کشف اجساد ۷۱ پناهجو در سردخانه یک کامیون، آن هم در قلب اتریش جبهه سیاستمدارانی را تقویت کرده است که خواستار یک قانون پناهندگی واحد و سراسری برای کل اروپا هستند. وزیرخارجه ایتالیا همچنان از اصلاح پیمان دوبلین دفاع می کند.
با کشف اجساد ۷۱ پناهجو در سردخانه یک کامیون در اتوبان ۴ اتریش، ناکارآمدی اتحادیه اروپا برای حل بحران پناهجویان آشکارتر شد. رهبران کشورهای عضو اتحادیه اروپا تا چند ماه پیش تصور می کردند بحران پناهجویان تنها مشکل کشورهای ایتالیا و یونان است. آن ها در پی فاجعه اتریش به تدریج در می یابند که مشکل صدها هزار پناهجویی که در کنار مرزهای خارجی اتحادیه اروپا انتظار ورود به یکی از کشورهای عضو را می کشند، دیگر به یونان و ایتالیا و مجارستان محدود نیست، بلکه راه حلی مشترک می طلبد.
پائولو جنتیلونی وزیرخارجه ایتالیا در گفت و گویی با روزنامه لا رپوبلیکا تاکید کرده است که اگر چاره اندیشی اساسی نشود، بحران از کشورهای جنوب اروپا به کشورهای ثروتمند مرکزی و شمالی مثل آلمان و سوئد انتقال خواهد یافت. وزیرخارجه ایتالیا در حالی نسبت به آینده هشدار می دهد که هم اکنون آلمان در برابر هجوم صدها هزار پناهجو از سوریه، عراق، افغانستان و کشورهای فقیر حوزه بالکان کاملا درمانده شده است.
اندک اندک نام شهر هایدناو در ایالت شرقی زاکسن و نزدیک شهر درسدن به خاطر درگیری هایی که بر سر پذیرش تعداد محدودی پناهجو در آن بروز کرده، در سراسر جهان بر سر زبان ها افتاده است. در شرایطی که مرگ دردناک ۷۱ انسان بی گناه در سردخانه یک کامیون، افکار عمومی را در سراسر اروپا به شدت متاثر کرده است، تظاهرات گروه های راستگرا در مخالفت با ورود پناهجویان به شهر هایدناو پایان پذیر نیست. کار در این شهر به جایی رسید که دادگاه ایالتی برای آخر هفته هر نوع تظاهراتی را در آن ممنوع اعلام کرد.
به رغم ممنوعیت قانونی، گروه های ضدفاشیست آلمانی در هایدناو تظاهراتی به نفع پناهجویان برگزار کردند و چند سیاستمدار برجسته نیز در این تظاهرات حضور یافتند. در پی این واکنش، دادگاه قانون اساسی آلمان حکم ممنوعیت تظاهرات را لغو کرد. این شهر کوچک ۱۶ هزار نفری، همچنان آبستن حوادثی غیرقابل پیش بینی است. هفته گذشته آنگلا مرکل صدراعظم آلمان برای اعلام پشتیبانی از پناهجویان به هایدناو سفر کرد، اما بعدا ویدئویی از سوی رسانه ها منتشر شد که نشان می داد چگونه راست گرایان با بدترین الفاظ صدراعظم کشور را مورد اهانت و تهدید قرار می دهند و از او حتی با عنوان “فاحشه” نام می برند.
آلمان و سابقه طولانی دشمنی با پناهجو
آنچه این روزها در زمینه دشمنی با پناهجویان در آلمان بروز می کند، یادآور سال سیاه ۱۹۹۲ است. در آن زمان تعداد پناهجویانی که وارد آلمان شدند یک چهارم تعدادی بود که برای امسال پیش بینی می شود. با این همه، نفرت پراکنی سیاستمداران محافظه کار علیه “موج پناهندگان” به سلسله ماجراهای تکان دهنده ای در شهرهای هویزوردا، رستک، لیشتن هاگن، مولن و زولینگن منتهی شد که ۴۷ سال پس از جنایات نازی ها، بار دیگر نام آلمان را به عنوان سرزمینی بر سر زبان ها انداخت که فاشیست ها همواره شانس بیداری مجدد را در آن دارند.
