در سالهای اول قرن بیست و یکم ما شاهد تحولات و تغییرات غیرقابل انتظاری در دنیای پزشکی بوده ایم و این تحولات بیانگر پیشرفت های بسیاری است که در سالهای آینده ناظر آن خواهیم بود.
کارتل های داروهای شیمیایی که غیر از منافع شخصی و مادی نظری ندارند به تدریج تشکیلات خود را جمع و جور کرده و از صحنه خارج خواهند شد و جای آنها را ژن و ژن تراپی و تغذیه و رژیم غذایی و درمانهای طبیعی خواهند گرفت. با وجود اپیدمی و همه گیری عارضه چاقی و بیماریهای مزمن مانند دیابت و سرطان و بیماری های قلب و عروق که نسل بشر را تهدید می کند باز از سپیده سحرگاهی این قرن شاهد پیشرفت های پیش بینی نشده ای هستیم که پشت سرهم به وقوع می پیوندد. در مورد پیشگیری پیری زودرس و حتی کند کردن و حرکت بروز پیری موفقیت های بزرگی حاصل گردیده و وقوع قرن جدیدی را مژده می دهند. در سال گذشته صدها یافته جدید پزشکی و پیشرفتهای علمی در این زمینه یکی پس از دیگری ظهور نمودند و برای اولین بار در تاریخ پزشکی دنیا ثبت شدند. در اینجا فقط به چند نمونه ی آن اشاره می گردد:
۱ـ در ماه می گذشته دانشمندان سرشناس Mayo Clinic در آمریکا پس از تجزیه و تحلیل نتایج هزارها پروژه تحقیقاتی در سراسر دنیا پیرامون اسیدهای چرب امگا ۳ اعلان نمودند که این ماده غذایی می تواند به شدتی غیرقابل تصور از بروز بیماریهای قلب و عروق جلوگیری نموده و حتی در درمان آن موثر باشد. فقط در یک پروژه تحقیقاتی که بیشتر از ۳۲ هزار نفر شرکت کرده بودند اسیدهای چرب امگا ۳ که حاوی مقدار قابل توجهی EPA و DHA هستند می توانند امکان بروز بیماریهای قلب و عروق را تا ۴۵ درصد کاهش دهند. امگا ۳ موجود در رژیم غذایی یا روغن ماهی می توانند به طور چشمگیری از مرگ و میرهای زودرس به علت سکته های قلبی و مغزی جلوگیری کنند. این ماده غذایی می تواند در افرادی که به بیماریهای قلب و عروق دچار هستند و یا در معرض بروز آن قرار دارند، موثر باشد.
۲ـ استخوانهای بدن پایه و اساس زندگی سالم می باشند و اگر خللی در چند و چون فعالیت و مسئولیت آنها به وجود آید با زمین گیر شدن شخص، کیفیت زندگی به شدت کاهش یافته و ارزش واقعی زندگی از دست می رود. استخوانها نه تنها در فرم بدن و حرکات آن مهم هستند، بلکه در حقیقت محل خلق شدن و تکثیر گلبولهای خون می باشند که در متابولیسم بدن و سیستم ایمنی آن نقش غیرقابل انکاری دارند. در مورد استخوانها و سلامتی آنها در سال گذشته تحقیقات علمی جالبی صورت گرفت که در حقیقت یافته های آن بسیاری از گذشته های تاریک دنیای پزشکی را در این مورد روشن نموده است.
