اعتصاب دانشجویان کبک با تظاهراتی عظیم، صد روزه شد
روز سه شنبه ۲۲ ماه مه دهها هزار نفر، از نیمروز تا پاسی از نیمه شب گذشته، در ادامه اعتصاب و تظاهرات بی سابقه دانشجویان در تاریخ کبک و کانادا، در قسمت های عمده ای از مرکز شهر مونترال دست به راهپیمایی و تظاهراتی شورانگیز و پر سر و صدا زدند. در این تظاهرات عمدتا بی خشونت، بیش از ۱۵۰ هزار نفر شرکت داشتند. پلیس با حضور سنگین و پر شمارخود این تظاهرات را زیر نظر داشت و دهها نفر را دستگیر کرد. تظاهرکنندگان در بعضی نقاط پنجره های ساختمانهای تجاری را شکستند و با آجر و پاره سنگ به پلیس حمله کردند. در چند نقطه شهر آتش سوزی های بر پا شد. بجز این حوادث پراکنده، تظاهرات در کل، با آرامش اما با هیجان بسیار برگزار شد. با اینکه هفته پیش کلاس های درس تقریبا در تمام کبک با فشار دانشجویان اعتصابی تعطیل شد، اما بنا به گزارش رسانه ها حدود یک سوم دانشجویان دانشگاه ها و کالج ها در این تظاهرات شرکت داشته اند. اینبار اما گروه زیادی از اعضای اتحادیه ملی سندیکاهای کبک CSN هم به پشتیبانی دانشجویان به خیابان ها آمدند.
تظاهرات دانشجویان در مونتریال
با این تظاهرات، مبارزات دانشجویی کبک صد روزه شد. در تظاهرات روز سه شنبه اما دیگر شعار و سخنی از مخالفت با طرح افزایش شهریه دانشگاه ها در میان نبود. این بار همه علیه قانون جدیدی که لیبرال ها در راستای ممنوع کردن تظاهرات تصویب کرده اند، خیابان ها را با شعارهای کر کننده خود علیه این قانون، ژان شاره و دولت لیبرال در نوردیدند. این تظاهرات در شکلی بسیار گسترده تر دنباله تظاهرات روزهای شنبه، یکشنبه و دوشنبه، روزهای پس از تصویب قانون اضطراری منع گردهمایی های بیش از ۵۰ نفر در روز جمعه ۱۸ ماه مه بوده است. روز چهارشنبه ۱۶ ماه مه، ژان شاره، نخست وزیر کبک و خانم «میشل کوور شسن» MichelleCourchesne، وزیر جدید آموزش و پرورش کابینه اش لایحه ۷۸ را تحت عنوان به اصطلاح آئین نامه، راهنما و دستوری برای چگونگی برگزاری تظاهرات دانشجویان به مجلس ملی کبک عرضه کردند. این لایحه عملا برای پایان دادن به اعتراضات و اعتصابات چند ماهه اخیر دانشجویان به وسیله دولت تنظیم و برای تصویب و بعد اجرا به مجلس ارائه شده است. لایحه ۷۸ روز جمعه ۱۸ ماه مه با ۶۸ رای موافق و ۴۸ رای مخالف به تصویب مجلس رسید و می توانست و می تواند به اجرا گذاشته شود. لیبرال ها در مجلس کبک که ۱۲۵ کرسی دارد، تنها با دو کرسی اضافه بر حداقل لازم، از اکثریت شکننده ای برخوردارند. ۹ کرسی مجلس خالی است. لایحه ۷۸ با حمایت نمایندگان حزب ـ سازمان سیاسی نوبنیاد دست راستی «ائتلاف برای آینده کبک» CAQ به تصویب رسید. نمایندگان پارتی کبکوا (حزب کبکی ها) و دکتر امیر خدیر تنها نماینده «حزب همبستگی کبک» به این لایحه رای مخالف دادند.
