
با این که این عوارض کاملا طبیعی هستند ولی باعث تغییرات مهمی در پاها و پشت خانم های باردار می شوند که می تواند مشکلاتی برای سلامتی آنها تولید کند. این مقاله جهت شناسایی و درک این عوارض و کمک به رفع آنها در مدت ۹ ماه بارداری تهیه شده. بانوان باردار به طور قطع متوجه می شوند از وقتی که باردار شده اند پاهایشان نسبت به سابق عوض شده و راه رفتن مثل سابق نیست و باید مواظب بهداشت پاهایشان باشند، مخصوصا در سه ماه آخر بارداری.
طی دوره بارداری اضافه وزن و تغییرات هورمونی اغلب همراه با جمع شدن آب و شل شدن تاندون ها و لیگامان ها شدید شده و تغییرات مهمی در ساختمان و فعالیت پاهای شما ایجاد می شود که کاملا طبیعی است. مطالعات زیادی نشان داده که در این موقع پاها درازتر و پهن تر شده و کف پا صاف تر می شود. این عوارض مخصوصا در اولین بارداری شدیدتر است. این عوارض معمولا در سه ماه آخر دیده می شوند، ولی امکان دارد که از ماه اول هم ایجاد بشوند و می توانند پس از زایمان هم باقی بمانند.
دردهای پا در دوران بارداری
زیاد شدن وزن باعث زیاد شدن فشار بر روی پاها می شود که از سه ماه اول شروع شده و تا پایان سه ماه سوم ادامه دارد و این باعث می شود که بعضی از نواحی پا فشار بیش از حد تحمل کند هم در حالت ایستاده و هم در حال راه رفتن مثل: پاشنه پا- قسمت وسطی پا- انگشت شصت پا که این عوامل باعث ناراحتی و درد می شود و حتی ممکن است مجبور بشوید که کفش تان را عوض کرده، یک یا دو نمره بالاتر بخرید. مخصوصا اگر اضافه وزن بیشتر از حد طبیعی داشته باشید.
تغییرات فرم بدن و حالت راه رفتن
در هنگام بارداری به تدریج تغییرات زیادی در حالت و فرم بدن ایجاد می شود. مرکز ثقل بدن عوض شده و باسن به طرف جلو پیش می رود و در نتیجه قوس کمر بیشتر شده و تولید لردوز می کند. سر به طرف عقب رفته و بدن وضعش را برای کنترل و تعادل عوض می کند. این تغییرات باعث درد در پاها و پشت می شود. مخصوصا در سه ماهه آخر. وقتی که شما راه می روید عضلات باید خودشان را با تغییرات تولید شده درپشت و قوس کف پا و سراستخوان ران (مفصل رانی لگنی) آماده کرده و فشار بیشتری را تحمل کند و نوسانات چپ و راست اهمیت بیشتری پیدا کرده و پاها با فاصله بیشتر راه می روند، در نتیجه تماس با زمین بیشتر شده و راه رفتن آهسته تر می شود. تغییرات دیگری هم پیدا می شوند مثل حرکات گردشی باسن و شانه ها در هنگام راه رفتن که به خوبی سابق انجام نمی شوند و برعکس حرکات بین باسن و ستون مهره های کمری و گردن شدیدتر می شوند.
دردها و خطر سقوط
به خاطر تغییرات گفته شده بانوی باردار باید شدیدا مواظب خودش باشد زیرا قدرت کنترل بدن و حرکات بدنی کمتر شده و خطر تولید درد در اعضای تحتانی و باسن و پشت و خطر سقوط و افتادن شدیدتر می شود. طبق مطالعات انجام شده از هر ۴ بانوی باردار یکی احتمال افتادن دارد که مطابق سقوط افراد ۶۵ سال به بالاست.
