با یاد زنده یاد محمد جعفر پوینده مترجم اعلامیه جهانی حقوق بشر به فارسی
شهروند: در تاریخ معاصر، اعلامیه حقوق بشر برای ما ایرانیان مترادف است با نام محمدجعفر پوینده، چرا که آخرین کار او ترجمه ی اعلامیه جهانی حقوق بشر بود، که با قتل او، در جریان قتل های زنجیره ای سال۱۳۷۷، توسط وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی همزمان شد و او هرگز نتوانست شاهد انتشار ترجمه ی آن شود، اما چه باک، جوانه ای که او با افکار و آثارش کاشته بود تبدیل به درختی تنومند شد و فرهنگ غریب مانده ی حقوق بشر در نزد ما شروع به نشو و نما کرد و کم کم این فرهنگ دارد ملکه ی ذهن ما می شود
.
فرهنگی که ما را از مهلکه ی زنده باد، مرده بادهای معمول و مرسوم در فضای سیاسی دارد دور می کند و به ما این امکان را می دهد که دقیق تر و اساسی تر به مسائل سیاسی اجتماعی مان نگاه کنیم و الفبای دمکراسی و آزادی را که مهمترین نیاز بشر برای زیستن، مبارزه، تغییر، تحول و رشد است بیاموزیم، صرف نظر از این که چپ هستیم، راست هستیم، لیبرالیم، مذهبی و یا غیرمذهبی ایم.
محمدجعفر پوینده که از سن ۲۵سالگی کار ترجمه را شروع کرده بود به مسائل زنان، مسائل حقوق بشر و نیز مباحث مارکسیستی علاقه داشت و ترجمه هایش از فرانسه به فارسی حول این موضوع ها بود.
محمدجعفر پوینده که در مهر ماه ۱۳۷۷، چند هفته قبل از قتلش، به همراه پنج نویسنده دیگرِ عضو کمیته برگزاری مجمع عمومی کانون نویسندگان، – از جمله محمد مختاری که او نیز در قتل های زنجیره‌ای کشته شد- با دریافت احضاریه به دادسرای انقلاب اسلامی فرا‌خوانده شده بود، در بعدازظهر چهارشنبه ۱۸ آذر ١٣٧٧ به قصد شرکت در جلسه ناشران از خانه خارج شد و هرگز به خانه بازنگشت. در همان روز او توسط ماموران وزارت اطلاعات و امنیت در خیابان ایرانشهر ربوده شد و پس از شکنجه او را خفه کردند و جسدش را در روستای بادامک شهریار (نزدیک کرج) انداختند. جسد پوینده در روز ١٩ آذر ماه در بادامک شهریار توسط اهالی محل پیدا شد.
او که به سخت کوشی و درستکاری در میان اطرافیانش زبانزد بود، یکی از پایه های اصلی احیای کانون نویسندگان در دوره سوم بود و همچنین در نوشتن و انتشار متن اعتراضی ۱۳۴ نویسنده نقشی فعال داشت
.
ضمن گرامیداشت یاد او متن بیانیه “ما نویسنده ایم” را در زیر می آوریم. به امید ایرانی آزاد و دمکرات و بدون هرگونه تبعیض.
ایرانی برای تمام ایرانیان با هر زبان و نژاد و مذهب و بی مذهبی و جنس و جنسیت و سن و سلوک و…
ما نویسنده‌ایم
اما مسائلی که در تاریخ معاصر در جامعه ما و جوامع دیگر پدید آمده، تصویری را از دولت و بخشی از جامعه و حتی برخی از نویسندگان از نویسنده دارد، مخدوش کرده است؛ و در نتیجه هویت نویسنده و ماهیت اثرش، و همچنین حضور جمعی نویسندگان دستخوش برخوردهای نامناسب شده است. از این‌رو ما نویسندگان ایران وظیفه خود می‌دانیم برای رفع هرگونه شبهه و توهم، ماهیت کار فرهنگی و علت حضور جمعی خود را تبیین کنیم.
