خلاصه ای از چهار گزارش کوتاه از رسانه های غیرخودی

۱- وقتی به محل حادثه رسیدیم دو موضوع در آنجا مورد بحث بود: تعداد کشتگان و اعتراضات علیه حضور اردوغان در محل حادثه. به هنگام حادثه ۸۱۰ معدنچی در معدن بودند. تعداد کارگرانی که از معدن سالم و یا زخمی بیرون آمده بودند ۲۰۰ نفر بود. اولین گزارشی که توسط وزیر معادن و منابع طبیعی، “تانر ییلدیز” Taner Yıldız

تظاهرات ده ها هزار نفری در استانبول در اعتراض به سیاست های دولت در مورد حادثه معدن صوما

داده شد حاکی از، ۲۸۲ کشته با هویت معلوم، و ۶۰ کشته با هویت نامعلوم بود. یعنی در مجموع ۵۴۲ نفر کشته، زخمی و سالم از معدن بیرون آورده شدند. با این حساب هنوز جسد ۲۷۰ معدنچی در معدن باقی مانده است.
اعتراضات خشم آلود علیه حضور طیب اردوغان در نقطه اوج بود. خشم و اعتراض خانواده و نزدیکان معدنچیان وقتی از کنترل خارج شد که اردوغان مشتی حواله زنی کرد که شوهرش را از دست داده بود. در نتیجه اردوغان مجبور شد همراه محافظان خود در سوپرمارکتی پناه گیرد. معترضان می گویند: ما را با زور به میتینگ های انتخاباتی حکومت بردند. مسئولان معدن ما را مجبور کردند که در انتخابات محلی به حکومت رای دهیم. آنها تهدید کردند که اگر به کاندیداهای حکومت رای ندهیم معادن صوما را تعطیل خواهند کرد.
به دستور “وزارت امور دینی” حکومت، ۱۵۰۰ “امام” (ملا) با سبیل های بادامی خود در محل حادثه صف کشیده بودند. آنها به پدران، مادران و نزدیکان قربانیانی که با صدای بلند حرف می زدند و یا با صدای بلند گریه می کردند نزدیک شده و می گفتند: برادران ما هم در این معدن هستند، ما هم از نزدیکان معدنچیان هستیم. آنها شهید شدند و ما را هم به مرتبه شهادت رساندند. در سایه آنها ما هم از گناهانمان پاک شدیم. اکنون وقت گریه نیست، گریه شما می تواند به عنوان عصیان علیه خدا تلقی شود!

۲- به دنبال نخست وزیر، رئیس جمهور عبدالله گول نیز بعد از سه روز از صوما بازدید می کند. نزدیکان قربانیان حادثه فریاد می زنند: ما مقاطعه کار نمی خواهیم. این همه محافظ برای چیست، از کی وحشت دارید. سه روز بعد از این که جنازه ها را به خاک سپردیم به اینجا می آیید. حتی برای کمک به حمل تابوت ها هم تنزل نکردید. آیا برای صرف غذا اینجا آمده اید؟ به خاطر حضور شما در اینجا گروه های نجات نمی توانند انجام وظیفه کنند. برای ما گروه های نجات لازم است نه پلیس. از اینجا بروید و گورتان را گم کنید.

عبدالله گول با هزار زحمت به وسیله لشگری از گارد ویژه ریاست جمهوری از میان مردم رد می شود و به سالنی که مسئولان، ضیافت غذایی برایش آماده کرده بودند می رود. بعد از ساعت ها انتظار از سالن بیرون آمده و پشت میکروفونی که رویش TRT نوشته شده قرار می گیرد. در اینجا با یکی از غریب ترین چیزهایی که در عمرم دیده ام روبرو می شوم. صدای عبدالله گول را سراسر ترکیه می شنید، ولی مردمی که در ده متری او ساعت ها انتظار او را کشیده بودند، نمی شنیدند، حتی یک کلمه آن را!
چاره: اگر معادنی که به ثمن بخس به همدستان و نزدیکان حکومت پیشکش شده است بلافاصله به مالکیت عمومی (دولتی) در نیاید، در آینده نزدیک شاهد فجایع بزرگتری خواهیم شد. بعدا نگوئید که نگفتم!