در هویزوردا، حمله فاشیست ها دولت را مجبور کرد پناهجویان را از شهر فراری بدهد، در شهرهای دیگر آتش افروزی در مراکز نگهداری پناهجویان وحشت آفرید و در شهر زولینگن واقع در غرب آلمان خانه یک خانواده ترک به آتش کشیده شد و یک مادر و چهار فرزندش ذغال شدند.
به گزارش برخی روزنامه های آلمانی از اول سال ۲۰۱۵ میلادی تاکنون ۳۰۰ مورد به مراکز نگهداری پناهجویان حمله یا در برابر آن ها تظاهرات شده است. یکی از روزنامه ها عنوان “۱۹۹۲ + اینترنت” را برای شرایط امروز آلمان برگزیده است. یعنی شرایط همان شرایط سال ۱۹۹۲ است، با این تفاوت که این بار شبکه های اجتماعی در اینترنت فعال شده اند و جنبش هایی به نام “اتحاد برای پناهجویان” و “پناهجو خوش آمدی” را به راه انداخته اند. دولت آلمان نیز می کوشد با تاکید بر این که آلمان توانایی جذب پناهجویان را دارد، مانع پیوستن مردم عادی به راستگرایان افراطی شود.
با این همه، کسی که این روزها شاهد بحث های کنار خیابانی آلمانی های عادی باشد، می فهمد چرا روز یکشنبه یکی از روزنامه های معتبر آلمان تیتر زده است: “بیگانه ستیزی در همه جای آلمان هست”.
طرح تقسیم پناهجویان به سراسر اروپا
وزیر خارجه ایتالیا در گفت و گو با لا رپوبلیکا خواستار اجرای طرح تقسیم متناسب پناهجویان میان همه کشورهای اروپایی شده است. این طرح یک سال پیش در اتحادیه اروپا مطرح شد، اما بسیاری از سیاستمداران با آن مخالفت کردند. از جمله اتریش که اکنون به خاطر مرگ ۷۱ پناهجو با فشار شدید افکار عمومی روبرو شده است، باید برای سال جاری به خواست کمیسیون اروپا دست کم هزار و ۶۵۷ پناهجو را می پذیرفت. اما وزیر کشور اتریش با این که خود را هوادار سهمیه بندی پناهجویان نشان داده بود، بعدا ضمن مخالفت با طرح سهمیه بندی، اعلام کرد که کشورش تنها ۴۰۰ نفر را خواهد پذیرفت.
وزیر خارجه ایتالیا به روزنامه ایتالیایی گفته است:”هنگامی که کامیون حامل اجساد پناهجویان در اتوبان ۴ اتریش کشف شد، من در نشست بالکان غربی وین حضور داشتم. کافی بود چهره های همکارانم را ببینم تا دریابم که مشکل پناهجویان به همه ما باز می گردد.”
فشار برای اصلاح پیمان دوبلین
وزیرخارجه ایتالیا ضمن تاکید بر ضرورت اصلاح پیمان دوبلین گفته است:”طبعا باید قواعدی که ۲۵ سال پیش تعیین شده اند اصلاح شوند و قدم به قدم منطق تازه ای جای آن را بگیرد: پناهجویان در واقع به ایتالیا، یونان یا مجارستان، یا هر کشور دیگری که جغرافیا یا سرنوشت آن ها را به آنجا می کشاند، وارد نمی شوند، بلکه به خاک اروپا می رسند. به همین دلیل باید یک قانون پناهندگی یکسان در تمام اروپا اجرا شود.”
براساس پیمان دوبلین، پناهجو باید به همان کشوری در خواست پناهندگی بدهد که در آغاز به آن وارد می شود و اگر خود را به کشور ثالثی برساند، مسئولان محلی حق دارند او را به کشور مبدا برگردانند. همین قاعده به کشورهای ثروتمند اروپای مرکزی و اسکاتلند امکان بازگرداندن پناهجویان را به کشورهای فقیر جنوب یا شرق اروپا می دهد.
