انتخابات ۲۰۱۵
ELECTION 2015
بخش دهم
در قرن بیستم حزب لیبرال مجموعا ۶۹ سال حکومت کانادا را در دست داشته است
حزب لیبرال را در تاریخ سیاسی کانادا به عنوان «حکومت طبیعی کانادا» می شناسند
در دوره پیرسون کانادا دارای خدمات درمانی و بهداشت همه شمول، بیمه بیکاری و بیمه بازنشستگی همگانی شد
حزب لیبرال کانادا همراه با حزب محافظه کار کانادا (با نام های مختلف آن) از قدیمی ترین احزاب سیاسی کانادا هستند. این حزب پیش از تشکیل کنفدراسیون کانادا (۱۸۷۶) به سال ۱۸۲۱ تشکیل شده است. حزب لیبرال ابتدا در شرق کانادا در دومینیون کانادا که کلنی بریتانیا بود و از انتاریو و کبک و نیوبرانزویک و نوا اسکوشیا با عنوان حکومت آمریکای شمالی بریتانیایی تشکیل شد، به عنوان یکی از دو حزبی که امور حکومتی را در دست داشت، فعالیت خود را شروع کرد. کانادا عملا بعد از تشکیل کنفدراسیون کانادا دو حزب اصلی داشت تا زمانی که حزب سوسیالیست دموکراتیک نو که بعدا به حزب دموکراتیک نو معروف شد، به وسیله تامی دوگلاس تشکیل شد. این حزب امروزه به اختصار ان دی پی خوانده می شود و در کنار دو حزب قدیمی کانادا به رقیبی برای به دست گرفتن حکومت تبدیل شده است. ان دی پی در قرن بیستم و به سال ۱۹۶۱ تشکیل شده است.
حزب لیبرال که در به اصطلاح سیستم حکومتی «آمریکای شمالی بریتانیایی» پا به عرصه تاریخ کانادا گذاشت، به وسیله اعضای فرانسوی و انگلیسی آن که گروهی از سیاستمداران متشخص آن دوره بودند مانند جرج براون، رابرت بالدوین، ویلیام لیون، مک کنزی و کلیر گرینر در قسمت شرق کانادا، انتاریو و کبک و کسانی مانند جوزف هاو و لویی جوزف پاپینو و اعضای سازمان وطن پرستان و لیبرال های سرخ در نوا اسکوشیا بنیانگذاری شد. در ابتدای تشکیل کنفدراسیون در بیشتر دوره های مختلف پارلمان، حکومت به شکلی ائتلافی و با ائتلاف محافظه کاران و لیبرال ها اداره می شد. در قرن بیستم اما حزب لیبرال مجموعا به مدت ۶۹ سال حکومت کانادا را در دست داشت. طوری که این حزب را در تاریخ سیاسی کانادا به عنوان «حکومت طبیعی کانادا» می شناسند.
در آغاز هزاره سوم، در شروع قرن بیست و یکم هم ژان کریتین یکی از رهبران قدرتمند حزب لیبرال سه دوره متوالی در قالب حکومت اکثریت از سال ۱۹۹۳ تا ۲۰۰۳ نخست وزیر دولت لیبرال بود و پس از سه سال حکومت لیبرال ها به رهبری و نخست وزیری پل مارتین تا سال ۲۰۰۶ این حزب محافظه کار تازه زاد بود که به رهبری استفن هارپر و با قدرتی که از ترکیب دو حزب آلیانس کانادایی و حزب محافظه کاران پیشرو به وجود آمده بود و موقعیت متزلزل لیبرال ها، قدرت حکومتی بعد از حدود ۱۴ سال از دست این حزب به محافظه کاران منتقل شد و تا به امروز که حدود ده سال می گذرد، در دست محافظه کاران به رهبری استفن هارپر است. در شرایط کنونی هم آنچه نظرسنجی ها نشان می دهد بعد از ان دی پی و حزب محافظه کار شانس سوم را برای رسیدن به حکومت دارد. کانادایی که امروز می شناسیم سازنده اصلی اش لیبرال ها هستند. این حزب که مرام و فلسفه سیاسی اش لیبرالیسم (آزادی خواهی) است، عمدتا نظر و تمایل به سوسیالیسم دارد. در میان بنیانگذاران حزب لیبرال و بعدا در قرن بیستم در میان رهبران این حزب، بسیاری شان با حکومت و ساختار سرمایه داری «کاپیتالیسم» در تعریف کلاسیک آن و مثلا آنگونه که در آمریکا در جریان است، مخالف بوده اند. به همین دلیل ساختار اجتماعی و اقتصادی کانادا، ساختاری است که بیشتر شباهت به ساختاری سوسیالیستی دارد. برنامه های رفاهی که در کانادا داریم ناشی از همین فلسفه و در نتیجه عملکرد بر اساس نظریات سوسیالیستی است.