بهداشت پاهای بانوان باردار
چند راهنمایی برای این که بارداری به خوبی بگذرد و دردها ی مربوط به پاها را آرام کند:
با ماساژ پاها روزی ۲۰ دقیقه شروع کنید که کمک می کند تورم پاها کمتر بشود. ماساژ شبانه ساق پا با کرم حاوی روغن اساسی (Lavender) اسطوخودوس که پس از ۸ هفته باعث کم شدن اضطراب و افسردگی که بعضی از بانوان باردار در سه ماهه آخر به آن دچار می شوند، می گردد.
یک مطالعه که جدیدا انجام شده نشان می دهد که ۴۰ دقیقه رفلکسولوژی پا باعث کم شدن شدت درد و اضطراب می شود و همچنین دردهای هنگام فعالیت های زایمان را حداقل ۲ ساعت کم می کند.
کینزیوتراپی- استئوپاتی و اکوپانچر هم اگر دردهای ستون مهره ای وجود داشته باشد مفید هستند. کفی های پزشکی هم که برای پاهای مادر آینده درست شده به رفع درد و بهبودی وضع بدن کمک می کند. کفی پزشکی به غیر از رفع درد از صاف شدن کف پا جلوگیری کرده و تعادل بیشتری به بانوی باردار می دهد، در نتیجه خطرافتادن را کم می کند. ملاقات و مشورت با متخصص پا در هنگام بارداری و پس از آن توصیه می شود.
واریس
از هر سه بانوی سفید پوست دو نفر، و از هر سه بانوی سیاه پوست یک نفر دچار واریس در دوران بارداری می شوند که به صورت لکه های آبی زیر پوست در ساق پا ظاهر می شوند و معمولا پس از زایمان از بین می روند.
چند راهنمایی مفید
– از پوشیدن جوراب تنگ خودداری کنید
– حمام گرم نگیرید
– ساق پاها را در آفتاب قرار ندهید
از موم برای رفع موها استفاده نکنید
مدت زیادی سر پا نایستید
– در صورت امکان پاها را بالاتر از بدن قرار دهید تا خون در سیاهرگ راحت تر حرکت کند
– روی زمین دراز بکشید و پاها را روی دیوار در سطح بالا قرار دهید و با یک پا ساق پای دیگر را ماساژ دهید سپس ران را با دست ماساژ بدهید. بعد همین کار را با پای دیگر بکنید. ماساژ باید حدود ۱۰ دقیقه طول بکشد
– شب ها زیر پاهایتان بالش بگذارید تا در سطح بالاتری از بدن قرار داشته باشد و روی پهلوی چپ بخوابید تا جنین روی سرخرگ آئورت و سیاهرگ جوف تحتانی فشار نیاورد.
بیماری های دیگری هم در این مدت نه ماه ممکن است پیش بیاید که نادر هستند مثل:
آرتریت- که یک التهاب مفصلی است که می تواند به صورت حاد یا مزمن ایجاد شود و مفاصل مختلفی در بدن را ملتهب کند. اگر به مفاصل پا صدمه بزند به دو صورت دیده می شود:
– پلی آرتریت روماتوئید
– آرتریت تغییر شکل دهنده
پلی آرتریت روماتوئید- یک بیماری انفلاماتوار نسوج محافظت کننده استخوان هاست که باعث تورم و سختی مفاصل می شود به طوری که حرکات و فعالیت های آنها را مختل می سازد. حتی می تواند باعث عدم حرکت آنها بشود. مفاصل کوچک دست و پا بیشتر از سایر مفاصل به آن دچار می شوند. در پاها بیشتر مفاصل انگشت شصت پا و مچ پا بیمار می شوند.
آرتروز- آرتروز سائیدگی طبیعی غضروف محافظ مفاصل در هنگام حرکت است و انگشت شصت پا که بیشترین فشار وزن بدن را هنگام راه رفتن به جلو تحمل می کند بیش از سایر مفاصل پا به آن دچار، و دردناک و متورم می شود و در این صورت بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.
