شهروند ۱۱۹۲ ـ ۲۸ آگوست ۲۰۰۸
اخیراً سند ۱۵۶ صفحه ای با عنوان ” ضعفهای سیاسی، جمعیتی و اقتصادی ایران” از طرف “راند پروجکت ایر فورس” Rand Project Air Force)) ، انتشار یافته است. این موسسه یکی از بنگاه های فکری آمریکا است که وظیفه آن تهیه گزارش در مورد کشورها برای ارتش آمریکا میباشد. نوشتار زیر ترجمه خلاصه ای از این تحقیقات است که به صورت کتاب تدوین شده و در اختیار نیروی هوائی آمریکا قرار گرفته است. هزینه مرکز تحقیقاتی و عمرانی “موسسه راند” را دولت فدرال آمریکا میپردازد. هدف نهایی چنین مطالعاتی ارائه بدلهای سیاسی مستقل به نیروی هوائی ایالات متحده است، و به طور مطلق محتوای فکری محققان “راند کورپوریشین” را منعکس میسازد. از آنجائی که آگاهی نسبت به نوع نگرش محققان برای دخالت در امور ایران ضروری است، مترجم ترجمه کل کتاب را در دست اقدام دارد.
سیاست گذاران ایالات متحده باید از ضعفهای شرایط سیاسی و اقتصادی ایران بهره برداری کنند
طبق نتیجه مطالعه ای که اخیرا”راند کورپوریشین” انتشار داده است، ایالات متحده در رابطه با ایران باید راهبرد مرکبی را دنبال نماید، راهبردی که از وسایل گوناگون برای ترغیب تحولات مناسب در بطن کشور استفاده کند و در عین حال از ضعفهای شرایط سیاسی، اقتصادی و ترکیب جمعیتی آن کشور بهره برداری نماید.
معهذا، ضعفهای ایران”بسیار غیرعادی نیستند” و نظر به اینکه رئیس جمهوری ایران محمود احمدی نژاد و دیگر رهبران ایران پایه های قدرتشان را استحکام بخشیده اند، در طول دهه گذشته از شدت این ضعفها کاسته شده است .
بنا به اظهارات کیت کرین((Keith Crane، نویسنده ارشد این سند مطالعاتی و اقتصاددان برجسته راند کورپوریشن (Rand Corporation)، یک سازمان تحقیقاتی غیرانتفاعی، ایالات متحده میتواند از ضعفهای ایران برای پیشبرد مقاصد خود بهره برداری کند. “این یک طرح طولانی مدت خواهد بود گرچه نیروهای اقتصادی و اجتماعی درون کشور به لیبرالیزه شدن اوضاع اصرار میورزند، لذا رژیم کنونی توانسته است که تسلط خود را بر اهرمهای قدرت حفظ کند”.
علیرغم سخنوری خصمانه ای که از سوی رهبران ایران نسبت به ایالات متحده ابراز میشود، بنا به اظهارات کرین(Crane) ، جامعه ایرانی عموما نظر مساعدی نسبت به آمریکا دارد، و این پاره ای بدین سبب است که جمعیت قابل ملاحظه ای از ایرانیان در آمریکا زندگی میکنند. با وجود آنکه ایران با معضلات فراوانی روبرو است، معهذا دولت کنونی احتمالا در مقابل فشارهای خارج جهت تغییر شیوه حکومتی مقاومت خواهد کرد، اما با گذشت زمان ایران محتملا مردم سالارتر خواهد شد چون فشارهای اقتصادی، سیاسی و جمعیتی از درون دولت را وادار خواهد نمود که به خواسته های عام مردم برای دولتی مردم سالارتر پاسخ مثبت دهد.
گزارش سازمان راند( Rand)، علاوه بر اتکاء به بیانیه های رسمی دولت ایران و نتایج حاصل از جمع آوری اطلاعات از وبلاگهای (Blogs) ایرانی، مبتنی بر ارزیابی از نوشتارهای قوم نگاشتی، سیاسی و اقتصادی پیرامون ایران است. ارزیابی های اقتصادی توسط بانک مرکزی ایران و صندوق بین المللی پول نیز تا حدی در ارزیابی های موضوعات سهیم بوده اند.
این سند مطالعاتی پیشنهاد میکند که سیاستگزاری آمریکا باید با هدفهایی طرح ریزی شود که میدان را برای گشایش شرائط مردم سالاری جامعه ایرانی، تضعیف توان دولت ایران در سرکوب مخالفان و مجازات دولت ایران به سبب سیاستهایی که منجر به صدمات علیه ایالات متحده میشود، فراهم آورد.
