جشنواره تیرگان؛ چتر فرهنگ و هنر ایرانی بر فراز تورنتو /فرح طاهری

گفت وگو با مهرداد آرین نژاد مدیر جشنواره تیرگان 

وقتی عده ای از جوانان پرتلاش ایرانی هفت سال پیش دور هم جمع شدند تا جشنواره ای از فرهنگ و هنر ایرانی را در تورنتو برپا کنند، فکرش را هم نمی توانستی بکنی که این کار بزرگ ادامه پیدا کند، اما ادامه پیدا کرد، تا آنجا که امروز در آستانه ی چهارمین جشنواره ی بزرگ ایرانی قرار داریم؛ جشنواره ای که آوازه اش در همه جا پیچیده و دیگر فقط مال تورنتویی ها نیست.

در گزارشم از سومین جشنواره، نوشته بودم:

«یکی بود، یکی نبود. یک شهری بود به نام تورنتو در یک گوشه ی دنیا در کشوری به نام کانادا. در این شهر هزاران انسان از گوشه ی دیگر دنیا از کشوری به نام ایران، به تبعید یا مهاجرت آمده و مانده بودند. اینها می خواستند به خودشان، بچه هاشان و به مردم کشور میزبان، گوشه ای از فرهنگ و ادب و هنر سرزمینشان را نشان دهند و بگویند که ایران را نه فقط با حکومت و سیاستش که با فرهنگ و هنرش هم ببینید.

عده ای از فرهنگ دوستان جوان و فعال دور هم جمع شدند و بعد از یک تجربه که در نوروز ۱۳۸۵ (مارچ۲۰۰۶) با عنوان جشنواره “زیر گنبد کبود” برگزار کردند، به فکر برگزاری جشنواره ی بزرگ دیگری آن هم در تابستان در فضای باز “هاربرفرانت سنتر” افتادند. اسم این جشنواره ی ۴ روزه شد “یکی بود، یکی نبود” یعنی قصه ای آغاز می شود که می تواند چون قصه های هزار و یک شب سال ها ادامه یابد، بسته به همت مردم و حامیان آن. جشنواره امسال نام دیگری هم بر خود داشت: “تیرگان” ، که در ایران باستان این جشن در تیرروز از تیرماه که در تقویم ایرانی برابر ۱۳ تیر است، جشن گرفته می شد. در اسطوره ها آمده: در این روز تیشر – ایزد باران – بر اپوشه – دیو خشکسالی- غلبه کرد و باران بارید و زمین بار دیگر سبز شد.

پس از مدت ها محاصره ی ایران زمین توسط تورانیان در دوران منوچهر شاه، سرانجام توافق بر این شد که یکی از ایرانیان تیری بیندازد و هر جا تیر فرود آمد، آن جا را مرز ایران و توران بشناسند.

در این روز آرش، کماندار ایرانی، از فراز البرز کوه تیری انداخت و جان خود را همراه تیر کرد. خود جان سپرد اما تیر بر مرز پیشین ایران و توران فرود آمد و جنگ پایان یافت. مردم جشن گرفتند و آن جشن به یاد جاودانی صلح بر جای ماند.»

امسال چهارمین جشنواره از این دست برگزار می شود و دیگر نام “تیرگان” را بر تارک خود ثبت کرده و زمان برگزاری اش را هم تیرماه قرار داده است. سه هفته تا شروع جشنواره فرصت باقی ست و در همین پیوند با مهرداد آرین نژاد، مدیر تیرگان، که با درایتی خاص سه جشنواره ی پیشین را مدیریت کرده است، به گفت وگو نشستم تا از حال و هوای جشنواره مطلع شویم.

آرین نژاد با اشاره به این که«موضوع جشنواره امسال “امید” است» از همکارانش یاد کرد که در این کار بزرگ او را یاری داده اند: بابک پیامی مدیر بخش هنری جشنواره است که شامل فیلم، موسیقی، رقص، هنرهای تجسمی (نقاشی و عکس) و تئاتر می شود. مدیر هنری چندین مشاور برای مشورت در زمینه های مختلف دارد. بهروز آموزگار مدیر روابط عمومی،  نیما احمدی مدیر بازاریابی و آرین شجاعی مدیر امور اجرایی هستند.

در مورد برنامه های جشنواره، مهرداد آرین نژاد گفت:«ما امسال حدود صد برنامه داریم. موسیقی، رقص، تئاتر، سینما، ادبیات و تاریخ، هنرهای تجسمی، مسابقه عکاسی و مسابقه داستان نویسی.

مسابقه ی عکاسی در دو بخش “هنرهای زیبا” و”مستند روزنامه نگاری” برگزار شده و از هر بخش سه برنده هم اعلام شده اند. برندگان داستان نویسی هم به زودی اعلام می شود.»

بگذارید فشرده به تعدادی از برنامه های جشنواره ی امسال نگاهی بیندازیم:

پنجشنبه ۱۸ جولای ۲۰۱۳ ساعت ۸ شب در مراسم افتتاحیه، انوشه انصاری مدیر افتخاری امسال جشنواره سخنرانی می کند. دکتر فیروز نادری شخصیت برجسته ی ناسا هم از میهمانان افتخاری جشنواره حضور دارد.

