* این مقاله جنبه ی آموزشی دارد نه درمانی. هر دارویی باید با تشخیص و تجویز پزشک مصرف شود.
بخش دوم و پایانی
درمان های دارویی هایپرلیپیدمی
درمان ها بستگی به میزان چربی موجود در خون و سایر عوامل خطر برای بیماری های قلبی عروقی دارد. برای بیمارانی که نتیجه آزمایشات نشان می دهد که سلامتی شان در خطر است باید عوض کردن عادات زندگی در مرحله اول درمان قرار بگیرد. مانند تغذیه، تاباژیسم، فعالیت های بدنی، مصرف الکل در صورت امکان باید با متخصص تغذیه و kinesiologue مشورت بشود و بعد از ۴ تا ۶ هفته بعد از اولین ملاقات با پزشک دوباره با او ملاقات شود.
طبق آمارهای جدید درمان های فارماکولوژیک فقط بر روی افرادی که سابقه سکته قلبی و یا حمله آنژین داشته اند بسیار مفید واقع شده اند و برای جلوگیری از حملات بعدی به کار می روند.
رژیم غذائی
طبق رژیم غذائی پیشنهاد شده توسط متخصصان کانادائی این کارها را باید انجام می دهد:
ـ کم کردن میزان کالری دریافت شده در روز و رسیدن به وزن متناسب برای سلامتی که مهمترین برنامه درمانی است.
ـ داشتن رژیم کم نمک و بدون شکر تصفیه شده مانند دسرها و شیرینی ها و مشابه آن.
ـ به جای چربی های ساتوره و ترانس از چربی های غیر ساتوره (انساتوره) استفاده شود
– عدم مصرف چربی های حیوانی مانند کره، گوشت های چرب و استفاده از روغن های گیاهی حاوی چربی های مونو یا پلی انساتوره مثل روغن زیتون و ماهی های چرب که حاوی امگا۳ هستند.
ـ زیاد کردن مصرف میوه ها و سبزی ها
ـ کم کردن نوشیدن الکل و در بعضی بیماران عدم مصرف الکل
در مرحله اول بعضی از پزشکان توصیه می کنند که بیمار دسر را حذف کند چون حاوی شکر بی حاصل برای بدن است و بعد از چند ماه اثر آن را کنترل می کنند. همین طور کنترل مصرف نان و برنج و ماکارونی ها. باید اضافه کنم که رژیم Portfolio که نوعی رژیم گیاه خواری است اگر به طور جدی انجام شود می تواند میزان کلسترول بد را تا ۳۵ درصد پائین بیاورد، همین طور از رژیم مدیترانه برای سلامتی قلب و عروق زیاد استفاده می شود.
عوض کردن عادات زندگی به شدت بر روی سلامتی شخص اثر می گذارد. مثلاً چند ساعت پس از خوردن یک “جانک فوود” می شود اثر آن را بر روی خاصیت ارتجاعی عروق اندازه گیری کرد که به آن کار کرد آندوتلیال می گوئیم و اگر غذائی حاوی سالاد و گوجه فرنگی همراه با روغن زیتون و یک قطعه ماهی سمون خورده شود این کارکرد آندوتلیال بهتر می شود، یعنی اثر فوری بر روی خون و عروق خونی دارد و اگر مرتباً تکرار شود بعد از مدتی سلامتی عروق را بهتر و بهتر می کند. همین طور برای کسی که سیگار را ترک می کند بعد از ۲۴ ساعت میزان مونواکسیددوکربن در خون به شدت کاهش می یابد و بعد از چند روز آثارش بر روی پلاکت های خون و انعقاد آن به وضوح مشخص می شود.