بر حسب مفاد کلی قانون ۷۸ گردهمایی بیش از ۵۰ نفر ممنوع است. هرنوع گردهمایی باید حداقل هشت ساعت قبل از تشکیل با ذکر علت، ساعت شروع، محل و ساعت و محل اتمام برگزاری به اطلاع پلیس برسد و با کسب اجازه رسمی از پلیس و مقامات مسئول، برگزار شود. هر کس که بر خلاف این قانون عمل کند برای هر روز شرکت در همایش و تظاهرات غیرقانونی بین ۱۰۰۰ تا ۵۰۰۰ هزار دلار جریمه نقدی می شود. این جریمه برای دبیران و یا سخنگویان اتحادیه ها و انجمن های دانشجویی بین ۷ تا ۳۵ هزار دلار و برای جمعیت ها، اعضای اتحادیه و یا انجمن های دانشجویی بین ۲۵ تا ۱۲۵ هزار دلار خواهد بود. در این قانون که در تاریخ قانونگذاری مجلس ملی کبک بی سابقه است، آمده و تاکید شده اگر خلاف تکرار شود، جریمه ها دو برابر خواهد شد و تبعات جزایی جدی تری به دنبال خواهد داشت. از نظر بسیاری از آگاهان حقوقی و کارشناسان و اکثریت مردم قانون ۷۸ نقض آشکار قانون اساسی و حقوق شهروندی مردم کبک و کانادا و محدود کردن، تعطیل عملی و الغای حق آزادی بیان است. در لایحه پیش بینی شده که این قانون تا اول ژوییه ۲۰۱۳ اعتبار دارد و دولت می تواند پیش از این تاریخ هم آنرا بر حسب صلاحدید خود، لغو کند.
تظاهرات دانشجویان در مونترال
ژان شاره و دولت لیبرال این قانون را با حمایت دست راستی های «ائتلاف برای آینده کبک» در مجلس به تصویب رساندند، اما تظاهراتی که شنبه شب با شرکت بیش از ۲۰ هزار نفر، بعد از روز تصویب لایحه ۷۸ و به دنبال آن یکشنبه و دوشنبه ۲۰ و ۲۱ ماه مه و در اوج آن سه شنبه ۲۲ ماه مه و اینبار با شرکت بیش از ۱۵۰ هزار برگزار شد، عملا همه نقشه های نئولیبرال ها را برای از میدان بدر کردن دانشجویان، نقش بر آب کرد. این تظاهرات آشکارا ثابت کرد تصویب و اجرای چنین قانونی در کبک کاری عبث و غیر ممکن است و بر عکس آنچه شاره خیال کرده، تنها عمر حکومت لیبرال ها را به سرعت کوتاه تر کرده و می کند و دولتش «مستاجل» شده است.
اعتصابات دانشجویان کبک که در ماه فوریه، زمانی که شاره اعلام کرد بر اساس طرح دولت تحت رهبری اش شهریه دانشگاه ها در طول پنج سال به میزان ۷۵ درصد افزایش خواهد یافت، کلید خورد. بعدا با شروع اعتصاب و تظاهرات دانشجویان، در گامی به پس، خانم «لین بوشام»، وزیر وقت آموزش و پرورش و معاون ژان شاره اعلام کرد افزایش شهریه در هفت سال و به میزان ۸۳ در صد (با احتساب سود بانکی که به آن تعلق می گیرد!) انجام خواهد شد.
۱۳ فوریه اولین تظاهرات برگزار شد. روز ۲۳ فوریه شمار تظاهرکنندگان به ۱۵ هزار نفر رسید. در نیمه ماه مارس با سرسختی دولت در مقابل خواسته دانشجویان، اعتصابات گسترده تر شد و تظاهراتی کم سابقه با شرکت بیش از ۲۰۰ هزار نفر برپا شد. این تظاهرات در تاریخ جنبش های اجتماعی کبک و کانادا تنها با تظاهرات ضد جنگ، ضد حمله دولت جرج بوش به عراق در سال ۲۰۰۳ قابل مقایسه است.
تظاهرات روز ۲۲ ماه مه نه تنها در کانادا که بازتابی جهانی یافته است. «سید رایان»SidRyan، دبیر کل «فدراسیون کارگران انتاریو» در گفت وگویش با خبرنگار سی بی سی، ضمن حمایت از تظاهرات دانشجویان و اتحادیه ملی سندیکاهای کبک توضیح داد که (نقل به مضمون) اگر توجه کنیم که دولت فدرال قصد دارد با بودجه کلان میلیاردها دلاری هواپیمای اف ۳۵ جنگی خریداری کند و آنوقت دولت کبک می خواهد شهریه دانشگاه ها را افزایش دهد، حقانیت اعتصاب و تظاهرات دانشجویان کبک بر ما روشن می شود و پشتیبانی ما را از این عدالت خواهی یک انجام وظیفه ضروری می کند.