دانشمندان در این تحقیقات از نظر ژنتیکی بررسی دامنه داری را بر روی مرد سالمی که ۱۱۳ سال عمر داشت، آغاز نمودند. در نهایت تعجب، پژوهشگران دریافتند که طولانی بودن عمر مرد مورد بحث و سالم بودن ایشان به خاطر ژن سالم و یا فوق العاده ای نمی باشد، بلکه به خاطر داشتن استخوان بندی سالم اوست که می تواند به موقع گلبولها و سلولهای مخصوص را در خود به وجود آورد و چنان سیستم دفاعی قوی و بادوامی را خلق نماید که از بروز هر نوع بیماری جلوگیری کند. قسمت اعظم رژیم غذایی این مرد ۱۱۳ ساله را سبزی و میوه تازه تشکیل می داد که خواص ضد التهابی دارند و سبب سلامتی بدن، مخصوصا استخوانها می شوند. یکی دیگر از خصوصیات مرد مورد بحث دوری کامل از مصرف داروها و مواد شیمیایی بود که به طور مسلم در کاهش قدرت سیستم دفاعی بدن نقش دارند. ما به طور کلی کمتر به استخوانها و بهزیستی آن توجه داریم در حالی که در درون اسکلت بدن ما اقیانوسی از فعالیتهای پیچیده وجود دارد که در حقیقت به علت مسئولیت دفاعی بدن در برابر عوامل بیماری زا اهمیت آن غیرقابل بیان است. وقتی این سیستم به هر دلیلی به زانو درآید بیماریها پشت سر هم و به ترتیب کشور تن را تسخیر نموده و بیماریهای مختلف را به وجود می آورند. سلولهای مسئول در سیستم دفاعی بدن مانند ارتش و لشکرهای کشوری
هستند که اگر قدرت جنگیدن و مقابله با دشمن را نداشته باشند، کشور از دست خواهد رفت.
۳ـ در سال ۲۰۰۸ دانشمندان ثابت نمودند که هسته انگور در جلوگیری از بروز بیماری خسته کننده آلزایمرز نقش مسلم دارد. هسته انگور و مواد موجود در آن از پیری زودرس سلولهای مغزی پیشگیری می کند و نمی گذارد Plaque یا نقاط غیرفعالی در بافتهای مغز به وجود آید و سرانجام فراموشی مطلق یا بیماری آلزایمرز خلق شود.
هسته انگور یاقوتی یا تیره رنگ از به وجود آمدن Plaque های مورد بحث در مغز جلوگیری می کند. بررسی های علمی ثابت نموده که در ابتدای کار نوعی استرس می تواند سبب التهاب قسمتهایی از مغز شود که موجب تحریک نوعی ژن در بدن می باشد که در نهایت ظهور پلاک ها را منجر می شود. هسته انگور و مواد موجود در آن این راه را مسدود نموده و اجازه نمی دهد پلاک مورد بحث به وجود آید و صدمه غیرقابل برگشت در مغز ظاهر شود که خود از بروز بیماری آلزایمرز جلوگیری می کند.
۴ـ در سال ۲۰۰۸ ویتامین D مقام مخصوصی در بین انواع ویتامین ها به دست آورد، به صورتی که آن را حلال همه مشکلات پزشکی و پیشگیری و درمان کننده بسیاری از بیماریها معرفی نمودند.
نقش ویتامین D در متابولیسم استخوانها، استحکام اسکلت بدن و همچنین در چند و چون فعالیتهای ژنهای بدن، تقویت سیستم ایمنی، پیشگیری بیماریهای Autoimmune، متابولیسم سالم، برقراری فعالیت غده تیروئید، پیشگیری بیماری قند نوع یک و دو، پیشگیری بیماریهای قلب و عروق، سلامتی و بهزیستی دستگاه عصبی، پیشگیری بسیاری از سرطانها و بالاخره داشتن خلق و خوی سالم، به دقت بررسی و ثابت گردیده است.
اشعه خورشید قسمت مهمی از نیاز ویتامین D بدن را تامین می کند، بقیه نیاز باید از طریق غذا و رژیم غذایی به بدن برسد. مقدار توصیه شده ویتامین D بین ۱۲۰۰ تا ۲۰۰۰ واحد بین المللی است و مصرف ویتامین D مصنوعی باید به وسیله پزشک یا متخصص تغذیه تجویز شود.
۵ـ نتایج بررسی ۲۰ ساله گروهی از پژوهشگران درباره ی رابطه ورزش سالم، مخصوصا دویدن و طولانی بودن عمر در سال گذشته تجزیه و تحلیل شد و معلوم گردید که ورزش مرتب و مناسب تا ۵۰ درصد از مرگ و میر زودرس جلوگیری می کند، زیرا این افراد کمتر به بیماریهای مزمنی مانند سرطان، بیماری قند و بیماریهای قلب و عروق دچار می شوند. علاوه بر این افرادی که مرتبا ورزش می کنند کمتر دچار درد مفاصل می شوند و سیستم ایمنی قوی تری دارند.
