* این مقاله جنبه ی آموزشی دارد نه درمانی، هر دارویی باید با تشخیص و تجویز پزشک مصرف شود.
بخش دوم و پایانی
عوامل مهم دیگر برای سلامتی دستگاه ایمنی
ـ خواب کافی حداقل ۷ ساعت در شب. همین که بدنتان به شما حالی کرد که احتیاج به استراحت دارد استراحت کنید.
ـ داشتن وزن طبیعی.
ـ مواظب باشید که دچار مسمومیت های غذایی نشوید مخصوصاً در مسافرت.
ـ خودتان را از بیماری های مقاربتی محافظت کنید
.
ـ آزمایش های پزشکی را طبق احتیاجات شخصی و سن خودتان مرتب انجام دهید.
ـ از پزشک خود بپرسید که در سن شما به چه واکسن هایی احتیاج دارید همین طور نسبت به محیط محل کارتان.
ـ از آنتی بیوتیک ها وقتی استفاده کنید که واقعاً مورد نیاز باشند و دوز آن را رعایت کنید و همراه آن از پروبیوتیک ها استفاده کنید برای پیشگیری از اسهال و به هم خوردن فلورمیکروبی روده. خانم ها هم از گرفتن دوش واژینال برای بهداشت خودداری کنند، زیرا فلورمیکربی طبیعی واژن را تخریب می کند.
ـ قبل از آوردن یک حیوان به خانه بپرسید که چه میکروارگانیزم هایی را می تواند همراه بیاورد.
ـ از مواد شیمیایی کمتری در خانه استفاده کنید.
ـ میوه ها و سبزی ها را با مایع تمیزکننده مخصوصاً آنهایی را که برای این منظور تهیه شده اند بشورید و در صورت امکان از محصولات بیولوژیک استفاده کنید.
کارهای اولیه بهداشتی برای پیشگیری
ـ دست هایتان را مرتباً با آب و صابون شستشو دهید، مخصوصاً قبل از تهیه غذا و بعد از خروج از توالت.
ـ هنگام عطسه کردن صورتتان را در داخل آرنج تان بگذارید.
ـ اگر زخمی شدید زخم را تمیز کرده پانسمان کنید و اگر مهم بود با پزشک مشورت کنید.
ـ میز آشپزخانه و حمام را با آب مخلوط شده با ژاول یا ضدعفونی کننده های دیگر مرتباً تمیز کنید.
درمان های دارویی
پزشک داروهای مختلفی را می تواند برای درمان عفونت و یا کم کردن خطر برای شما تجویز کند که در اینجا چند تای آنها را نام می بریم:
ـ لوسیون های ضدعفونی کننده که باید بلافاصله روی زخم های کوچک، بریدگی ها و خراش ها مالیده شود، البته نباید از آنها به مدت طولانی استفاده کرد، زیرا می تواند باعث شود که باکتری های مقاوم به درمان در محل مورد استفاده به وجود بیایند.
ـ آنتی بیوتیک ها، برای درمان عفونت های باکتریایی یا پیشگیری از آلوده شدن در بعضی مواقع به کار می روند.
واکسن ها، وسیله ای برای تقویت سیستم دفاعی و بهتر شدن حفاظت از شخص در مقابل بعضی از بیماری ها و باعث می شوند که یک حافظه امنیتی در سیستم دفاعی تولید شود. مدت زمان محافظت واکسن ها از بیماری در واکسن های مختلف متفاوت است.
داروهای ضد ویروس که ویروس ها را غیر فعال می کنند ممکن است برای درمان یک عفونت ویروسی به کار روند و اثر بیماری را کم تر کنند مثل درمان زونا در بزرگسالان، ممکن است در افراد خیلی ضعیف برای پیشگیری یا کم کردن اثر بیماری به کار روند مثل گریپ.
پیشنهاد می شود داروهای ضدپارازیت ها مثل داروی ضد مالاریا قبل از سفر به مناطق مالاریاخیز که امکان مبتلا شدن بالاست استفاده شود.
ممکن است که پزشک در هنگامی که امکان بسیار زیاد عفونی شدن بیمار وجود دارد آنتی کور تجویز کند تا سیستم های دفاعی را تقویت کند به این روش سِروتراپی هم می گویند که باعث می شود در مدت کوتاهی به بیمار مصونیت بدهد.
در مواقعی که کم کاری سیستم دفاعی ژنتیک وجود دارد و عوارض آن از کودکی مشخص می شود مخصوصاً با تکرار بیماری های عفونی سخت و طولانی که به درمان خوب جواب نمی دهند، پزشک می تواند از درمان های خاص دیگری استفاده کند.
طب مکمل
سرخارگل یا اکیناسه (Echinacea): اکیناسه بیشتر برای این که می تواند کمی مدت سرماخوردگی را کوتاه تر و سیمپتوم ها را آرام کند به کار می رود، مطالعات در حال حاضر جواب روشنی برای آثار پیشگیری از بیماری را ندارند.
اکیناسه باید به محض احساس شروع علائم بیماری عفونی تنفسی “فوقانی” مثل سرماخوردگی، سینوزیت، لارنژیت و امثالهم مصرف شود و پیشنهاد می شود که بیشتر از ۸ هفته پشت سر هم مصرف نشود. متخصصان عقیده دارند که اگر سیستم دفاعی به طور طولانی تقویت شود می تواند قدرت دفاعی اش را از دست بدهد و یا به آن معتاد شود.