ما نویسنده‌ایم، یعنی احساس، تخیل، اندیشه و تحقیق خود را به اشکال مختلف می‌نویسیم و منتشر می‌کنیم. حق طبیعی و اجتماعی و مدنی ماست که نوشته‌مان ـ اعم از شعر یا داستان، نمایشنامه یا فیلمنامه، تحقیق یا نقد، و نیز ترجمه آثار دیگر نویسندگان جهان ـ آزادانه و بی هیچ مانعی به دست مخاطبان برسد. ایجاد مانع در راه نشر این آثار، به هر بهانه‌ای، در صلاحیت هیچ‌کس یا نهادی نیست. گرچه پس از نشر راه قضاوت و نقد آزادانه درباره آنها بر همگان گشوده است.
هنگامی که مقابله با موانع نوشتن و اندیشیدن از توان و امکان فردی ما فراتر می‌رود، ناچاریم به‌صورت جمعی ـ صنفی با آن روبرو شویم، یعنی برای تحقق آزادی اندیشه و بیان و نشر و مبارزه با سانسور، به شکل گروهی بکوشیم. به همین دلیل معتقدیم: حضور جمعی ما، با هدف تشکل صنفی نویسندگان ایران متضمن استقلال فردی ماست. زیرا نویسنده در چگونگی خلق اثر، نقد و تحلیل آثار دیگران، و بیان معتقدات خویش باید آزاد باشد. هماهنگی و همراهی او در مسائل مشترک اهل قلم به معنای مسئولیت او در برابر مسائل فردی ایشان نیست. همچنان که مسئولیت اعمال و افکار شخصی یا سیاسی یا اجتماعی هر فرد بر عهده خود اوست.
با این همه، غالباً نویسنده را، نه به عنوان نویسنده، بلکه به ازای نسبت‌های فرضی یا وابستگی‌های محتمل به احزاب یا گروه‌ها یا جناح‌ها می‌شناسند و بر این اساس درباره او داوری می‌کنند. در نتیجه حضور جمعی نویسندگان در یک تشکل صنفی ـ فرهنگی نیز در عداد احزاب یا گرایش‌های سیاسی قلمداد می‌شود. دولت‌ها و نهادها و گروه‌های وابسته به آنها نیز بنا به عادت، اثر نویسنده را به اقتضای سیاست و مصلحت روز می‌سنجند و با تفسیرهای دلبخواه حضور جمعی نویسندگان را به گرایش‌های ویژه سیاسی یا توطئه‌های داخل و خارج نسبت می‌دهند. حتی بعضی افراد، نهادها و گروه‌های وابسته، همان تفسیرها و تعبیرهای خودساخته را مبنای اهانت و تحقیر و تهدید می‌کنند. از این‌رو تأکید می‌کنیم که هدف اصلی ما از میان برداشتن موانع راه آزادی اندیشه و بیان و نشر است و هرگونه تعبیر دیگری از این هدف، نادرست است و مسئول آن صاحب همان تعبیر است.
مسئولیت هر نوشته‌ای با همان کسی است که آن را آزادانه می‌نویسد و امضا می‌کند. پس مسئولیت آنچه در داخل یا خارج کشور به امضای دیگران، در موافقت یا مخالفت با ما نویسندگان ایران منتشر می‌شود، فقط بر عهده همان امضاکنندگان است.
بدیهی است که حق تحلیل و بررسی هر نوشته برای همگان محفوظ است، و نقد آثار نویسندگان لازمه اعتلای فرهنگ ملی ماست، اما تجسس در زندگی خصوصی نویسنده به بهانه نقد آثارش، تجاوز به حریم اوست و محکوم شناختن او به دستاویزهای اخلاقی و عقیدتی خلاف دموکراسی و شئون نویسندگی است. همچنان که دفاع از حقوق انسانی و مدنی هر نویسنده نیز در هر شرایطی وظیفه صنفی نویسندگان است.
حاصل آنکه حضور جمعی ما ضامن استقلال فردی ماست، و اندیشه و عمل خصوصی هر فرد ربطی به جمع نویسندگان ندارد. این یعنی نگرش دموکراتیک به یک تشکل صنفی مستقل. پس اگرچه توضیح واضحات است، باز می‌گوییم: ما نویسنده‌ایم. ما را نویسنده ببینید و حضور جمعی ما را حضور صنفی نویسندگان بشناسید.
