دومین دوره جشنواره بین المللی تئاتر ایرانی و انگلیسی لندن به مدت پنج روز از جمعه ۳۰ جون تا سوم ماه اگوست به همت و کوشش های بسیار سوسن فرخ نیا، بازیگر، کارگردان و مدیر هنری گروه تئاتر سام در پایتخت انگستان برگزار می شود.
هفده نمایش از آثار هنرمندان تئاتر ایران در این جشنواره کم نظیر به نمایش در می آیند. به این مناسبت با سوسن فرخ نیا، بنیانگذار و مدیر این جشنواره گفت و گویی داشته ایم که می خوانید.
سوسن فرخ نیا یکی از بهترین بازیگران تئاتر ایران است. وی تا زمانی که در ایران فعالیت داشت همزمان با تحصیل رشته تئاتر در دانشکده هنرهای زیبا، در چند نمایش بازی‌های درخشانی ارائه کرد. سوسن فرخ نیا از جمله در نقش «دزدمونا» در نمایش اتللو، تراژدی مشهور ویلیام شکسپییر و در نقش «شن ته» در زن نیک سچوان، اثر برتولت برشت (هر دو به کارگردانی دکتر محمد کوثر)، بازی‌های خلاقانه، دیدنی و ماندگاری ارائه کرد. این بازیگر کم‌نظیر تئاتر ایران پیش از انقلاب ۱۳۵۷ به فرانسه رفت و تحصیلات تئاتری خود را در دانشگاه سوربن ادامه داد. وی حدود ۱۴ سال در تئاترهای فرانسه و بعد در لندن در انگلستان تا به امروز به کار تئاتر مشغول بوده است. در لندن تئاتر کوچکی به نام سام راه‌اندازی کرده که محل عرضه کارهای نمایشی خود او و دیگر هنرمندان تئاتر است. دومین دوره جشنواره هم با همکاری و تلاش همکاران وی در گروه تئاتر سام عملی شده است
سوسن فرخ نیا
.
چگونه و با چه انگیزه ای جشنواره تئاتر ایرانی در لندن را برنامه ریزی و برگزار کرده و می کنید؟
ـ سال هاست که ایده ی برگزاری جشنواره تئاتر در لندن هم به وسیله من و هم دیگر دوستان تئاتری مقیم لندن مطرح شده است. چون بهانه ای ست برای گردهمایی همکاران تئاتری که به شکل پراکنده در غرب مشغول فعالیت هستند و اینکه در این نوع جشنواره ها فرصت تبادل نظر و در صورت امکان کار با یکدیگر را پیدا می کنند، ولی از آنجایی که به گمان من اولین شرط، داشتن یک تشکیلات هنری رسمی و متشکل برای برگزاری یک فستیوال بین المللی که آن هم مستقل باشد، بود، باید اول پایه گذاری می شد تا این که در سال گذشته هیئت مدیره و اعضای گروه سام به این نتیجه رسیدند که شاید گروه ما به مرحله برگزاری این مهم رسیده باشد.
هدف برگزاری این جشنواره چیست، آیا به این هدف رسیده اید؟
ـ هدف همه ی جشنواره های جهان راه باز کردن و جا دادن به خلاقیت هنری است که شاید در فضا و بازار عمومی هنر جایی مناسب را برای ابراز کردن خود ندارند. بخصوص در مورد هنر ایرانی آن هم هنر نمایش که با مشکلات بسیاری از جمله سانسور شدید در داخل ایران مواجه است، این نوع جشنواره های مستقل می تواند محلی آزاد برای رشد هنرمندان باشد و ایجاد موقعیت های اجرایی بکند. جشنواره لندن جوان است و فقط دو سال است که برگزار می شود، اما از تجربیات همکاران تئاتری در جشنواره کلن، هایدلبرگ و فرانکفورت به راحتی می شود نتیجه گرفت که امید رسیدن به اهداف این جشنواره وجود دارد.
جشنواره امسال با دوره اول که پارسال برگزار شد، چه تفاوت هایی دارد؟
ـ در سال گذشته امکان شرکت در جشنواره به علت محدودیت بودجه فقط به هنرمندان مقیم در انگلستان داده شده بود که امسال موفق به دعوت از هنرمندان از کشورهای مختلف شده ایم و در یکی از تئاترهای مطرح و حرفه ای با امکانات بهتر اجرائی، جشنواره برگزار می شود.
