شهروند- آرش عزیزی: استفن هارپر، نخستوزیر کانادا، که برای شرکت در نشست «سازمان همکاری اقتصادی آسیا-پاسیفیک» در ولادی وستوکِ روسیه به سر میبرد در بخشی از صحبتهای پایانی خود در کنفرانس در اشاره به تصمیم جنجالی دولتش در تعطیلی سفارت ایران و قطع روابط دیپلماتیک با این کشور گفت از واکنشهای تند ایران تعجب نکرده است.
خبرنگاران نظر هارپر را در این مورد پرسیدند که دولتِ ایران او را نوکر اسرائیل و بریتانیا دانسته. به بعضی از سایر واکنشها نیز اشاره شد: نمایندهای از مجلس ایران که وعدهی پاسخی محکم داده، سخنگویی از وزارت خارجه که هارپر را خصمانه و نژادپرست دانسته و غیره.
نخستوزیر محافظهکار کانادا گفت، دیپلماتهای کانادایی به خاطر همین «ظرفیت ایران برای رفتار هر روز بدتر» فراخوانده شدهاند. او در روز آخر حضور خود در نشست گفت: «در نتیجه، هیچ چیز مرا غافلگیر نمیکند. اما خود همین بیشترین دلیل است که ضروری است خدمهی کانادایی دیگر در محل حاضر نباشد.»
او در ضمن وعده داد از طریق همکاری با متحدین کشور برای آزادی حمید قاسمی شال، سعید ملکپور و حسین درخشان تلاش کند.
آنتونلا مگا، همسر قاسمی- شال، پیش از این در اعتراض به تصمیم دولت گفته بود نباید «راه گفت وگو» را بست. مگا افزود: «کانادا نیاز دارد حاضر باشد. نمیتوان همه کار را به صورت نیابتی انجام داد.»
امنیت جلوی اقتصاد را نگرفت
اما با اینکه مسائل امنیتی و مشخصا نزاع غرب با ایران یکی از مسائل نشست این سازمان ۲۱ کشوری بود و مسائل مشابه دیگری همچون بحران در سوریه و تنشهای منطقهای در دریاهای جنوب چین و شرق چین نیز مطرح شدند، تمرکز اصلی اجلاس، بخصوص برای کانادا، اقتصاد بود.
هارپر به ولادی وستوک آمده بود تا برنامهی بازرگانی پروآسیایی دولتش را دنبال کند. او تاکید کرد که نگذاشته مسائل امنیتی موضوع تمرکز نشست را عوض کند. هارپر چهار دیدار خصوصی مهم با رهبران چین، روسیه، ژاپن و پرو داشت.
در این میان مهمترین دیدارها را باید دیدار خصوصی روز یکشنبهی او با هو جینتائو، رئیسجمهور چین، دانست. نخستوزیر کانادا البته با هو نیز از امنیت جهانی صحبت کرد اما مسائل اقتصادی مرکز صحبتهای دو طرف بودند. به گفتهی هارپر، پیشنهاد چین برای خرید یکی از شرکتهای بزرگ نفت و گاز آلبرتا جایی در این صحبت نیم ساعته نداشت چرا که دولت کانادا همچنان مشغول بررسی آن است.
مهمترین حاصل دیدار هو و هارپر، امضای «توافقنامهی حفاظت و تشویق سرمایهگذاری خارجی کانادا و چین» بود که پیش از این در زمان دیدار هارپر از چین در ماه فوریه اعلام شده بود. هدف از این توافقنامه حفاظت از سرمایهگذاران کانادایی در چین است.
دیدار با هو از این رو مهمترین دستاورد نشست ولادی وستوک برای هارپر به حساب میآمد که دولت او مدتی است کوشیده تمرکز اقتصادی خود را معطوف آسیا کند. هارپر میکوشد تجارت با این بخش از جهان را افزایش دهد و در بزرگترین اقتصاد قاره، چین، بیشتر سرمایهگذاری کند. نخستوزیر در ضمن میکوشد کسری بازرگانی کانادا با چین را کاهش دهد. در حال حاضر صادرات سالیانهی کانادا به چین نزدیک به ۱۷ میلیارد است اما واردات آن ۴۸ میلیارد دلار است.
چین در سال گذشته بیشترین رقم تاریخ خود، ۱۱ میلیارد دلار، را در کانادا سرمایهگذاری کرد اما سرمایهگذاریهای کانادا در چین تنها ۴/۶ میلیارد دلار بود.
هنگام دیدار رسمی دو نفر، هو گفت: «آقای نخستوزیر، رابطهی چین و کانادا اهمیت بسیاری برای ما دارد.»
هارپر پاسخ داد: «من مشتاق صحبت با شما دربارهی گسترهای از مسائل و یافتن راههایی برای تقویت بیشتر رابطهمان هستم.»
هارپر گفت او نگرانیهایش با هو در مورد عدم توازن تجارت بین کشور و همچنین نقض حقوق بشر در چین را نیز مطرح کرده است.
هارپر در روز یکشنبه علاوه بر دیدار با رئیسجمهور چین با روسای دولت ژاپن و پرو نیز دیدار کرد.
او پیش از آن در روز شنبه با میزبانش، ولادیمیر پوتین، رئیسجمهور روسیه، دیدار کرد. مسئلهی افزایش روابط تجاری و سرمایهگذاری یکی از موضوعات این دیدار نیز بود اما بیشتر آن به مسئلهی سوریه اختصاص داشت. هارپر از پوتین خواست به حمایت خود از رژیم بشار اسد خاتمه دهد و برای پایین کشیدن او به غرب بپیوندد.