نازگل مومنی
خوانندگان عزیز فیلم شنبه آینده جاده مالهالند ساخته دیوید لینچ کارگردان آمریکایی در ژانر جنائی ساخته شده به سال ۲۰۰۱ است. و مهمان این هفته گروه نه ما نه سینما، دکتر جردن پترسن می‌باشد.
***
در هفته ای که گذشت به تماشای فیلم نابخشوده به کارگردانی کلینت ایستوود محصول سال ۱۹۹۲ شرکت آمریکایی برادران وارنر نشستیم.
قبل از تماشای فیلم نازگل مؤمنی، داستان نویس و فارغ التحصیل دانشگاه صنعتی شریف به بررسی تئوری ژانر، زیر شاخه های ژانر، نمونه های مختلف ژانر و نحوه نگاه منتقدین به ژانر پرداخت.
پس از تماشای فیلم مهمان ویژهٔ هفته نه ما نه سینما، “آدام نایمن” پروفسور دانشگاه رایرسون، منتقد فیلم و یکی از ویراستاران سینما اسکوپ در تورنتو که تا به حال مقالاتی در نشنال پست، ویلج وویس، ال کانادا و والرس به چاپ رسانده است دربارهٔ تئوری ژانر وسترن و کاربرد آن در فیلم نابخشوده صحبت کرد.
بی تردید آدام نیومن یکی از بهترین شب‌های نه ما نه سینما را برای ما ایجاد کرد. او صحبت خود را با معرفی کلی ژانر شروع کرد. ژانر کلمه ای فرانسوی با ریشه لاتین به معنای دسته بندی می‌باشد. در نظریهٔ فیلم، ژانر مبحثی است که برای دسته‌بندی فیلم‌ها بر اساس شباهت‌های روایتی که فیلم بر آن‌ها بنا شده است. در دهه پنجاه منتقدین با استفاده از ژانرهای ادبی، شروع به دسته بندی فیلم‌ها کردند، که در دهه هفتاد با استحکام استودیوهای فیلم سازی این امر رواج یافت. او نمونه‌هایی از ژانر را مثال زد( کمدی، اکشن، وسترن، ترسناک، علمی، تخیلی، عشقی…) بعد به تفاوت تئوری فیلم و فیلم تئوری پرداخت.
پوستر فیلم
نیومن سپس به معرفی ژانر وسترن پرداخت. ژانر وسترن نماد سینمای آمریکا و قدیمی‌ترین ژانر این سینما است. به همین دلیل از اهمیت خیلی بالایی در این کشور برخوردار است. داستان‌های این ژانر بیشتر در نیمه دوم قرن ۱۹ میلادی و در آمریکای قدیم و به ویژه پس از پایان جنگ داخلی آمریکا اتفاق می‌افتد.
نیومن صحبت خود را با پرسشی از حضار در مورد ویژگی‌های مشترک فیلم‌های وسترن ادامه داد. حضور همیشگی یک کابوی با تفنگ، کلاه و اسبش، ارتباط خوب یا بدی که با قانون داره از ویژگی‌های مطرح شده بودند. فیلم‌های وسترن همچنین دارای تم یا زمینه های مشترکی از قبیل انسانیت در مقابل خشونت، طبیعت در مقابل تمدن شهری یا صنعتی و جنگ‌های بین سرخ‌پوستان و سفید پوستان و … هستند.
نیومن تاریخ ژانر وسترن را به سه دوره وسترن سنتی، وسترن در حال تحول و موج نوی وسترن تقسیم کرد. تعداد فیلم‌های ساخته شده در دوران وسترن سنتی در حدود پانزده هزار عدد فیلم تخمین زده می‌شود. از فیلم سازان معروف این دوران می‌توان به جان فورد سازنده فیلم‌های وسترن هنری، فرد زینه‌مان سازنده فیلم نیمروز (جدال در نیمروز) و جورج استیون سازنده فیلم شین اشاره کرد. دوران تحول سینمای وسترن از ورود سینماگران اروپایی به این سینما آغاز می‌شود. کارگردان های اروپایی که به این ژانر علاقه‌مند شده بودند شروع به ساخت فیلم‌های وسترن با زمینه های اروپایی کردند. سرجیو لئونه سازنده فیلم وسترن اسپاگتی از معروف‌ترین کارگردانان این دوره می‌باشد. آن‌ها ژانر وسترن را گرفتند و تغییراتی در آن دادند و آن را دوباره به خود آمریکایی‌ها فروختند. کم کم موضوعاتی مانند توجه به مسائل تبعیض نژادی، مسئله زنان، خشونت و …اهمیت بیشتری در فیلم‌های وسترن پیدا کرد. در این دوران فیلم‌های وسترن ساخته شده در آمریکا از شهرت کمتری برخوردارند.
در دوران وسترن مدرن دهه ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ که دیگر کمتر فیلم سازی فیلم وسترن می‌ساخت، کلینت ایستوود هنرپیشه و فیلم ساز معروف فیلم‌های وسترن همچنان به ساختن این فیلم‌ها ادامه داد. کلینت ایستوود هنگام ساخت نابخشوده در سال ۱۹۹۲ یکی از معدود کسانی بود که همچنان فیلم وسترن می‌ساخت. فیلم نابخشوده در مجموع ۴۳ جایزه بین‌المللی را به خود اختصاص می‌دهد. منجمله برنده جایزه اسکار بهترین فیلم، بهترین کارگردان، بهترین بازیگر نقش مکمل (جین هاکمن)، بهترین تدوین، نامزد جایزه اسکار بهترین بازیگر نقش اول (کلینت ایستوود)، بهترین کارگردان هنری او…
در نهایت نیومن به وسترن‌های غیر متعارفی که در این سال‌ها ساخته شده‌اند اشاره کرد. فیلم “میت کاف” ساخته کلی ریکارد یک وسترن فمینیستی است که مورد توجه بسیاری از منتقدان قرار گرفته و مجله کایه دو سینما هم آن را جزو ۱۰ فیلم برتر سال گذشته معرفی کرده است. اما مشخصاً تعداد بسیار کمتری از این ژانر ساخته می‌شود که اغلب مورد توجه واقع نمی‌گردد. آیا عمر ژانر وسترن به آخر رسیده و هیچ آینده ای را برایش نمی‌توان پیش بینی کرد؟
namana-cinema@groupspaces.com
