گزارش هفتگی “نه ما نه سینما”
در هفته چهارم بررسی سینمای کانادا فیلم “رهایی مطلوب” ساخته “فرانیس منکویتز” فیلم سازی از استانِ کبک پخش و به نقد گذاشته شد. کارگردان فیلم از چهره‌های موفق دهه ۱۹۷۰-۱۹۹۰ سینمای کبک است که در کارنامه خود هشت اثر بلند سینمایی، چند مجموعه تلویزیونی و چند فیلم کوتاه را به جای گذشته است. او که در خانواده‌ای یهودی دوستدارِ هنر در شانگهای چین متولد شده، فیلم سازی را ابتدا در انگلیس و سپس در کبک با دستیار شدن و کمک به فیلم ساز دیگر کبکی “دنیس هرکس” و “جان سون” یاد گرفت و اولین فیلم بلند و موفق خود را به عنوان “زمان شکار” در سال ۱۹۷۳ به روی پرده برد. از خصوصیات فیلم‌های مطرح او می‌توان به نگاه انتقادی به فرهنگ کبکی و مخصوصا به نهاد خانواده و روابط میان افراد در آن بلخص از زاویه نگاه کودکِ درون داستان اشاره کرد.
سخنران این هفته، هومن رضوی پس از معرفی سینمای کبک و کانادا، به تاثیر پذیری این فیلم از حوادث تاریخی، سیاسی و اجتماعی جامعه کبک مخصوصا بحث استقلال این استان از سایر کانادا اشاره کرد و همچنین اذغان کرد که فیلم فوق هم زمان با رشد سینمای ملی و انقلاب بی سروصدای فرهنگی در کبک شکل گرفت. او با توضیح فیلم‌های دیگر ساخته شده از این کارگردان، او را یک کارگردان مولف با نگاهی انتقادی معطوف به فرهنگ کبک دانست.
|نمایی از رهایی مطلوب
رضوی با اشاره به سه شخصیتِ داستان، هر یک را نمادی از نیروهای حاضر در فرهنگ سیاسی کبک در آن زمان برشمرد و با اشاره به رادیکال بودن “منون” دختر یاغی داستان، ناتوان بودن “تیگای” تنها شخصیت مرد و “میشل” مادر داستان به‌عنوان نیروی آرامش دهنده، و همچنین پایان تراژیکِ داستان، کلیت ماجرا را به نوعی شکست فرهنگ سنتی پدر سالار و صعود و پیروزی نسلی جدید، البته با نتایجی باز و غیر قابل پیش بینی دانست.
رضوی با اشاره به جنبه تکنیکی فیلم، استفاده کارگردان از فضاهای بسته مثل خانه و ماشین، قرار دادن شخصیت‌های تحوّل خواه در قاب‌های بسته، استفاده از رنگ‌های متضاد، استفاده از مونتاژ دیالکتیکی، کلوز آپ‌های معنی دار و شات‌های فکر شده، فرم‌های اشاره شده را در تناسبی قوی با محتوای گوتیک داستان و فیلم دانست که به خوبی در مجموع به ایجادِ ساختاری چند لایه کمک نموده اند.
بحث پرسش و پاسخ با سووالات حاضران از سخنران و تبادل نظر آنها برگزار شد. در این قسمت عده‌ای به بیان برداشت‌های دیگر از فیلم از زاویه روانشناسی و طبقاتی پرداختند و نقش نویسنده داستان و زندگی اسرارآمیز او و نشان دادن فقر در فیلم را دلایلی در تایید ادعای خود دانستند. عده دیگر با اشاره به نماد‌های داخل داستان مثل کتاب امیلی برونته یا مساله شغل افراد خانواده در فروش کنده‌های چوب، فیلم را در به تصویر کشیدن مناطق روستایی کبک و فرهنگ در حال انحطاط داخل آن موفق دانستند.
در انتهای بحث، با توجه به روالِ جلساتِ قبل افرادِ حاضر به صحنه و نکات قابل توجه و عمیق فیلم اشاره کردند که در این قسمت با وجود تکثر آرا نکاتی جدید در مورد نقش موسیقی کلاسیک بر فیلم، نحوه بازیگری نقش کودک، دیالوگ‌های قوی حاضر در داستان، تفاوت شخصیت‌های مردانِ داستان و جنبه رابطه ی همواروتیک میان مادر و دختر اشاره شد.
در هفته آینده فیلم “سفارشات” ساخته فیلم بردار و کارگردان معروف کانادایی “مایکل برو” با حضور دوید سیلکاکس شخصیت معتبر هنری کانادا برگزار میشود. این جلسه شنبه شانزدهم نوامبر از ساعت ۱۸ تا ۲۲ در اتاق ۵۱۵۰ ساختمان اویزی در دانشگاه تورنتو برگزار خواهد شد.
*برنامه ی هفتگی “نه‌ما‌نه‌سینما” به همت تعدادی از دانشجویان دانشگاه تورنتو، روزهای شنبه در این دانشگاه برگزار می شود. اخبار جلساتِ از طریق namanacinema@gmail.com قابل پیگیری است.