بعد از مراسم رسمی و ایراد سخنرانی ها، ساعت ۹ شب اجرای اپراتیک آرش کمانگیر خواهد بود و بعد از آن گروهی به نام Blurred Vision از ساعت ۱۰ تا ۱۱ شب برنامه دارند که این کنسرت رایگان است.

جمعه ۱۹ جولای از ساعت ۱۲ ظهر نمایشگاه هنرهای تجسمی با نام “فضای سوم” به سرپرستی ساناز مزینانی با آثاری از الناز معصومیان، گیتا هاشمی، ناز رهبر، نگار فرجیانی، ساناز مزینانی، سهیلا اصفهانی و سونا صفایی سوره برقرار است که این نمایشگاه در روزهای شنبه و یکشنبه هم از همین ساعت دایر است.

روز جمعه همچنین جلسه پرسش و پاسخ هنری با بابک پیامی، شیرین نشاط و شجاع آذری برگزار می شود. مراسم یادبود زنده یاد صادق تیرافکن، نمایشگاه نقاشی با موضوع “امید”، مراسم اهدای جوایز داستان و عکس، رقص ترکی گروه اُدلار، عاشقانه های شاهنامه با رقص شاهرخ مشکین قلم و نقالی گردآفرید، اجرای گروه موسیقی رعنا منصور و کارمندان(از کالیفرنیا)، کنسرت سپیده رئیس سادات، نمایش فیلم های کوتاه شیرین نشاط، گیتارنوازی مانلی جمال، اجرای گروه عجم(از انگلستان)، اجرای موسیقی سایه اسکای، اجرای موسیقی گروه نیمه ها، و آخر شب هم دی جی تبا از رادیو جوان.

روز شنبه ۲۰ جولای تعدادی از برنامه ها تکرار برنامه های جمعه است به اضافه ی رقص کردی، نمایش فیلم “زنان بدون مردان” ساخته ی شیرین نشاط(از نیویورک) به همراه جلسه پرسش و پاسخ با کارگردان، داستان خوانی منیرو روانی پور(از آمریکا)، کارگاه آموزشی تئاتر کنفرانس پرندگان(منطق الطیر) توسط سهیل پارسا، رقص سنتی و محلی ایرانی با اجرایی مدرن، برنامه های مخصوص کودکان، سخنرانی دکتر لیلی انور(از فرانسه) درباره ی منطق الطیر عطار، رقص گروه باله ملی پارس (از ونکوور)، اجرای گروه موسیقی وصال (موسیقی کردی و سنتی)، خیمه شب بازی توسط ویدا قهرمانی، نمایش کارتون ۱۰۰۱ شب و جلسه پرسش و پاسخ با سازندگان آن الی جتا و شبنم رضایی، کارگاه آموزشی دف توسط آراز نایب پاشایی، کنسرت حامد نیک پی، اجرای موسیقی تلفیقی توسط بابک تقی خانی و سلماز پیمایی، اجرای موسیقی سنتی توسط گروه دیلان، سخنرانی سیامک اسکندری درباره ی بررسی تاریخی پاسارگاد(مقبره ی کوروش)، روابط بین ایران باستان و ایتالیا موضوع پژوهش دکتر کاوه فرخ، تاریخدان ساکن ونکوور، معرفی کتاب “در سایه ی شیر” توسط دکتر فریبرز مختاری، نمایش فیلم “بازمانده ای از ماگادان” ساخته عارف محمدی همراه با جلسه پرسش و پاسخ با کارگردان، “حوری” رقص فلامنکو توسط دلارا تیو (از اسپانیا)، اجرای موسیقی گیلکی توسط شیلا نهرور.

یکشنبه ۲۱ جولای آخرین روز جشنواره نیز تعدادی از برنامه های روزهای قبل تکرار می شود به اضافه ی سخنرانی دکتر میلر (از آمریکا) درباره ی ارزش های ردیف در موسیقی ایرانی، گروه موسیقی سنتی سرو، سخنرانی کاترین سن جان (از آمریکا) درباره ی هنر شرقی و موسیقی و رقص ایرانی، اجرای گروه کر ملی ایران به رهبری کمال طراوتی، اجرای موسیقی توسط گروه دایره، نمایش فیلم  The King of Black براساس هفت پیکر نظامی ساخته شجاع آذری از آمریکا، و همچنین دو هنرمند جوان که تازه به جرگه ی خوانندگان پیوسته اند و از آکادمی گوگوش مشهور شده اند، ندا و امیرحسین نیز روز یکشنبه اجرا خواهند داشت.

رستوران ها با غذاهای ایرانی، چایخانه سنتی در فضایی به مراتب وسیع تر از جشنواره پیشین، بازارچه صنایع دستی و دیگر کالاهای ایرانی و همچنین حضور خانم نجمه باتمانقلیچ از آمریکا و نمایش طبخ غذا توسط ایشان از دیگر دیدنی ها و امکانات قابل استفاده ی جشنواره است.

