شماره ۱۲۰۰ ـ پنجشنبه ۲۳ اکتبر ۲۰۰۸
در کانادا انتخابات فدرال هفته گذشته برگزار شد و علیرغم تغییر نظر رای دهندگان نسبت به رهبران و احزاب سیاسی، این تغییر در نتیجه انتخابات بازتابی نیافت. میزان شرکت رای‌دهندگان در این انتخابات حتی به ۶۰درصد هم نرسید که در تاریخ برگزاری انتخابات در کانادا در یک قرن و نیم اخیر بی‌سابقه است.
در شب شمارش آرا، شبکه سراسری تلویزیون کانادا (سی‌بی‌سی) با «تحلیل‌گران» و «کارشناسانی» که از قبل به برنامه دعوت شده بودند مصاحبه‌های متعددی داشت و آنها هم از زاویه دید «حرفه‌ای های» عالم سیاست نظرات خود را بیان می‌کردند. ولی وقتی سرانجام از ۳-۴ ساعت زمان برنامه یکی دو دقیقه آن در اختیار یکی از مجریان قرار گرفت که مسئول خواندن پیامهای مردم بود او نتوانست نارضایتی و سرخوردگی رای‌دهندگانی را که با آن برنامه تماس گرفته بودند نادیده بگیرد و به تعداد زیادی از پیامها اشاره کرد که خواستار تغییر نظام انتخاباتی شده‌بودند.
مسلم است که هر انتخاباتی عده‌ای برنده و گروهی بازنده دارد. ولی وقتی بسیاری از شرکت‌کنندگان از طرفهای گوناگون از نتیجه ناراضی باشند باید به دنبال ریشه این نارضایتی رفت. علت اینکه رای‌دهندگان تمایلی به شرکت در انتخابات ندارند و آنهایی هم که رای می‌دهند از نتیجه ناراضی هستند در نظام انتخاباتی «اکثریت نسبی» کاناداست که آن را از چندصد سال پیش از بریتانیا به‌ارث برده است.
سیستم اکثریت نسبی (first past the post) رای میلیونها نفر از مردم را به هدر می‌دهد، نتیجه انتخابات را تحریف می‌کند، بر اختلافات منطقه‌ای می‌افزاید و مجلسی به وجود می‌آورد که نماینده اراده مردم نیست. بهتر است این ادعاها را با اعداد و ارقام مربوط به نتیجه شمارش آرا بررسی کنیم:
ـ حزب سبز علیرغم آنکه ۹۴۰ هزار نفر به آن رای دادند نتوانست حتی یک نماینده به مجلس بفرستد.این رکورد جدیدی از آرای دور ریخته شده مربوط به یک حزب است. این درحالی است که ۸۱۳ هزار نفر رای‌دهندگان به حزب محافظه‌کار در استان آلبرتا ۲۷ نماینده به مجلس فرستادند.
ـ در استانهای مانیتوبا، ساسکاچوان و آلبرتا حزب محافظه‌کار دو برابر احزاب لیبرال و دمکرات نو NDP رای آورد ولی توانست هفت برابر آنها نماینده به مجلس بفرستد.
ـ ۲۵۰ هزار طرفداران حزب محافظه‌کار در مناطق شهری انتاریو مانند تورنتو و همچنین طرفداران این حزب در مونتریال نتوانستند نماینده‌ای راهی مجلس کنند.
ـ حزب دمکرات نو NDP یک میلیون و یکصدهزار رای از حزب بلوک کبکوا بیشتر کسب کرد ولی ۱۳ کرسی کمتر از آن حزب به دست آورد.
آیا می‌توان این سیستم را دمکراتیک خواند؟
اگر انتخابات هفته گذشته در چارچوب یک نظام رای‌گیری عادلانه و مبتنی بر تناسب آرا بود نتایج باید به گونه ی دیگری می‌شد:
حزب درصدآرا تعداد کرسی تعداد کرسی در
در سیستم انتخابات اخیر
تناسبی
محافظه کار ۳۸ ۱۱۸ ۱۴۳
لیبرال ۲۶ ۸۱ ۷۶
NDP ۱۸ ۵۷ ۷۳
بلاک کبکوا ۱۰ ۲۸ ۵۰
سبز ۷ ۲۳ ۰
در انتخابات اخیر بسیاری از مردم به جای اینکه رای واقعی خود را به صندوقها بریزند برای اینکه رای‌شان دور ریخته نشود به «رای استراژیک» روی آوردند. به عبارت ساده‌تر آنها از بین بد و بدتر، به گزینه «بد» رای دادند تا مانع از انتخاب «بدتر» شوند. در یک سیستم عادلانه مبتنی بر تناسب آرا، مردم با اطمینان خاطر از اینکه رای‌شان دور ریخته نخواهد شد به حزب مورد علاقه‌شان رای می‌دادند و مسلما نتیجه با آنچه در شب ۱۴ اکتبر اعلام شد متفاوت می‌بود.
