شهروند ۱۱۹۸ ـ پنجشنبه ۹ اکتبر ۲۰۰۸
اغلب ما با دستگاههای اولتراساند یا سونوگرافی آشنا هستیم. یک روش تشخیص بی خطر و ارزان که در بررسی موقعیت جنین، کلیه، کبد، چشم و دیگر بافتهای نرم به کار می رود. در دهه اخیر کاربردهای جدید و ارزشمندی برای این امواج تعریف شده است. این مقاله به معرفی دکتر جهانگیر توکلی، یکی از محققان برجسته بین المللی این رشته می پردازد.
ایشان در طراحی و توسعه فن آوری نوینی به نام (High Intensity Focused Ultrasound) HIFU نقش کلیدی داشته که تاکنون برای درمان انواع سرطانها در هزاران بیمار در سراسر جهان با موفقیت استفاده شده است. در این فن آوری پیش رفته، امواج اولتراساند (امواج مافوق صوت) با انرژی بالا بر روی یک نقطه کوچک در داخل بافت سرطانی متمرکز شده و با انتقال سریع انرژی به بافت، نسوج سرطانی از بین می روند.
دکتر توکلی پس از اتمام دوره دبیرستان با درجه ممتاز و کسب مقام اول در رشته ریاضی ـ فیزیک در سطح ایران، وارد رشته مهندسی برق دانشگاه صنعتی شریف شد. او دوره ی فوق لیسانس را هم در همان دانشگاه و در رشته مهندسی پزشکی به پایان رساند و در طی دوران تحصیل همواره در زمره دانشجویان برجسته دانشگاه بود. دکتر توکلی سپس برای ادامه تحصیل و تحقیق به دانشگاه لیون ـ ۱ در شهر لیون فرانسه رفت و دکترای مهندسی پزشکی خود را با بالاترین درجه افتخاری که او را در سطح ده درصد عالیرتبه ترین دریافت کنندگان درجه دکترا در کشور فرانسه قرار می داد، دریافت کرد. پس از آن وی برای تحقیقات فوق دکترا (Post-Doctoral) وارد دانشگاه تورنتو شد و در این دانشگاه به تحقیق پرداخت و پس از اتمام دوره فوق دکترا به مدت حدود ۱۰ سال در چندین کمپانی تجهیزات پزشکی پیشرفته در آمریکا و کانادا به کار و تحقیق مشغول بوده است. ایشان سالهاست که تحقیقات وسیعی را برای طراحی و توسعه ابزارهای مختلف فوق پیشرفته پزشکی انجام می دهد که بسیاری از آنها هم اکنون به مرحله تولید صنعتی رسیده و در نقاط مختلف جهان با موفقیت مورد استفاده قرار می گیرند. از دیگر دستاوردهای دکتر توکلی چاپ و ارائه بیش از ۶۰ مقاله معتبر علمی ـ تحقیقی در ژورنالها و کنفرانس های علمی بین المللی می باشد.
دکتر توکلی در حال حاضر استادیار فیزیک و مهندسی پزشکی دانشگاه رایرسون در تورنتو و نیز استاد مدعو گروه مهندسی پزشکی دانشگاه صنعتی شریف در تهران است. او در بسیاری از انجمن های علمی بین المللی از اعضای فعال بوده و به عنوان یک محقق و آکادمیسین برجسته در زمینه اولتراساند پزشکی در سطح جهانی شناخته می شود. او طی مصاحبه ای درباره تحقیقات و دستاوردهایش این چنین توضیح می دهد:
آنچه را که می خواهم از آن صحبت کنم یعنی کاربردهای جدید درمانی اولتراساند زمینه اصلی تحقیقات من طی حدود پانزده سال اخیر بوده است. ابتدا روی شبیه سازی این نوع امواج کار کردم که لازمه آن ایجاد مدل های کامپیوتری با دقت بالا بود. سپس در زمینه توسعه این فن آوری در جهت درمان چندین نوع سرطان از جمله سرطانهای پروستات، کبد و کلیه کار کردم که ماحصل آن طراحی، توسعه و ساخت چندین دستگاه پیش رفته پزشکی برای درمان این سرطانها با روش غیرتهاجمی بوده است.
در توضیح روش درمانی سرطان پروستات به وسیله فن آوری HIFU، دکتر توکلی می گوید: با نزدیک کردن پروب این ابزار به غده سرطانی پروستات و با استفاده از تکنولوژی HIFU در واقع می توان نقطه به نقطه و یا ناحیه به ناحیه بخش سرطانی پروستات را از بین برد، یعنی به این وسیله می توان فقط سلولهای سرطانی پروستات را تخریب کرد.
او درباره برتریهای این روش می گوید: این روش در واقع غیرتهاجمی است یعنی در این روش به جراحی باز احتیاجی نیست. او همچنین مزایای دیگر استفاده از این روش را قابلیت تفکیک پذیری بسیار بالای آن می داند، زیرا در این ابزار در واقع انرژی بر روی یک نقطه بسیار کوچک متمرکز می شود و آن نقطه کوچک را تقریبا در هر جای بدن که بخواهیم می توانیم قرار دهیم. در مجموع این فن آوری منجر به روش جراحی نوین با کارآیی بالا، عوارض جانبی پایین و هزینه درمانی کم، جهت درمان انواع سرطانها شده است.
دکتر توکلی در مورد کاربردهای دیگر این روش می گوید: با این فن آوری علاوه بر درمان انواع سرطان می توان جراحی های غیرتهاجمی در سایر بخشهای بدن را نیز انجام داد. تعدادی از کاربردهای درمانی که در حال حاضر موضوع تحقیق در این زمینه می باشند عبارتند از: جراحی های پوست، سیستم عصبی، خونریزیهای داخلی و غیره.
در خاتمه جهت کسب اطلاعات بیشتر می توانید به وب سایت تخصصی دکتر توکلی در دانشگاه رایرسون مراجعه کنید:
http://www.ryerson.ca/physics/people/faculty/tavakkoli.html
نشریه شهروند موفقیت های چشمگیر علمی دکتر جهانگیر توکلی را تبریک گفته و برای ایشان موفقیت های بیشتر آرزو می کند.