وزیر خارجه ایتالیا ابراز عقیده کرده است که حتی استرداد مهاجرانی که از حق پناهندگی برخوردار نمی شوند، باید در سطح اروپا تصمیم گیری و اجرا شود، نه این که کشورهای مختلف این مهاجران را میان یکدیگر دست به دست کنند.
براساس آمارهای رسمی حدود نیمی از کسانی را که در ماه های اخیر به کشورهای اروپایی و بیش از همه آلمان وارد شده اند، شهروندان کشورهای غرب بالکان مثل آلبانی، مقدونیه و کوزوو تشکیل می دهند. این مهاجران به این دلیل که در کشورهاشان بحران سیاسی آشکار و جنگ داخلی وجود ندارد، به موجب کنوانسیون ژنو از حق پناهندگی سیاسی برخوردار نیستند. از میان آن ها بنا به گزارش اداره پذیرش پناهندگان در آلمان تنها کمتر از یک درصد ممکن است به دلایل استثنایی از حق پناهندگی برخوردار شوند.
مبارزه با قاچاقچیان انسان
ماجرای جان سپردن ۷۱ پناهجو در سردخانه کامیونی که آن ها را ظاهرا از مجارستان به اتریش منتقل می کرده است، تا به حال بیش از آن که با واکنش سیاسی جدی رهبران اروپا روبرو شود، بهانه ی تشدید مبارزه با کسانی شده است که “قاچاقچی انسان” نامیده می شوند. چهار نفر به اتهام قتل این ۷۱ نفر دستگیر شده اند و پرونده آن ها در اتریش و مجارستان در دست بررسی است. ملیت این افراد بلغاری و افغانستانی است.
یک مرد دیگر هم به ظن همکاری با این چهار نفر دستگیر شده، اما اتهام او هنوز قطعی نیست. پلیس و دادستانی های دو کشور از ذکر جزییات این پرونده خودداری می کنند. آن ها ادعا می کنند که ذکر جزییات می تواند پی گیری پرونده را دشوار کند. سخنگوی پلیس تنها گفته است که همه با جدیت دنبال آن هستند که ماجرا را به سرعت روشن کنند.
دفتر اروپایی شهروند قبلا گزارش داده بود که در نیمه نخست سال جاری ۱۳۰۰ متهم به مشارکت در امر انتقال غیرقانونی مهاجران به آلمان، تنها در ایالت جنوبی بایرن (باواریا) دستگیر شده اند و بیش از ۶۰۰ نفر هم اکنون در زندان به سر می برند. دستگیری افراد مشکوک در سایر ایالات آلمان نیز جریان دارد.
اروپا اکنون چند سال است که به خاطر غرق شدن هزاران مهاجر و پناهجو در اقیانوس آرام در افکار عمومی به زیر سئوال کشیده شده است. اکنون مرگ ۷۱ انسان در سردخانه یک کامیون، فشار افکار عمومی بر رهبران اروپا را از همیشه بیشتر کرده است.
جنگ هایی که در سال های اخیر در کشورهای عراق، سوریه، لیبی، یمن، نیجریه، مالی، سومالی و کشورهای دیگر آسیا و آفریقا به راه افتاده، به گفته کارشناسان نزدیک به ۶۰ میلیون نفر را آوارده کرده است که بخش عمده آن ها در کشورهای منطقه انتظار بازگشت به خانه خود را می کشند، اما بخش کوچکی از آن ها نیز با به خطر انداختن جان و هستی خود می کوشند خود را به اروپا برسانند. اروپا، که سهم عمده ای در تجارت جنگ افزار جهان دارد، اما می کوشد با کشیدن دیوار و سیم خاردار پیرامون مرزهای خود مانع این هجوم ناخواسته شود.
*جواد طالعی، شاعر، نویسنده و روزنامه نگار آزاد با بیش از ۴۰ سال سابقه روزنامه نگاری حرفه ای از سال ۲۰۰۰ میلادی به این سو مسئولیت دفتر اروپائی شهروند را به عهده دارد. او همزمان با رسانه های معتبر فارسی زبان دیگر مثل بی بی سی، رادیو فرانسه، دویچه وله و سایت های اینترنتی متعدد همکاری داشته است.
