* این مقاله جنبه ی آموزشی دارد نه درمانی، هر دارویی باید با تشخیص و تجویز پزشک مصرف شود.
بخش دوم و پایانی
درمان های دارویی
درمان ها معمولاً خوب جواب می دهند ولی باید حوصله داشته باشید، زیرا چندین ماه طول می کشد تا درمان کامل شود. اول باید علت التهاب مشخص شود و اغلب پیشنهاد می شود که فعالیت های ورزشی که باعث التهاب می شوند را کم کرد تا وقتی که سیمپتوم ها وجود دارند.
استفاده از یخ: وقتی که درد وجود دارد مثلاً پس از یک فعالیت ورزشی از یک کیسه یخ به مدت ۵ تا ۱۵ دقیقه برای تسکین انفلاماسیون استفاده شود. یخ را نباید مستقیماً روی پوست گذاشت. طوری بنشینید که پاها بالاتر از بدن قرار بگیرند. بهترین موقع برای استفاده از کیسه یخ بعد از فعالیت های ورزشی و یا در ساعات آخر روز می باشد.
درمان و ورزش: درمان های توان بخشی توسط متخصص فیزیوتراپ ورزشی می تواند به کم شدن فشار داخل فاشیا در کف پا کمک کند. ممکن است که درمانگر در همان موقع فاشیاهای عضلات باسن و ساق پاها را هم درمان کند، زیرا وقتی این ها آرامش پیدا کنند فشار بر روی فاشیاهای تاندون آشیل و کف پا هم کم شده آنها هم آرام تر می شوند، زیرا این فاشیاها به هم مربوط هستند. ورزش های کششی هم به درمان کمک کرده و از بازگشت بیماری جلوگیری می کنند و در صورت لزوم می شود با پزشک و یا متخصص پا مشورت کرد.
چند ورزش که می توان در خانه انجام داد
۱ـ پای دردناک را روی زانوی پای دیگر بگذارید.
انگشتان پا (پنجه) را در دست گرفته و به طرف بالا بکشید و ده ثانیه نگهدارید و برای این که مطمئن باشید فاشیا کاملاً کشیده شده با انگشت شست دست دیگر آن را لمس کنید و سپس به حالت اول برگردید.
این حرکات را ۱۰ تا ۲۰ بار سه دفعه در روز انجام دهید.
۲ـ کشش تاندون آشیل و عضلات پشت پا
روبروی دیوار بایستید در فاصله ۶۰ سانتی متری آن و کف دست ها را به دیوار بچسبانید زانوی پای چپ را خم کرده پا را جلو بگذارید به طوری که پای راست بدون خم شدن زانو و بلند شدن پاشنه مستقیم بماند و دست ها به دیوار فشار وارد کنند این حالت را ۳۰ تا ۶۰ ثانیه ادامه دهید و بعد پا را عوض کنید با این کار عضلات پشت ساق پا و تاندون آشیل تحت کشش قرار می گیرند.
زانوها را خم کنید به طوری که هم سطح انگشتان پا قرار بگیرند و حدود ۳۰ تا ۶۰ ثانیه در این حالت قرار بگیرید. این حرکات به نرمی و تقویت تاندون آشیل کمک می کند.
ورزش های دیگر
ـ یک دستمال کاغذی را روی زمین بگذارید و سعی کنید آن را با انگشتان پا از روی زمین بردارید. این حرکت را چندین بار انجام دهید.
ـ یک توپ تنیس را زیر قوس پا بگذارید و پا را به عقب و جلو بیاورید و فشار پا بر روی توپ را بر حسب درد تولید شده تنظیم کنید.
داروها
آنتی انفلاماتوارهای غیر استروئیدی، آسپرین، ادویل، موترن و امثالهم به طور موقت باعث تسکین درد می شوند، ولی اثر آنها خیلی زیاد نیست. بسیار مهم است که پس از مصرف این داروهای آنتی انفلاماتوار ورزش و تمرین نکرد، زیرا به علت مصرف دارو درد را حس نمی کنید و ممکن است فشار زیاد وارد کنید و وضع خراب تر شود و صدمات دیگری وارد شود.