۶ـ در سال ۲۰۰۸ دانشمندان به اتفاق اعلان نمودند که نتایج بررسیهای علمی درباره غده تیروئید و سلامتی ثابت می کند که غده تیروئید یا سلطان غدد داخلی بدن اگر سالم نباشد مشکلاتی در متابولیسم بدن، قلب و عروق و بروز فشار خون بالا، افزایش کلسترول خون، تغییر خلق و خوی و همچنین بروز بیماریهایی مانند آلزایمرز، سرطان و آب سیاه چشم و غیره نقش خواهد داشت. پژوهشگران این بررسی جالب علمی توصیه می کنند که سلامتی و بهزیستی غده تیروئید یکی دیگر از ارکان مهم زندگی با کیفیت بالا است زیرا همانطور که اشاره شد این غده رهبری ارکستر تمام غدد داخلی را در بدن به عهده دارد. وقتی رهبر ارکستری بد و ناجور رهبری کند، نتیجه ی آن مسلم خواهد بود. دو بیماری مهم غده تیروئید به نامهای کم کاری و پرکاری تیروئید درصد بالایی از مردم را دچار می کند و درمان آنها طولانی خواهد بود. به همین دلیل عده ای پس از بهبودی نسبی درمان را کنار می گذارند و آتش زیر خاکستر را نادیده می گیرند که روزی خطرات غیرقابل جبرانی را به وجود خواهد آورد. گروه دیگر بیماریهای غده تیروئید را سرسری گرفته و روزی به خود می آیند که صدمات سنگینی بر بدن آنها وارد آمده است. در این صورت حفظ سلامتی و بهزیستی این غده کوچک می تواند سلامتی بدن را تضمین نماید.
۷ـ و بالاخره ثابت گردید که چاقی، مخصوصا چربی دور شکم می تواند نشانه ای از تشخیص و بروز بیماریهای مختلفی باشد. امروز با اندازه گیری چربی دور شکم می شود پیش بینی کرد که چه بیماریهایی در راه هستند. فرق نوع چربی دور شکم و چربیهای دیگر نقاط بدن این است که سلولهای چربی دور شکم در ساختن و ترشح هورمون استروژن نقش شناخته شده ای دارد و با این عمل خود تعادل این هورمون را در بدن به هم می زند و بیماریهای مزمنی مانند سرطان را به وجود می آورد. افرادی که چربی دور شکم آنها زیاد است یا به سندروم متابولیک دچار هستند و یا به زودی به این سندروم دچار خواهند شد که علامت واضح و غیرقابل انکاری است برای بروز بیماریهای مختلف چون که در این افراد علاوه بر چاقی، فشار خون و کلسترول و قند خون هم بالا است که هر کدام در به وجود آمدن ناهنجاریهایی در بدن نقش دارند. دانشمندان معتقدند که:
ـ Belly Fat یا چربی دور شکم مرگ و میر زودرس را علامت میدهد.
ـ چربی دور شکم در میانسالی سبب عارضه و بیماریهای فراموشی در بزرگسالی می گردد.
ـ چربی دور شکم با سکته های قلبی و مغزی رابطه مستقیم دارد .
ـ مصرف نان کامل (همراه با سبوس) و غذاهایی که در آن مقدار زیادی فیبر و سلولز وجود دارد، به همراه ورزش مرتب و مناسب می تواند در از دست دادن چربی دور شکم موثر باشد و در نتیجه خطرات پیش بینی شده را کاهش دهد.
در خاتمه از همه شما خوانندگان عزیز صفحه تغذیه و بهداشت خانواده شهروند که یک سال دیگر با ما بودید و ما را همراهی کردید، تشکر می نماییم و فرا رسیدن نوروز باستانی را به شما و همه عزیزان دل و جانتان تبریک می گوییم و تنی سالم و دلی خوش برایتان آرزومندیم.
نوروزتان پیروز و هر روزتان نوروز باد.
* دکتر پرویز قدیریان استاد دانشگاه مونتریال در تغذیه و استاد دانشگاه مک گیل در سرطان شناسی و کارشناس سازمان بهداشت جهانی است.
EPIDEMIOSEARCH@yahoo.com