پروبیوتیک ها: پروبیوتیک ها باکتری هایی هستند که برای بدن مفیدند و جزو باکتری های فلور روده ای و فلور واژینال هستند. به نظر می رسد که بعضی از پروبیوتیک ها به رشد سیستم دفاعی کودکان و افراد مسن کمک می کند. این باکتری ها باعث تقویت ترشح آنتی کورها در بدن انسان می شوند. در یک مطالعه کلینیکی کودکانی که پروبیوتیک دریافت کرده بودند محافظت بیشتری در مقابل عفونت های دستگاه تنفسی داشتند تا گروه شاهد که پلاسیو (دارونما) دریافت کرده بودند.
چی گونگ: یک ورزش انرژی زا در طب سنتی چین است و مطالعات زیادی آثار مختلفی بر روی سیستم دفاعی را نشان داده که تمرین مرتب چی گونگ آثار قابل اثبات بر روی سلول های سیستم دفاعی بدن داشته ولی نتایج رضایت بخش کلینیکی هنوز محدود است.
خنده: مطالعات کوچک متعددی چاپ شده که آثار فیزیولوژیک خندیدن را نشان می دهد. گروه اول فیلم های خنده دار نگاه می کنند و گروه دوم فیلم های جدی و آزمایشات خونی و بزاقی نشان می دهد که میزان مواد مختلف در دستگاه دفاعی در گروه اول بیشتر بوده و خندیدن باعث بهتر شدن دفاع بدن در مقابل عفونت ها شده است.
آغوز: آغوز یک نوع شیر زرد رنگ و غلیظ است که پستانداران در مدت ۲۴ تا ۴۸ ساعت اولیه فارغ شدن تولید می کنند و سرشار از پروتئین و آنتی کورهای مختلف است و به تقویت سیستم دفاعی نوزاد کمک می کند. آغوز گاوهای شیرده به عنوان تقویت کننده دفاعی به فروش می رسد و به عنوان پیشگیری از بیماری و پیری زودرس به کار می رود. در حال حاضر مطالعات علمی این آثار را ثابت نکرده اند.
ویتامین ها و مواد معدنی: ویتامین ها و مواد معدنی از اساسی ترین چیزها برای رشد و تکامل و نگهداری سلامتی هستند و کمک می کنند که دستگاه دفاعی در حالت متعادل قرار بگیرد و فعالیت خوب داشته باشد. در حال حاضر عقاید مختلفی در مورد استفاده یا عدم استفاده از ویتامین ها و مواد معدنی برای پیشگیری از سرطان و بیماری های قلبی عروقی وجود دارد. به نظر می رسد که بعضی از گروه ها که در معرض بدی تغذیه هستند مثل سالخوردگان و مبتلایان به دیابت استفاده از ویتامین ها برایشان مفید باشد.
روی Zinc: حتی یک مقدار ناچیز کمبود روی دارای آثار مهمی بر روی سیستم دفاعی بدن انسان است، ولی مطالعات هنوز نشان نداده که مصرف مکمل طولانی در مدت ۶ ماه تا دو سال باعث تقویت سیستم دفاعی می شود یا نه و مطالعات بر روی افراد ۵۵ ساله به بالا نتایج مخالف همدیگر داشته است.
جنسینگ که در طب سنتی چین به عنوان یک مقوی کلی به کار می رود باعث می شود که فعالیت های فیزیولوژیکی بدن بهتر بشود همین طور فعالیت های سیستم دفاعی بدن.
کمیسیون E و سازمان بهداشت جهانی آثار تقویتی جنسینگ بر روی بدن افراد ضعیف و خسته را قبول دارند و مطالعات علمی نشان داده که این گیاه خواص جالبی در محافظت در مقابل سرماخوردگی و گریپ دارد.
دوزاژ: ۱۰۰ تا ۲۰۰ میلی گرم عصاره جنسینگ ۲ بار در روز
جنسینگ سپری آثار تقویتی بر روی تمام اعضای بدن و اثر تقویتی سیستم دفاعی و اثر ضد ویروسی بسیار مهم دارد که مطالعات درون تنی(Invitro) و مطالعات اولیه بر روی انسان آن را ثابت کرده است.
دوزاژ: دم کرده ۲ تا ۴ گرم ریشه خشک شده در ۱۵۰ میلی لیتر آب جوش، یک تا دو فنجان در روز.
آستراگال Astragalu (کتیرا): چند معجون تهیه شده در طب سنتی چین که حاوی آن است برای تقویت سیستم دفاعی بدن بیماران و افراد سالخورده به کار می رود. هم چنین در همین روش پزشکی معجون Zhong Yi Qi Tang که ماده اصلی آن این گیاه است برای تقویت فعالیت های قلبی به کار می رود.
دوزاژ: برای پیشگیری از عفونت های دستگاه تنفسی مصرف ۴ تا ۷ گرم ریشه گیاه در روز در دو یا سه قسمت. انواع دیگر مصرف آن مثل قرص وجود دارد.
گیاهان دیگری هم هستند که دارای خواص تقویتی و ضدمیکربی هستند که می توانید درباره آنها با متخصص گیاه درمانی مشورت کنید.
روش روانی ـ بدنی که شامل تکنیک های آرامش دهنده، مراقبه، روان درمانی و امثالهم است بر روی روابط احساسی ـ بدنی اثر مستقیم دارد و با رفع مشکلات احساسی آثار مفید بر روی فیزیک شخص دارد و مطالعات نشان داده که بعضی از درمان های روانی به تقویت دستگاه دفاعی کمک می کند.
* عطا انصاری استاد سابق دانشکده پزشکی دانشگاه کیسانگانی Kisangani است.