ورزش
ورزش آثار مفید زیادی برای سلامتی دارد. همچنین کمک به کم کردن وزن و ثابت نگهداشتن آن دارد و مشخص شده که ورزش کردن باعث بالا رفتن میزان کلسترول خوب و کم شدن تری گلیسیریدها می شود. پیشنهاد می شود که حداقل ۳۰ دقیقه در روز ورزش متعادل مانند راه رفتن انجام شود به طوری که هفته ای هزار کالری مصرف شود.
داروها
داروها با نسخه پزشک تهیه می شود و بیشتر برای پائین آوردن میزان کلسترول بد و کلسترول توتال استفاده می شود.
به ندرت لازم می شود که داروئی برای کم کردن میزان تری گلیسیریدها تجویز شود زیرا به عوض کردن عادات زندگی به خوبی جواب می دهد.
داروهای مصرفی از ۵ خانواده هستند
۱ـ Statines ها که میزان کلسترول بد را کم می کنند بدون این که روی کلسترول خوب اثر داشته باشند مثل Lipitor یا Zocor
۲ـ Resines ها که با نمک های صفراوی همکاری کرده باعث می شوند که کبد میزان بیشتری از کلسترول های خون را مصرف کند.
۳ـ Fibrates ها که باعث می شوند میزان تری گلیسیریدها کمتر شوند.
۴ـ Niacine باعث می شود کلسترول خوب میزانش بالا برود، پزشکان بندرت از آن استفاده می کنند.
۵ـ یک ممنوع کننده جذب روده ای کلسترول باعث می شود که بدن میزان کمتری از کلسترول مواد غذائی را بتواند جذب کند. تنها داروئی که در کانادا استفاده می شود Ezetimibe نام دارد.
Statines ها بیش از هر داروی دیگری مصرف می شوند. به طور کلی تحمل آن خوب است ولی در نزد ۵ درصد بیماران تولید آثار ناخواسته می کند که مهمترین آن دردهای عضلانی است.
اثر این دارو برای پیشگیری
در سال ۲۰۰۷ Michel de Lorgeril متخصص قلب فرانسوی در کتاب پر فروشش نوشته که مخالف مصرف این داروست. در سال ۲۰۱۰ مقالات علمی دیگری باعث بحث در این مورد شده، بهر حال قدرت این داروها برای پیشگیری از حملات آنژین و یا سکته قلبی در نزد بیمارانی که در خطر هستند بسیار کم و یا هیچ است، ولی برای کسانی که دچار سکته قلبی شده و یا از آنژین و بیماری های کرونرین رنج می برند مطالعات نشان داده که مفید است.
طب مکمل
کامل کننده های غذائی که در بازار به فروش می رسند می توانند میزان کلسترول را در دراز مدت کم کنند. قبل از استفاده از آنها با پزشک تان مشورت کنید اگر او موافق بود که برای پیشگیری با درمان شما مفید است استفاده کنید البته باید همراه با عوض کردن وضع زندگی روزانه باشد.
۱ـ روغن ماهی (امگا۳): در طی ۲۰ سال گذشته مطالعات بسیار زیادی درباره آثار مفید روغن ماهی برای سلامتی قلب و عروق انجام شده و بر روی عوامل خطر بیماری های قلبی عروقی آثار مثبت آن نشان داده شده مانند چربی های خون، فشار خون، کاربرد عروق انفلاماسیون و غیره. مهم ترین اثر آن که تحقیقات زیادی آن را نشان داده کم کردن میزان تری گلیسیریدها است ولی بر روی میزان کلسترول اثری ندارد، مصرف این روغن کمک به پیشگیری از بازگشت حملات قلبی می کند.
۲ـ فیتو استرول ها: چندین مطالعه علمی نشان داده که مصرف فیتو استرول ها در مدت طولانی می تواند ۱۰ تا ۱۴ درصد میزان کلسترول بد را کم کند بدون این که آثار ناخواسته داشته باشد، به علاوه مصرف فیتواسترول ها همراه با Statine باعث می شود که مقدار بیشتری از میزان کلسترول خون کم بشود این دو اثر کامل کننده یکدیگر را دارند Statine باعث می شود که بدن مقدار کمتری کلسترول بسازد و فیتو استرول ها باعث می شوند که مقدار کمتری کلسترول در روده جذب بشود. میزان مصرف ۲ تا ۵/۲ گرم ۲ تا ۳ بار در روز قبل از غذا یا وقتی که به مواد غذائی اضافه شده مثل سس سالاد یا مارگارین.