مایکل مور، فیلمساز رادیکال آمریکایی حمایت خود را از حرکت و تظاهرات ۲۲ ماه مه اعلام کرده است. میک جاگر، خواننده مشهور راک جهان، خواننده گروه رولینگ استونز، در کنسرت خود در آمریکا به نشانه پشتیبانی از جنبش مردم و دانشجویان کبک، پیراهن قرمز، رنگی که نماد این مبارزات است، به تن کرده است. در پاریس پایتخت فرانسه، تظاهراتی در حمایت از جنبش دانشجویان کبک به طور همزمان برگزار شد.
ژان شاره و لیبرال ها از سال ۲۰۰۳ در کبک قدرت حکومتی را در دست دارند. روز ششم ژوئن، حدود دو هفته دیگر، نهمین سالگرد به قدرت رسیدن آنهاست. جنبش نوین مردم کبک خط پایانی است بر یک دوره تاریخی، اعتراضی تاریخی است علیه حکومت نئولیبرال ها در کبک و در شکلی گسترده تر علیه محافظه کاران فدرال، نئوکانها در کانادا، دولت اکثریت محافظه کار فدرال که دوم ماه مه، در سالگرد انتخابات فدرال پر شبهه دوم ماه مه ۲۰۱۱ یک ساله شد.
این تظاهرات به واقع اعتراضی است که ریشه در عمق نارضایتی مردم کبک از کارنامه کاری نه ساله لیبرال های کبک دارد. بر ضد بی عدالتی های اجتماعی، اقتصادی و فساد سیاستمدران است. این «موج سرخی» است در دنباله و امتداد «موج نارنجی»، موجی توفنده که با ان دی پی و به رهبری سیاستمدار مردمی و کم نظیر تاریخ سیاسی کانادا، زنده یاد جک لیتون در تمام کانادا و عمدتا در کبک با وزشی توانمند معادلات و موازنات کهنه سیاسی کبک و کانادا را از بنیاد بهم ریخت.
این «صد روز»، «صد روز»ی است که تا به همین جا کبک و کانادا را به شدت تکان داده و می رود تا «صد روز»ی شود که به انقلابی دیگر همانند «انقلاب آرام» کبک در سال های دهه شصت مبدل شود. اگر آن انقلاب، زمینه ساز رشد و بالندگی ناسیونالیسم کبک و بر سرکار آمدن اولین دولت ملی کبکی شد، این جنبش انقلابی اما طلیعه تحولاتی به مراتب گسترده تر در صحنه سیاسی کبک و کاناداست.
ژان شاره بر اساس قانون تا آخر سال ۲۰۱۳ مجال دارد مجلس ملی کبک را منحل و روز برگزاری انتخابات استانی را اعلام کند، اما با شتاب و گستره ای که جنبش مردم کبک پیش آمده و پیش میرود تقریبا به یقین می تواند گفت لیبرال ها عملا توان رویارویی با این «جنبش توفنده سرخ» مردم را ندارند و به اجبار حداکثر مجبور خواهند شد، پائیز امسال انتخابات را برگزار کنند. برگزاری اتخابات بی هیچ شبهه پایان و مرگ سیاسی لیبرال ها و محو آنها از صحنه سیاسی کبک خواهد بود. ازسوی دیگر اما اینکه دیگر احزاب سیاسی حاضر در کبک، با سابقه، برنامه و کارنامه های خود می توانند چهجایگاه و نقشی در آینده سیاسی کبک داشته باشند، پرسشی است که نمی توان اکنون به سادگی به آن پاسخی داد.
* علی شریفیان، روزنامه نگار آزاد در رشته هنر و علوم ارتباطات درس خوانده، از همکاران شهروند در مونترال است. مقالات او در زمینه مسائل هنری، اجتماعی، هنر و فرهنگ و امورسیاسی کبک و کانادا علاوه بر شهروند در رسانه های مختلف منتشر می شوند.
