* این مقاله جنبه ی آموزشی دارد نه درمانی، هر دارویی باید با تشخیص و تجویز پزشک مصرف شود.
بخش دوم و پایانی
مشکلاتی که سقط جنین می تواند تولید کند
طبق آمار سازمان بهداشت جهانی هر ۸ دقیقه یک زن بر اثر مشکلات تولید شده بر اثر سقط جنین جانش را از دست می دهد. در بین ۴۴ میلیون سقط جنین سالانه در کره زمین نیمی از آن در شرایط نامناسب انجام می گیرد و۴۷۰۰۰ زن بر اثر چنین سقط جنین هایی می میرند و ۵ میلیون زن از عوارض بعدی مثل خونریزی یا سپتی سمی رنج می برند.
همین طور سقط جنین های نامطمئن یکی از دلایل مرگ مادران است که قابل پیشگیری است.
علل اصلی مرگ بر اثر سقط جنین عبارتند از:
خونریزی ها، عفونت ها و سپتی سمی ها، مسمومیت ها بر اثر استفاده از گیاهان یا داروهای سقط کننده، صدمات تناسلی یا روده ای (رحم یا روده سوراخ شده)
صدمات غیرکشنده عبارتند از مشکلات محل زخم، نازایی، عدم کنترل ادرار یا مدفوع بر اثر صدمات وارده در هنگام عمل سقط و…
تقریباً کلیه سقط جنین های قاچاقی در کشورهای در حال توسعه انجام می شود (۹۷ درصد) و ۵۰ درصد مرگ های بدون مجازات در قاره آفریقا اتفاق می افتد.
طبق نظر سازمان بهداشت جهانی اگر این سقط جنین ها در محل های امن و با اجازه قانون عمل می شد از این همه کشتار جلوگیری می شد. همین طور اگر این افراد دانش کافی درباره رابطه ی جنسی داشته باشند و خدمات بهداشتی کنترل و برنامه ریزی خانواده در دسترسشان باشد، از مرگ و میر زنان براثر سقط جنین کاسته می شود.
در کشورهای پیشرفته که سقط جنین در کلینیک های مجهز انجام می شود، امکان مرگ ۳ نفر از هر هزار نفر وجود دارد و مشکلات پس از سقط فقط مواردی دیده می شود که با عمل جراحی انجام شود.
اطلاعات مورد لزوم برای سقط جنین
بهترین وسیله برای پیشگیری از سقط های عمدی، پیشگیری از بارداری های ناخواسته است با استفاده از وسائل پیشگیری مناسب و اطلاعات درباره ی روابط جنسی.
روشی که بیش از همه برای پیشگیری استفاده می شود استریلزاسیون است ۳۷ درصد در دنیا.
روش های ضد بارداری دیگر استریله است ۲۳ درصد، قرص ها ۱۴ درصد، کاندوم ۱۰ درصد و خودداری ۴ درصد.
طبق آمار سازمان بهداشت جهانی ۲۱۵ میلیون زن در کشورهای در حال توسعه به روش های پیشگیری مدرن دسترسی ندارند در صورتی که مایلند تعداد فرزندان را کنترل کنند و ۸۲ درصد بارداری های ناخواسته نیز در همین کشورهاست.
روش های مورد استفاده برای سقط جنین عمدی
دو روش وجود دارد: روش دارویی، روش جراحی
باید در نظر داشت که خانم ها باید روش مورد نظر (دارویی یا جراحی) و نوع بیهوشی (عمومی یا محلی) را انتخاب کنند.
روش دارویی: استفاده از داروهایی که باعث قطع بارداری و اخراج آمبریون یا جنین می شوند و تا ۹ هفته پس از آمنوره استفاده می شوند. داروهای مختلفی برای این کار مصرف می شوند که از اسامی آنها خودداری می کنم، البته این داروها دارای آثار ثانویه ناخواسته مثل سردرد، حالت تهوع، استفراغ، اسهال، کرامپ های شکمی دردناک و غیره هم هستند.
