بی بی سی- موکول دویچند: به رغم دستگیری و بازجویی شناخته‌ترین فمینیست‌های آنلاین چینی، زنان این کشور همچنان روی اینترنت به تبعیض جنسیتی اعتراض می‌کنند.
اساسا فمینیست‌ها، همه جای جهان از اینترنت ـ یا رسانه‌های اجتماعی ـ برای رساندن پیام خود استفاده می‌کنند. به یاد بیاورید تصویر لباس خونی عروس در اعتراض به خشونت خانگی، که توجه هر بیننده را جلب می‌کند. یا تصویر زنانی که دستشویی عمومی مردانه را به نشانه اعتراض به کمبود امکانات برای زنان اشغال کرده‌اند. پشت چنین حرکاتی معمولا فعالان هوشمند و کاربلدی نشسته‌اند که گاه میلیون‌ها بار روی یک محصولشان کلیک می‌شود.
اما نمونه‌هایی که ذکرشان رفت از یک جهت با نمونه‌های مشابه فرق دارند: اینها، کار فعالان چینی است، در کشوری که اینترنت به شدت کنترل می‌شود.
دولت چین رسانه‌های اجتماعی را سانسور می‌کند. با این حال تا همین اواخر بحث‌های فمینیستی به نظر تحمل می‌شد. شاید به خاطر اینکه مائو، بنیان‌گذار چین کمونیستی، زمانی گفته بود “نیمی از آسمان روی دست زنان ایستاده.”
اما ماه گذشته، درست روز جهانی زن، زنانی که پشت این اعتراض‌های اینترنتی بودند دستگیر شدند. یکی از این فعالان به نام وو رونگ‌رونگ بعد از بازداشت و بازجویی پیامی روی وی‌چت گذاشت به این مضمون: “دارم نابود می‌شوم.”
وو، سی ساله و عضو گروهی است که به “پنج فمینیست” معروف شده. چهار نفر دیگر عبارتند از: لی تینگ‌تینگ ۲۵ ساله، وی تینگ‌تینگ ۲۶ ساله، وانگ من ۳۳ ساله، و ژنگ چوران ۲۵ ساله. هر پنج نفر به اتهام “مجادله و ایجاد دردسر” دستگیر شدند، اما هنوز محاکمه نشده‌اند. اخیرا با قید وثیقه آزاد شدند، اما هر لحظه ممکن است دوباره احضار و بازجویی شوند ـ کما اینکه وو شده است.
به این ترتیب آیا می‌توان گفت فمینیسم هم به فهرست موضوعات “حساس” دولت چین اضافه شده و از این پس پشت سد بزرگ فیلتر اینترنت چین خواهد ماند؟
بلافاصله بعد از دستگیری‌ها به نظر می‌رسید دیگر کسی روی اینترنت در مورد مسائل زنان حرف نمی‌زند. پروفسور وانگ ژنگ، استاد فمینیسم چینی در دانشگاه میشیگان می‌گوید: “باید توجه داشته باشید که این پنج نفر فقط پنج نفر نیستند. نماینده انبوهی از فعالان جوان فمینیست هستند. بنابراین تا اینها دستگیر شدند، بقیه هم رفتند زیر زمین.” آن‌طور که خانم ژنگ می‌گوید، از سال ۱۹۱۳ تا کنون هیچ فعال حقوق زنانی در چین دستگیر نشده.
با این همه، فمینیست‌های داخل چین ارتباط‌شان را با فعالان بیرون حفظ کردند، و موضوع فمینیسم در چین به یکی از مباحث داغ در رسانه‌های اجتماعی بدل شد. چندین گروه فیسبوکی در اعلام هم‌بستگی با فعالان حقوق زنان چینی راه افتاد، و صدها هزار نفر در این باره توییت کردند (از جمله هیلاری کلینتون).
وقتی گروه “پنج فمینیست” را آزاد کردند، موضوع حقوق زنان بار دیگر به بحث داغ رسانه‌های اجتماعی چین بدل شد.
اولین و شاید بحث‌انگیزترین چیزی که منتشر شد، عکسی بود از یک تابلو، که ظاهرا در یک اداره دولتی در پکن گرفته شده بود. روی تابلو نوشته بود: “برترین مهارت زن همسرداری خوب و بچه‌داری خوب است. چرا باید همه چیزتان را بدهید که شغل مردها را ازشان بگیرید؟” ده‌ها هزار نفر این تصویر را بازنشر کردند و واکنش‌های تند نشان دادند.
پروفسور وانگ زنگ معتقد است دستگیری آن پنج زن نتیجه عکس داشت، یعنی کاربران اینترنتی چین را بیش از پیش به فمینیسم و مسائل زنان حساس کرد. می‌گوید: “دستگیری آگاهی عمومی را بیشتر کرد.”
اما چه عاملی باعث می‌شود زنان چینی، به‌رغم بازداشت چند چهره سرشناس، جرأت کنند از حقوق زنان صحبت کنند؟ طوری که حتی در دوران بازداشت آن پنج نفر هم، زنان در حمایت از آنها پیام و تصویر منتشر شود؟
شاید از روی لحن رسانه‌های حکومتی چین بتوان به جواب رسید. به‌عنوان مثال گلوبال تایمز می‌نویسد:”حفظ حقوق زنان به معنای اعتراض بی‌مجوز نیست.”
به عبارت دیگر یعنی نگاه فمینیستی این پنج نفر نبوده که عامل بازداشتشان شده. اینکه توانسته‌اند جمعی را بسیج کنند و سازمان‌های غیردولتی راه بیاندازند، مقام‌های چینی را نگران کرده.
در دوران ریاست‌جمهوری شی جین‌پینگ بازداشت روزنامه‌نگاران و فعالان مدنی ادامه داشته. فمینیسم تنها گوشه‌ای از تصویری بزرگ‌تر است. آن‌طور که جینیان ژنگ، از مدرسان فمینیست دانشگاه هنگ کنگ، می گوید، مقام‌های چینی “می‌بینند که فمینیست‌ها می‌توانند شبکه بسازند و نیرو جذب کنند. احتمالا فکر می‌کنند که چنین حرکتی می‌تواند عاملی دیگر برای بی‌ثباتی اجتماعی باشد.”
با همه این اوصاف، فمینیسم همچنان از موضوعات داغ دنیای مجازی چینی است ـ و “پنج فمینیست” همچنان سعی دارند ارتباط‌شان را با دنیای بیرون حفظ کنند. یکی‌شان پس از آزادی روی صفحه فیس‌بوکش نوشته بود: “وای! دوباره آمدم این‌جا، می‌توانم شما را ببینم. فمینیست‌ها هرگز نمی‌میرند! ممنون از همه!”
