تارنمای “ویستا نیوز” درتاریخ ۲۱ ژانویه ۲۰۱۵ به نقل از “باشگاه اندیشه” پژوهشی که توسط یک پژوهشگر به نام محسن شریفی انجام شده را متنشرکرده است. چنان که از مأخذ های اشاره شده درمطلب برمی آید، تاریخ انجام پژوهش می باید سال های گذشته باشد اما موضوع آن همچنان تازه است. عنوان پژوهش «فقر، تهدید امنیت بین المللی در قرن ۲۱″ است. پژوهشگر ابتدا تهدیدهای امنیت بین المللی را در ۶ دسته طبقه بندی می کند: “تهدیدهای اقتصادی و اجتماعی شامل فقر، بیماری های مسری و تخریب محیط زیست”، “مخاصمات بین المللی”، “مخاصمات داخلی”، “تسلیحات هسته ای، رادیولوژیک، شیمیایی و بیولوژیک”، “تروریسم” و “جنایات سازمان یافته فراملی”.
پس از این طبقه بندی، پژوهشگر می پرسد: «چگونه می توان چهارچوب کاری برای اقدام پیش گیرانه ایجاد کرد که به تمامی این تهدیدات بپردازد؟» و سپس چهارچوب پژوهش خود را تنگ تر و محدود به “تهدید فقر” می کند: «از میان تهدیدهای فوق، آنچه که دراین مقاله مورد بررسی قرارخواهد گرفت تهدید فقر است. فقر چالش عصر ما است به گونه ای که تقریبا نیمی از مردم جهان از آن رنج می برند. فقر به طور مستقیم و غیرمستقیم امنیت بین المللی را تهدید می کند».
پژوهشگر در جایی دیگر از نوشتار خود به وجود رابطه بین فقر و تروریسم می پردازد: «فقر بر تروریسم بین المللی تأثیر می گذارد. وضعیت فقر موجب رشد تروریسم می گردد. کشورهای با درصد بالای جمعیت فقیر بیشتر در معرض رشد گروه های تروریستی هستند. گروه های تروریستی بین المللی به عنوان پناهگاه، کشورهای ضعیف را قربانی اقدامات خود می کنند. عضوگیری آنها در چنین کشورهایی مدیون نارضایتی های پرورش یافته از فقر است».
پژوهش در عین مشروح و اندیشمندانه بودن، یک کاستی دارد و آن این است که فقر را به عنوان علت و عامل آنچه که “تهدید امنیت بین المللی” می خواند معرفی می کند. درحالی که، به نظر نگارنده، فقر خود نه یک عامل محتوم نازل شده از آسمان، بلکه ناشی از عملکرد نظام سلطه ای است که برای انباشت هرچه بیشتر سرمایه، عملا بر جهان حکم می راند، بر بی عدالتی اجتماعی – که فقر یکی از جلوه های آن است – دامن می زند و روز به روز بیشتر بر شکاف و فاصله بین دارا و ندار می افزاید. بنابراین، آن که “تهدید امنیت بین المللی” واقعی است “انباشت ثروت” در دست عده ای معدود است و نه فقر که 
خود نتیجه و معلول این انباشت است.
گزارش ۱۹ ژانویه/۲۹ دی سازمان بین المللی “آکسفام” تا حدودی کاستی یاد شده در بالا را جبران می کند. “آکسفام” یک گروه بزرگ بین المللی امدادرسانی برای ریشه کن کردن فقر، گرسنگی و بی عدالتی است که درسال ۱۹۴۲ توسط گروهی از فعالان اجتماعی و دانشگاهیان دانشگاه آکسفورد انگلستان تأسیس شده و اکنون شامل ۱۵ سازمان است که در ۹۸ کشور دنیا فعالیت می کند. در آخرین گزارش این موسسه که درآستانه برگزاری نشست سالانه مجمع جهانی اقتصاد در داووس سوئیس منتشرشده، نوشته است که: «بی عدالتی اجتماعی رشد نگران کننده ای یافته است».
