عملیات تروریستی هفته گذشته در پارلمان کانادا “اتاوا” زنگ خطری بود برای همه دستگاه های امنیتی که چطور در روز روشن یک نفر با تفنگی در دست تا قلب ساختمان قانون گذاری کانادا پیش رفته و هیچکس حتی چنین سناریویی را از قبل تصور نمی کرده است.
ایمن سازی شهرها در برابر فجایع و حوادث طبیعی و همینطور در قبال عملیات خرابکارانه و تروریستی می بایستی از اولویت های بررسی همه دستگاه های دولتی و امنیتی باشد. در این زمینه از هفته گذشته کارشناسان مدیریت ریسک در دستگاه های اطلاعاتی با کسب اجازه از پارلمان این قدرت را یافتند تا قادر باشند در اینگونه موارد قابلیت عملکردی بسزایی داشته و بدون ضیق وقت وارد عمل شده و جان و مال مردم را حفاظت نمایند.
تجربه در کشورهای مختلف اروپا و آمریکا نشان داده است که ابعاد وسیع خسارات و تلفات ناشی از اینگونه موارد در شهرهای مختلف می تواند بسیار سهمگین و غیرقابل جبران باشد. پژوهشگران دست به اقدامات کاربردی گسترده ای در زمینه بهینه سازی ایمنی در شهرها زده و با آموزش و انجام عملیات مانور و پیشگیری توانسته اند از بار زیان و خسارات و غرامات بکاهند. از سوی دیگر کشور کانادا با تبادل اطلاعات با آمریکا در حال تدوین برنامه ای هستند تا روش های مقابله با اینگونه فجایع روز به روزکاهش یافته و مردم را برای زمان های مقتضی آموزش داده و آماده سازند.
بدیهی است که با تحقیق و الگوبرداری می توان باعث کاهش آثار زیان بار اینگونه موارد شد. البته بایستی مد نظر داشت که هر روز شاهد راه و روش جدیدی از تروریسم هستیم لذا ابداع روش های جدید مقابله که مقرون به صرفه بوده و توان عملیاتی شدن را هم دارد بایستی در اولویت بررسی قرار گیرد.
برای دستیابی به این هدف، اولین قدم ایجاد برنامه هایی است که هدفش کاهش آثار زیانبار تحقق ریسک است. در این گزارش، موضوع مدیریت ریسک فجایع شهری بر اثر عملیات تروریستی مدنظر می باشد.
تحولات اخیر جهانی شدن در زمینه های اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی و فرهنگی باعث شده تا در سوی دیگری از این جهان خشونت، جنگ، آدم ربایی و تروریسم به صورتی بسیار فزاینده خودنمایی کند. بر طبق آمار از ۳ سال قبل به این طرف عملیات تروریستی رشد فزاینده ای داشته و افسار گسیخته در حال پیشروی است. بعضی از کارشناسان بر این اعتقادند که چرا در دو سوی جهان این همه تضاد وجود دارد و در یک کفه شاهد رشد و توجه به کرامت انسانی هستیم و در سوی دیگر متاسفانه انحلال اجتماعی آنهم از نوع بسیار سریع به وجود آمده است. براساس آماری که داده شده در سال ۲۰۲۵ جمعیت برخی از شهرهای جنوبی آمریکا، مالزی، اندونزی، توکیو، بمبئی، تورنتو، شانگهای، سائوپالو، کراچی، پکن، داکا و مکزیکوسیتی که هر کدام به نحوی می توانند پتانسیل عملیات تروریستی باشند به طور فزاینده ای رشد خواهد کرد. از این رو، می بایستی در جهت حفظ و حراست سرمایه های انسانی و اقتصادی اقدامات شایسته ای صورت پذیرد.
روش آماده سازی: این مهم در سایه ایجاد ستادهای مدیریت ریسک و بحران در هر سازمان و نهاد اقتصادی و اجتماعی قابل تحقق می باشد. در آمریکا در حال حاضر در هر مدرسه و دانشگاه ستادی شکل گرفته که وظیفه اش افزایش آگاهی دانش آموزان و دانشجویان و کارکنان ستادی است تا در صورت مواجهه شدن با هر نوع ریسک ترور و آدم ربایی به چه نحو عمل شود. مردم هر شهر باید باور کنند که خود قادرند با به کارگیری روش های کارا می توانند خود و اطرافیان خود را حفظ و خودامدادی نمایند. این طرح در مراکز آموزشی کانادا نیز در حال شکل گیری است.
روش تنظیم سیستم کنترل کیفیت: مشخص نمودن وظیفه و مسئولیت هر شخص در هر نهادی که در حال کار و خدمت رسانی است. ایجاد آموزش و تمرین تا قبل از بروز بحران هر شخص را قادر می سازد تا از وظیفه خود در قبال دیگران مطلع باشد.
روش تنظیم و اطلاع رسانی شهری: تهیه نقشه از اماکن بزرگ شهری که احتمال عملیات تروریستی در آن محتمل می باشد از قبیل قطار زیرزمینی، شهرداری ها، مراکز خرید بزرگ و مراکز تفریحی عمده تا در زمان حادثه امکان تخلیه سریع عملی باشد.
شبیه سازی شرایط تحقق عملیات تروریستی و نمایش آن: نقش رسانه های جمعی بسیار مفید خواهد بود، چرا که مردم تا با گوش و چشم خود نشنوند و نبینند باور اینگونه مسایل کمی برایشان مشکل است.
با آرزوی جامعه ای امن و آسوده! اگر شاهد چنین مسایلی بودید سعی کنید خونسردی خود را حفظ و از اقدامات قهرمانانه به طور جدی بر حذر باشید.
* فرهاد فرسادی بروکر خبره و رسمی کانادا با سابقه تدریس بیمه در دانشگاه ها است.
farsadi@insurefar.com