در مورد اینکه گویا تعداد برنامه های بلیتی نسبت به قبل بیشتر شده، آرین نژاد گفت: «ده درصد برنامه ها بلیتی است و نود درصد رایگان است. برنامه های بلیتی روایت اپراتیک آرش کمانگیر در شب افتتاحیه، کنسرت حامد نیک پی، کنسرت سپیده رئیس سادات، رقص فلامنکو دلارا تیو که داستان یک زن مهاجر ایرانی را به رقص کشیده و “عاشقانه های شاهنامه” که شامل رقص شاهرخ مشکین قلم و نقالی گردآفرید است.»

او افزود:«هر سال که ما چند برنامه را بلیتی برگزار کرده ایم حدود ۶۰هزار دلار برای ما درآمد داشته که حدود ده درصد هزینه ی جشنواره را تأمین می کند.»

مدیر جشنواره تیرگان درست می گوید. این جشنواره ی بزرگ نیاز به بودجه ی بزرگی هم دارد. همانطور که در شهروند هفته ی گذشته، مدیر بازاریابی تیرگان، نیما احمدی توضیح داد، جشنواره پیشین (۲۰۱۱) حدود ۶۵۰هزار دلار هزینه داشته، که با توضیحات نیما، بخشی از اینها از حامیان مالی کانادایی و ایرانیان و فروش کیوسک های بازارچه جشنواره تأمین شده، و برای پوشش کل هزینه ها نیاز است که برخی برنامه ها بلیتی ارائه شود.

آرین نژاد، یکی از برنامه های برجسته ی جشنواره ی امسال را کنسرت افتتاحیه خواند و گفت:«فقط برای این کنسرت ۶۰ نفر دارند کار می کنند که اکثرا داوطلب هستند و فقط نوازندگان استخدام شده اند. در این کنسرت که روایت اپراتیک آرش کمانگیر است، سیاوش شعبانپور، مازیار حیدری، توکا نیستانی، کاملیا دارا و هنرمندان بسیار دیگری کار بزرگ مشترکی را ارائه می دهند در حالی که بلیت آن فقط ۲۵ دلار است.»

یکی از ویژگی های تیرگان، حضور داوطلبانه جوانان ایرانی علاقمند به فرهنگ و هنر ایران زمین است که ماه ها وقت و نیروی خود را صرف هرچه بهتر برگزار شدن این جشنواره می کنند.

آرین نژاد می گوید، داوطلبان امسال حدود ۱۵۰ نفر هستند که در گروه های مختلف کار می کنند و هر گروه از زمان های مختلف کار را شروع کرده اند ولی هسته ی اولیه از یک سال و نیم کار تدارک را شروع کرده است.

مدیر تیرگان در مورد بازدیدکنندگان جشنواره با اشاره به اینکه در جشنواره پیشین ۱۲۰هزار بازدیدکننده داشته اند، تأکید می کند:«امسال فکر می کنیم ۱۵۰ هزار بازدیدکننده داشته باشیم چون تیرگان خیلی شناخته شده است و از تماس هایی که از آمریکا و از شهرهای مختلف و حتی از سوئد با ما گرفته شده، متوجه شدیم استقبال بسیار بیشتر خواهد بود.»

و اما در مورد مراسم اختتامیه، آرین نژاد به نکته ی جالبی اشاره کرد و گفت: «امسال تصمیم گرفتیم مراسم اختتامیه را هم با حضور همه در همان صحنه وست جت برگزار کنیم. دوست داشتیم مراسم مردمی تر برگزار شود و همه شاهد اهدای تندیس های آرش به هنرمندان باشند.»

راستش من خودم از این که همه امکان راه یابی به مراسم اختتامیه را نداشتند، دلخور بودم. یادم است بلیتش گران بود و بسیاری توانایی تهیه آن را نداشتند. به این ترتیب امسال دیگر همه می توانند با حضورشان چهارمین جشنواره را با “امید” بدرقه کنند، تا جشنواره های بعدی.

مراسم اختتامیه هم ساعت ۶ بعدازظهر یکشنبه ۲۱ جولای ۲۰۱۳ برگزار می شود. حتما مراسم خوب و پرشوری خواهد بود، جای من را هم خالی کنید که متاسفانه در آن ساعت در تورنتو دیگر حضور ندارم.

در ضمن جدول کامل برنامه ها در حال حاضر در سایت تیرگانtirgan.ca موجود است و به صورت چاپی هم به زودی منتشر می شود و می توانید با توجه به برنامه ی مورد علاقه تان وقت خود را برای حضور در مرکز هاربرفرانت تنظیم کنید.

برای برنامه هایی که باید بلیت تهیه کنید، بشتابید که خودتان با مراجعه به سایت تیرگان متوجه خواهید شد که اگر تا حالا بلیت ها تمام نشده باشد، خیلی زود تمام می شود. من که دو هفته پیش برای برنامه ای اقدام به خرید بلیت کردم، در انتهای سالن جا پیدا کردم.