بخش دیگری از گزارش “آکسفام” می گوید: «شکاف میان ثروتمندان و تنگدستان بیش از پیش افزایش یافته است. درآمد روزانه بیش از یک میلیارد تن زیر یک دلار و ۲۵ سنت است، در حالی که دارایی ۸۰ ثروتمند برتر دنیا به اندازه تمامی تنگدستان جهان است و ثروت ایشان در فاصله سال های ۲۰۰۹ و ۲۰۱۴ دو برابر شده است». “آکسفام” علاوه بر گزارش، پیش بینی هم کرده است: «تا سال آینده میلادی، یک درصد از کل جمعیت جهان نیمی از ثروت جهانی را در اختیار خواهد داشت».
بنابر آمار منتشر شده در گزارش “آکسفام”: «۸۰ درصد جمعیت کره زمین حدود ۵ درصد دارایی جهانی را در اختیار دارد».
با آن که پدیده شوم بی عدالتی اجتماعی و فقر ناشی ازآن کم و بیش در سراسر جهان جریان دارد و حتی کشورهای ثروتمند غربی نیز از آن بری نیستند، اما چهره آن در کشور نگونبخت ما خشن تر و پررنگ تر است. حدود ۶ هفته پیش، علی ربیعی وزیرکار حکومت آخوندی گفت که ۱۲ میلیون تن از مردم ایران در فقر شدید به سرمی برند و دچار سوء تغذیه هستند. خط فقر برای خانواده های ساکن تهران ماهیانه ۳ میلیون تومان و برای خانوارهای روستایی ۱ میلیون تومان برآورد شده، درحالی که حداقل دستمزد – که آن هم درموارد پرشمار ماه ها پرداختش عقب می افتد – درسال ۹۳ حدود ۶۰۰ هزارتومان تعیین شده و تازه این برای کسانی است که هم کار دارند و هم مشمول قانون کار هستند و خیل عظیم بیکاران یا کارگرانی که مشمول قانون کار نمی شوند ازاین حداقل نیز محرومند.
هفته گذشته، ۱۳ ژانویه/۲۳ دی، بیش از ۶ هزار معلم ازسراسر ایران توماری را خطاب به رییس مجلس شورای اسلامی امضاء کرده و خواستار آن شدند که با مشکلات معیشتی این قشر برخورد سیاسی صورت نگیرد. در این تومار از جمله آمده است: «معلمان کشور از تمجید و تعریف از جایگاه علم و معلم خسته اند و از برخوردهای سیاسی یا مشکل معیشتی ناراضی اند و از مجلس و دولت انتظار عمل دارند».
معلمان امضاء کننده تومار می گویند: «اکثر معلمان ایران زیر خط فقر به سرمی برند و این مسئله علاوه بر آسیب رساندن به منزلت انسانی آنها، باعث کاهش انگیزه های شغلی شان نیز شده است».
کاملا طبیعی است که نتیجه ای که ازاین فقدان عدالت اجتماعی و بازتوزیع ثروت به دست می آید چیزی جز افزایش روزبه روز آشفتگی، بحران و آشوب در جای جای دنیا نباشد و آن یک درصد از جمعیت جهان که نیمی از ثروت آن را در اختیاردارد، خواه ناخواه باید روزی به خود بیاید و به الزامات امنیت بین المللی، که امنیت خود و ثروتش نیز هست گردن نهد. مهم ترین این الزامات، تجدید نظر اصولی در نظام مالی و مالیاتی دنیا و برقراری نسبی عدالت اجتماعی است. درغیراین صورت، آشفتگی، تنش و آشوب روز به روز گسترش خواهد یافت.
* شهباز نخعی نویسنده در حوزه ی مسائل سیاسی، ساکن اروپا و از همکاران شهروند است.
Shahbaznakhai8@gmail.com