سایر عملیاتی که ایالات متحده میتواند بدانها دست یازد شامل ترکیبی از گزینه های سیاسی زیر میتواند باشد:
ـ بودجه مالی بیشتری جهت هزینه امور آموزشی و سایر برنامه های پایاپایی مقرر گرداند. به علاوه با تشویق ماموران دولتی ایالات متحده، برای شرکت در مصاحبه ها و ابراز نظرها در رسانه های گروهی ایرانی، دولت آمریکا باید سیاست دست و دل بازی را پیرامون دیپلماسی علنی دنبال نماید.
ـ آهنگ بیانیه های سیاسی ایالات متحده که خواهان تغییر رژیم در ایران میشود، ملایم شود.
ـ گروه های قومی ایرانی را از اقدام به قیام علیه دولت کنونی منصرف کنید.
ـ از تلاشهای صندوق بین المللی پول و بانک جهانی برای ترغیب مدیریت بهتر اقتصادی ایران و گشایش فرصتهای بیشتری برای فعالیتهای بخش خصوصی اقتصادی در ایران، حمایت کنید.
ـ سیاست تحریم اقتصادی را علیه مایع کردن گاز طبیعی و فنون مربوط به آن ادامه دهید و از آن بمثابه اهرمی برای نزدیکتر کردن سیاست ایران به منافع ایالات متحده استفاده کنید.
ـ دامنه طرحهای احتمالی برای تصرف حسابهای خارجی ایران را وسیع کنید.
ـ متحدین آمریکا را به منع اجازه مسافرت مامورین دولتی ایران ـ آنهائی که دست اندرکار تداوم غنی سازی سوخت هسته ای یا تامین هزینه گروههای تروریستی هستند ـ تشویق کنید.
بنا به اظهارات محققان شرکت راند(Rand) ، ایران حائز یک نظام سیاسی بغرنجی است که در آن مقامات مذهبی همراه با رهبران سیاسی که به رسم دموکراتیک انتخاب میشوند، اشتراک قدرت دارند. این امر ایران را به یکی از دموکراتیک ترین کشورهای خاورمیانه تبدیل میکند. اگرچه نامزدهای انتخاباتی قبل از اجازه ورود به کارزارهای انتخاباتی، صلاحیتشان تحت بررسی کامل رهبران مذهبی قرار میگیرد معهذا زنان و مردان هر دو اجازه شرکت در انتخابات را دارند و ایرانیان ریاست جمهوری و نمایندگان پارلمان را به طور مستقیم انتخاب میکنند.
کیت کرین ) Keith Crane) و همکارانش به این نتیجه رسیده اند که عملیات نظامی علیه ایران احتمالا اثرات منفی برای ایالات متحده خواهد داشت. درست بر خلاف عراق قبل از جنگ، ایالات متحده نمیتواند بر روی حمایت اقلیتهای قومی ایران حساب کند، گرچه بسیاری از ایرانیان از حکومت مذهبی ناراضی بوده وتعدادی از اقلیتهای قومی برای چند دهه تحت ستم قرار داشته اند. بنابر این سند مطالعاتی، با وجود آنکه ایران مرکب از اقوام متعددی است، اما ایرانیان دارای هویت ملی گرایی قوی ای هستند که محتملا از تغییر رژیمی که از خارج بر آنها تحمیل شده باشد حمایت نخواهند کرد.
معهذا، ایران با چالشهای متعدد داخلی روبرو است که میتواند دولت را در مسیر جاده مردم سالارتری بیاندازد. طی ده سال گذشته ، تعداد افراد جوان در بازار کار ۸۰ درصد افزایش داشته است که نتیجه انفجار جمعیت در دهه ۱۹۸۰ بوده است. مضافا ایرانیان با بالاترین هزینه مسکن شهری نسبت به درآمدشان در سطح جهانی روبرو هستند و نرخ تورم در قلمرو اعداد دو رقمی است .
مضافا، ایرانیان از سطوح بالای فساد، که سهمی در ایجاد نابرابری در توزیع ثروت داشته، به ستوه آمده اند. اقتصاد ایران، به سبب داشتن یک نظام شدیداً فاقد کارائی در عرصه های حمایت از قیمتها و پرداخت یارانه ها، فاقد نرمش است. با وجود آنکه ایران سرشار از ثروت نفت است، سیاستهای اقتصادی کشور بسیاری از ایرانیان را در فقر نگهداشته است.
۲۶ مرداد ۱۳۸۷