ـ تزریق کورتیزون: اگر درمان های دیگر به اندازه کافی موثر نبود تزریق کورتیزون می تواند به علت کم کردن انفلاماسیون باعث کم شدن درد بشود ولی درمان جراحت نیست. می شود تزریق کورتیزون را هر سه ماه یک بار تکرار کرد. این تزریق بی خطر نیست و می تواند باعث نازک شدن نسج چربی زیر پاشنه پا که نقش محافظت از ضربه ها را دارد بشود و یا حتی امکان پاره شدن و قطع فاشیا هم هست به این دلیل فقط وقتی از آن استفاده می شود که درمان های دیگر بی اثر بوده است.
درمان های غیر دارویی
کفی پزشکی که به آن ارتز (Ortheses)هم می گویند، کفی های اورتوپدیک است که برای پای شخص بیمار ساخته می شود و باعث می شود که پای بیمار در حالت درست قرار بگیرد و فشار بر روی فاشیا وارد نشود. با این که از این کفی ها استفاده می شود ولی موثر بودن آن برای رفع درد دقیقاً مطالعه نشده و انواع مختلفی در بازار هست که می توان از داروخانه تهیه کرد و یا در کلینیک های مخصوص پس از آزمایش و قالب گرفتن پا برای پای بیمار ساخته شود.
نوارهای چسبنده برای ورزش: هنگام ورزش می شود قوس پا را با چسباندن این بانداژهای چسبنده محافظت کرد مخصوصاً هنگام کشش عضلات و یا هنگام ورزش در این حالت فاشیا استراحت می کند.
آتل: آتل های مخصوصی وجود دارند که شب از آنها استفاده می شود و برای کشش و محافظت از فاشیا به کار می روند می توان از آنها در روز هم استفاده کرد که پا را در حالت ۹۰ درجه نگه می دارد تا کشش فاشیا در حین خواب حفظ شود.
گچ گرفتن: بعضی وقت ها برای مجبور کردن بیمار به استراحت دادن به فاشیا پا را برای ۴ تا ۶ هفته گچ می گیرند.
عمل جراحی
برای فاشیت و خار پاشنه پا عمل جراحی آخرین مرحله درمان است و یک سال پس از این که هیچ درمانی موثر نشد انجام می شود. عمل جراحی شامل برش هایی بر روی فاشیا است که طول آن را زیاد کرده و فشار وارد شده بر آن را کم می کند ولی باعث از بین رفتن قوس پا می شود و ۹۵ درصد موفقیت آمیز می باشد.
قطع خار پاشنه پا وقتی لازم می شود که رشد آن بسیار مهم باشد و در محل تولید فشار بکند.
راهنمایی برای درمان در خانه
ـ مرتباً فاشیای پا را در منزل ماساژ دهید تا نرم بشود ولی خیلی فشار به آن وارد نکنید (ماساژ نرم بدهید). این نوع ماساژ را قبل و بعد از ورزش سنگین هم انجام دهید.
ـ وقتی درد دارید شدت ورزش مورد علاقه تان را کم کنید و از ورزش هایی استفاده کنید که احتیاج به فشار بر روی کف پا را ندارند مانند شنا کردن.
ـ شب ها پاها را در حمام آب گرم قرار دهید.
ـ تا وقتی درد کاملاً از بین نرفته پا برهنه راه نروید.
طب مکمل
استئوپاتی: استئوپاتی برای درمان دردهای مربوط به سیستم عضلانی استخوانی کاملاً شناخته شده است. این نوع درمان با دست علل بدکاری اعضا را با لمس و آزمایش پیدا کرده و با حرکات مخصوصی باعث بهتر شدن قدرت حرکتی مفاصل می شود. استئوپاتی می تواند باعث کم کردن درد بشود ولی این اثر موقتی است و درمان استئوپاتی برای آرام کردن درد تاندونیت تاندون آشیل هم موثر است.
ـ طب سوزنی: طب سوزنی برای آرام کردن درد پاشنه پا می تواند مفید واقع شود.
* عطا انصاری استاد سابق دانشکده پزشکی دانشگاه کیسانگانی Kisangani است