۳ـ پروتئین سویا: مطالعات بسیار زیادی درباره رژیم های غذائی سرشار از پروتئین سویا بر روی سلامتی قلب و عروق انجام شده و نشان می دهد که مصرف حداقل ۲۵ گرم پروتئین سویا در روز باعث کم شدن چربی خون و در نتیجه کم شدن خطر دچار شدن به بیماری های قلبی عروقی می شود. باید دانست این اثر وقتی کامل می شود که پروتئین سویا جانشین پروتئین حیوانی بشود.
گوجه فرنگی و لیکوپن داروی ضد کلسترول مفید به اندازه دارو
یک مطالعه چاپ شده در ۲۵ می ۲۰۱۱ نشان داده که لیکوپن موجود در گوجه فرنگی به اندازه داروها می تواند باعث کم شدن میزان کلسترول بد بشود.
این نتیجه یک متاآنالیز استرالیائی است که نتیجه ۱۲ مطالعه بر روی ۷۰۰ نفر را دقیقاً تجربه و تحلیل کرده و نشان داده که مصرف ۲۵ میلی گرم لیکوپن در روز در حدود ۱۰ درصد از میزان کلسترول بد را کم می کند که معادل مصرف داروهای ضد کلسترول مانند Statine است. این مطالعه در دانشگاهAdelaide انجام شده است.
لیکوپن همین طور باعث پائین آمدن فشار خون در بیماران فشار خونی می شود.
محققان این مطالعه عقیده دارند که مصرف ۲۵ میلی گرم که در ۵۰ گرم سس گوجه فرنگی (خمیری شکل) در سوپ یا روی پیتزا و یا نوشیدن ۵۰۰ میلی لیتر آب گوجه فرنگی، و یا خوردن یک ظرف بزرگ سالاد میوه حاوی هندوانه، پاپای یا گویاو – که همان مقدار لیکوپن دارند ولی کم تر اسیدی هستند-کافی است. می شود از مکمل های آماده لیکوپن طبیعی نیز استفاده کرد.
لیکوپن از پوست در مقابل نور آفتاب حفاظت کرده و از تولید سرطان پروستات نیز پیشگیری می کند ولی برای کسانی که ریفلاکس گاستروازوفاژیل دارند کنتراندیکه است.
۴ـ Psyllium دو Meta-Analyses چاپ شده در سال های ۱۹۹۷ و ۲۰۰۰ نشان داده که مصرف ۵ گرم پسیلیوم دو بار در روز همراه با رژیم کم چربی دارای آثار مثبت بر روی افرادی که از چربی خون رنج می برند بوده مطالعه دیگری در دانشگاه اوتاوا نشان داده که اگر غذاها کم چربی هم نباشند پسیلیوم باعث پائین آمدن چربی خون می شود.
مقدار مصرف آن ۱۰ تا ۲۰ گرم ۲ تا ۳ بار در روز است.
۵ـ مخمر برنج قرمز، اثر مثبت این محصول برای کم کردن میزان چربی خون با دلایل علمی محکم ثابت شده است. متاسفانه امکان تهیه آن در آمریکای شمالی سخت است.
۶ـ آرتی شو، با این که آرتی شو برای تقویت فعالیت های کبد و کیسه صفرا به کار می رود ولی مطالعات کلینیکی نشان داده که از تولید کلسترول بد هم جلوگیری می کند.
* عطا انصاری استاد سابق دانشکده پزشکی دانشگاه کیسانگانی Kisanganiاست