۳- حوادث صوما یک جنایت است، جنایت عمدی که مسئولیت درجه اول آن به گردن حکومت است. دو ماه قبل از حادثه بازرسان حکومت بعد از بازرسی معدن صوما، گزارش داده اند که همه چیز عالی است. وزیر معادن حکومت نیز ادعا کرده است که معادن صوما مدرن ترین معادن ذغال سنگ جهان است! در حالی به درخواست نمایندگان حکومت در مجلس گزارشات مربوط به وضعیت واقعی معادن صوما از دستور کار بحث مجلس بارها کنار گذاشته شده است! معادن صوما وظیفه داشته است که در هر انتخاباتی ذغال مجانی در میان مردم پخش کرده و از این طریق رای آنها را به نفع حکومت خریداری کنند.
این حادثه نشان می دهد که:
۱- امنیت محیط کار در ترکیه در سطح کشورهای آفریقایی است.
۲- آمارها نشان می دهند که در چین، در تولید هر یک میلیون تن ذغال سنگ یک کارگر معدن جان خود را از دست می دهد، این رقم در ترکیه هفت نفر است.
۳- در حال حاضر در ترکیه نزدیک به پنجاه هزار معدن وجود دارد. برای بازرسی معادن تنها ۵۰۰ بازرس وجود دارد. بازرسان تمامی گزارشات خود را بدون وارد شدن به داخل معادن و در بیرون معادن آماده می کنند!
۴- نکته مورد تاکید ما این است که حوادث اتفاق افتاده در معادن بعد از خصوصی سازی به شدت افزایش یافته است. آمار و ارقام در این خصوص بسیار صریح و روشن هستند.
۵- در صوما هیچ وقت حوادثی به این ابعاد روی نداده بود. در نتیجه خصوصی سازی و به خاطر سود بیشتر، امنیت محیط کار از بین رفت. برای مدرنیزه کردن تکنولوژی هیچ قدمی برداشته نشد. کارگران را تشویق کردند که سندیکاهای خود را ترک کنند و به جایش کارگران قاچاق را جایگزین کردند.

اردوغان به اعتراضات گوش نداد

۴- معدن چیان صوما چه می گویند: ابتدا یک انفجار روی داد و سپس آتش سوزی، ولی اکثر کارگران براثر خفگی جان خود را از دست دادند. بر اثر انفجار برق ها قطع و آسانسورها از کار افتادند.
طبق مقررات معدن اگر در رگه هایی از ذغال سنگ مواد آتش زا وجود داشته باشد، برای حفاظت معدن چیان از گاز کاربن مونوکساید، داشتن ماسک گاز و کپسول اکسیژن ضروری است، ولی کارگران می گویند در معدن صوما، نه از ماسک و کپسول خبری است و نه از آسانسور. طول معدن ۵ کیلومتر است و کارگران هر روز مجبورند دو کیلومتر راه را در معدن پیاده بروند و بعد از اتمام شیفت دو کیلومتر نیز پیاده برگردند!
تنها هدف خصوصی سازی ارزان کردن نیروی کار است. نیروی کار را باید ارزان کنی تا بتوانی سود بیشتری ببری. راه های ارزان کردن نیروی کار: پائین آوردن دستمزدها، برچیدن بیمه ها، محدود کردن مصارف اجتماعی، محدود کردن و یا حتی نابودی منابع امنیت کار، امنیت محیط کار و سلامتی نیروی کار. یعنی به خاطر حفظ سود، فدا کردن کارگر، زیرا میلیون ها کارگر منتظر کارند!
Mario Sepulvede رهبر کارگران معدن طلا و مس سن خوزه ـ شیلی که چهار سال پیش به مدت ۳۳ روز در معدن گیر افتاده و سپس نجات پیدا کردند، برای همدردی با خانواده ها و نزدیکان قربانیان معدن صوما پیام ویژه ای فرستاد.
بعد از حادثه صوما، مردم از چهار گوشه ترکیه، از روزنامه نگار و معلم و پزشک، دانشجو و وکیل و پرستار، و داوطلبان کمک برای همدردی با معدن چیان، به سوی صوما سرازیر شدند.

۲۰ مه ۲۰۱۴
* علی قره جه لو، نویسنده و مترجم مستقل ساکن تورنتو، دارای دکترای علوم سیاسی، در حوزه ی مسائل سیاسی ملیت های ایران بویژه ترک ها و مسائل سیاسی ترکیه و آذربایجان و ارمنستان می نویسد.