روش های دارویی تا هفته پنجم بارداری احتیاجی به بستری شدن در بیمارستان ندارند و بین پنجمین تا هفتمین هفته بارداری باید چند ساعتی در بیمارستان بستری شد.
از دهمین هفته بارداری روش دارویی پیشنهاد نمی شود.
روش جراحی: اکثر سقط جنین ها در دنیا با روش جراحی انجام می شود. معمولاً از روش آسپیراسیون آن چه که در درون رحم است استفاده می کنند. در این روش با استفاده از بیهوشی کامل یا موضعی جنین را در هر سنی می توان بیرون کشید. این عمل یک روزه است و شخص می تواند شب به خانه برگردد.
آسپیراسیون روش پیشنهاد شده توسط سازمان بهداشت جهانی برای سقط جنین توسط روش جراحی بین ۱۲ تا ۱۴ هفته بعد از آمنوره است.
یک روش دیگر هم گاهی در بعضی از کشورها انجام می شود که تراشیدن مخاط رحم و خارج کردن جنین است. سازمان بهداشت جهانی پیشنهاد می کند که به جای این روش از آسپرسیون که کم خطرتر و موثرتر است، استفاده شود.
در تمام کشورهایی که سقط جنین آزاد است برای انجام آن یک پروتکل دقیق وجود دارد و باید سئوال کرد و دقیقاً به آن واقف بود مثل این که سن مورد قبول برای آن، محل انجام آن، چه موقع انجام می شود، پس باید با پزشکی که این عمل را انجام می دهد مشورت کرد و بعد تصمیم گرفت، سن مورد قبول برای سقط جنین در استان کبک ۱۴ سالگی است و عمل مجانی انجام می شود.
درمان روان پزشکی پس از سقط جنین
تصمیم گرفتن برای سقط جنین هرگز آسان نبوده است. حامله شدن ناخواسته و سقط آن جنین آثار روانی بر روی شخص بجا می گذارد مثل پرسش هایی که برای شخص پیش می آید و احساس گناه و پشیمانی، غمگینی و گاهی احساس تأسف.
البته عکس العمل احساسی پس از سقط چه عمدی و چه غیر عمدی در نزد همه یکسان نیست ولی پیشنهاد روان درمانی به همه آنها باید داده شود.
با این حال مطالعات نشان داده که معمولاً دارای خطر روانی در دراز مدت نیست.
نگرانی: هول و وحشت احساسی قبل از سقط جنین اغلب بسیار بالاست ولی پس از آن به تدریج با گذشت زمان کم می شود.
مسئله مهمی که در غرب فراموش شده نقش باردار کردن و تصمیم سقط جنین برای مردهاست.
باید این مسئولیت ها شامل هر دو نفر ـ زن و مرد ـ بشود و هر دو باید آموزش های لازم را برای روابط جنسی، زندگی خانوادگی و حل مشکلات زندگی مشترک ببینند و حمایت مرد پس از سقط جنین از زن، حتی در زوج های نوجوان، بسیار مهم است.
استفاده از طب مکمل برای سقط جنین
از محصولات طبیعی برای سقط جنین در تمام کره زمین استفاده می شود مخصوصاً در مناطقی که سقط جنین مشکل و یا ممنوع است. هیچ کدام از این محصولات مورد مطالعه علمی قرار نگرفته و کفایت و آثار ثانویه آنها مشخص نیست. مسمومیت از آثار ثانویه خطرناک این محصولات می باشد.
یک مطالعه که اخیراً انجام شده نشان می دهد که ۵۷۷ نوع گیاه از ۱۲۲ خانواده، برای مشکلات بارداری استفاده می شوند که دارای خواص سقط کننده، ضدبارداری، تقویت کنده جریان خون در ناحیه لگن و تحریک رگل و نازایی می شوند. بعضی از این گیاهان به شدت موثرند ولی استفاده از آنها مورد مطالعات علمی در سطوح بالا قرار نگرفته است.
* عطا انصاری استاد سابق دانشکده پزشکی دانشگاه کیسانگانی Kisangani است.