نمایش هایی که در جشنواره اجرا می شوند به چه شکلی، با توجه به چه شرایطی و به وسیله چه کسانی انتخاب شده اند؟
ـ نمایش ها در ابتدا به وسیله ی خود من و داریوش رضوانی هنرپیشه و کارگردان تئاتر و از همکاران گروه تئاتر سام خوانده شده و با مشورت مصطفی شفافی مشاور ادبی گروه تئاتر سام انتخاب شده اند، برنامه جشنواره قبل از اعلام شدن از نظر متخصصانی چون بهمن فرسی و ایرج جنتی عطائی هم گذرانده شده است
پوستر جشنواره
.
این نمایش ها از کدام مناطق جهان برای اجرا در جشنواره انتخاب شده اند؟
ـ در حدود ۴۰ نمایش از اروپا و امریکا و ایران برای ما فرستاده شد که ۱۷ تای آنها برای اجرا در جشنواره ۵ روزه ی لندن انتخاب شده اند. در واقع گروه های شرکت کننده از شهر های کلن، فرانکفورت، لندن، پاریس، آمستردام و استکهلم هستند.
با توجه به این که می دانیم در ایران به علت سانسور و خفقان بسیاری از هنرمندان تئاتر نمی توانند کارهایشان را به صحنه ببرند، چرا از ایران نمایشی برای اجرا در این جشنواره ندارید؟
ـ اتفاقا همانطور که گفتم تعداد زیادی نمایشنامه از ایران به دست ما رسید که از یکی از آنها برای شرکت دعوت به عمل آمد، اما متاسفانه به علت آزاد نبودن هنرپیشه های گروه و کمبود وقت برای تهیه ویزا و بودجه سفر نتوانستند به ما بپیوندند. به هر حال همانطور که بارها اعلام کرده ایم، ما یک خیریه هنریِ ثبت شده در انگلستان هستیم و بر طبق قانون با فرصت های برابر، هر شخصی از هر کشوری و با اعتقادات سیاسی و مذهبی و تفاوت های فیزیکی و مشکلات فیزیکی حق شرکت در این جشنواره را دارد.
برگزاری این جشنواره چطور میسر شده و چه سازمانها و افرادی به شما در این زمینه کمک کرده اند؟
ـ در واقع و در وهله ی نخست اعضای گروه سام در امکان برگزاری این جشنواره کمک کرده اند و سپس شورای هنری انگلستان و چند بیزنس ایرانی از نظر بودجه پرداخت سنگین مخارج به یاری آمده اند.
برای برگزاری این جشنواره با چه مشکلاتی روبرو هستید؟
ـ مهمترین مشکل دادن یک شکل و ساختمان عملی مطابق با امکانات و قوانین محل برگزاری جشنواره یعنی انگلستان- لندن است. چون متاسفانه به علت نداشتن امکانات در طی این سال ها به گونه ای هر کاری به هر شکلی توانستیم انجام داده ایم که به نوعی کار راه بیفتد و اجرایی یا برنامه ای برگزار بشود. در نتیجه کیفیت زیر سئوال رفته است و حتی واژه ها معنای خود را از دست داده اند و همین باعث سوء تفاهم می شود و درگیری های بی پایه و اساس ایجاد می کند. مثلا سال گذشته ما مشاور برای داورها داشتیم که بر طبق همه قوانین داوری حق حضور در اتاق رای گیری را ندارد در ضمن ناظر داشتیم که در موقع رای گیری باید در اتاق رای گیری داوران حضور داشته باشد و وقتی خواستیم که مشاور در اتاق رای گیری نباشد دچار مشکل شدیم و با برخورد نامهربانانه که اصلا انتظار نمی رفت روبرو شدیم، در واقع معنی مشاور و ناظر درست فهمیده نشده بود، به نوعی همه چیز سریع تبدیل به مسائل شخصی می شود و همین مانع پیشرفت کار و بهم ریختن تمرکز برگزارکنندگان روی مسائل مهمتر می شود.
آیا این جشنواره، جشنواره ای رقابتی است و جوایزی هم به هنرمندان داده می شود؟
ـ بله، با اینکه برگزارکنندگان جشنواره کلن و هایدلبرگ و فرانکفورت که ما از تجارب آنها هم استفاده می کنیم در مورد گذاشتن جایزه مخالفت کرده اند، ولی ما فکر کردیم شاید ایجاد یک رقابت سالم هنرمندان را تشویق به توجه بیشتری به کیفیت کار بکند و در ضمن یک نوع تمرین و یادگیری خوبی برای همه ی ما هست که بردن و باختن را تجربه کنیم و یاد بگیریم.
همیاران و دست اندرکاران جشنواره
در نظر دارید این جشنواره را در سال های آینده چگونه ادامه بدهید؟
ـ مشکل اساسی داشتن بودجه کافی برای دعوت گروه ها از همه جای دنیا و برگزاری جشنواره در تئاتری مناسب تر است. با این که اکثر فستیوال ها مثل ادینبرو و اوینیون هیچگونه مخارجی را تقبل نمی کنند و حتی مبلغی برای ورود به فستیوال از هنرمندان شرکت کننده می گیرند، ولی ما می خواهیم سعی کنیم که کمک هزینه رفت و برگشت را تامین کنیم تا حتی از مسافت های دورتر از اروپا، مثل امریکا و کانادا و ایران هم هنرمندان تئاتر بتوانند در جشنواره شرکت کنند. مثلا امسال با اینکه چند کار بسیار زیبا از ایران پیشنهاد شده بود متاسفانه به علت کمبود بودجه و این که ما کمکی برای گرفتن ویزا و اجازه خروج و غیره نمی توانیم بکنیم از حضورشان محروم شدیم. تلاش ما براین خواهد بود که هر سال از سال گذشته امکانات بیشتری را ایجاد کنیم.
با توجه به تجربه بسیار شما در زمینه کار تئاتر در تبعید، وضعیت کنونی و آینده تئاتر ایرانی را چگونه می بینید؟
ـ در مورد تئاتر در داخل ایران با اینکه بسیار در جریان فعالیت های تئاتری وطنم هستم ولی تصور می کنم باید تفسیر و تحلیل در مورد آینده ی تئاتر داخل را به عهده متخصصان و تئاترورزانی که در داخل و با مشکلات سانسور و غیره عملا دارند کار می کنند، گذاشت.
در مورد تئاتر برون مرزی من جز پیشرفت و آینده جالب پر جنب و جوش وکارهای جدید و خاص که شاید کمک جای خاصی در تئاتر غرب پیدا کند، نمی بینم. با این همه کاردان باتجربه قدیمی و جوانان علاقمند، دانا و با تجربه که در حال حاضر در خارج از کشورمان مشغول فعالیت هستند باید اتفاق خوبی بیفتد و البته مبنای این کار از همان روزهای اول مهاجرت با زحمت تئاترورزان عاشق ریخته شده است، فقط باید انرژی بد و انتقاد بی پایه را ندیده و نشنیده گرفت و به پیش رفت.
با تشکر از شما برای شرکت در این گفت وگو برای شهروند، اگر صحبت یا پیامی برای خوانندگان ما دارید، بفرمایید.
ـ از حمایت شهروند برای اطلاع رسانی و سئوال های بسیار دقیق و حرفه ای شما سپاسگزارم و از هموطنان عزیز که در لندن زندگی می کنند و همه ی آنهایی که برای تعطیلات در آخر جولای به لندن می آیند می خواهم که جواب مثبتی به زحمات حدودا ۲۵ نفر عاشق فرهنگ و هنر بی سانسور و آزاد کشورمان را که بی هیچ چشم داشت مالی چندین ماه برای برگزاری جشنواره های تئاتر زحمت می کشند با پر کردن سالن های جشنواره و تشویق هنرمندان بدهند.
اطلاعات لازم درباره جشنواره :
رزرو بلیت:
www.saamtheatregroup.com
۰۰-۴۴-۷۸۰۴۹۵۸۶۷۶
اطلاعات بیشتر در فیس بوک جشنواره:
PEITFL
Persian –English International Theatre Festival-London
قیمت بلیت ۱۲ پوند
تاریخ جشنواره :٣۰ ،٣۱ جولای و ۱،۲ و ٣ اگوست ۲۰۱۴
*علی شریفیان علاوه بر اخبار و مقاله‌هایی که در زمینه فرهنگ، هنر و امور سیاسی کانادا برای شهروند می‌نویسد، فارغ التحصیل رشته تئاتر از دانشکده هنرهای دراماتیک تهران است. سالها سابقه بازیگری، کارگردانی و تدریس تئاتر دارد و همینطور نوشتن نقد درباره هنرهای تجسمی، تئاتر و سینما از دیگر رشته‌های کار روزنامه نگاری اوست.