حزب لیبرال در طول حیات سیاسی خود که بیشتر سالهایش را هم در قدرت بوده در واقع آنگونه که در دوران نخست وزیر مشهور این حزب لستر. بی. پیرسون مشهور شد یک «چتر حمایتی و محافظ» بر سر مردم کانادا کشیده که زندگی مردم را در این سرزمین که آب و هوای سرد و دشواری برای زندگی دارد، بسیار آسانتر کرده است. در دوره خود پیرسون بود که کانادا دارای سامان خدمات درمانی و بهداشت همه شمول کامل شد. بیمه بیکاری و بیمه بازنشستگی همگانی به وجود آمد. در سطح جهانی هم کانادا به واسطه شیوه نگرش خود به جامعه جهانی بوسیله رهبران حزب لیبرال مبتکر کارهایی بوده است که هنوز گرچه به صورت کمرنگ تر، اثراتش ادامه دارد. لستر. بی . پیرسون به واسطه انساندوستی خود توانست «بحران کانال سوئز» را در دهه ۵۰ با تشکیل سپاه صلح (کلاه سبزها) به پایان ببرد. مدارک و اسناد باقی مانده از این بحران نشان می دهد که اگر میانجی گری پیرسون و کانادا نبود احتمال وقوع جنگ سوم جهانی در جریان «بحران کانال سوئز» حتمی بود. یادآوری اینکه پیرسون به خاطر این موفقیت بزرگش در سال ۱۹۵۷ جایزه صلح نوبل را به دست آورد.
در دوران حکومت مجموعا ۱۵ ساله پیر الیوت ترودو که او هم از نخست وزیران نامدار تاریخ کاناداست این حزب دست آوردهای بزرگی داشته است. در دوره نخست وزیری پیر ترودو بر اساس توافقنامه ای که در ۱۷ آوریل ۱۹۸۲ در پارلمان کانادا به امضای نخست وزیر و ملکه الیزابت رسید، کانادا بجز در شکل کمرنگ تشریفاتی در تمام امور خود از جمله انتخاب فرماندار کل و امور دیگری مانند آن به استقلال کامل از بریتانیا رسید. از دست آوردهای دیگر لیبرال ها محدود کردن شهریه دانشگاه ها و دادن وام به دانشجویان است. ازدواج رسمی همجنس گرایان هم در کانادا در تاریخ اول فوریه ۲۰۰۵ به تصویب پارلمان رسید. منش صلح طلبی کانادا که به وسیله لیبرال تبیین شده سبب شد کانادا در سال ۲۰۰۳ حاضر نشود همراه با آمریکا به عراق حمله کند. موضوعی که بعدا روشن شد تصمیم بسیار درستی بوده است. در دوران مدرن زمانی که کریتین در سال ۱۹۹۳ حزب را به قدرت رساند، کانادا کسری بودجه کلانی از زمان حکومت برایان مالرونی، نخست وزیر دولت محافظه کاران پیشرو داشت. کریتین به کمک وزیر دارایی اش پل مارتین نه تنها موفق شد این کسری بودجه کلان را رفع کند، بلکه زمانی که در سال ۲۰۰۳ استعفاء داد و قدرت را به پل مارتین سپرد کانادا بیش از ۹ بیلیون دلار اضافه بودجه داشت براین اضافه بودجه در دولت پل مارتین هم اضافه شد و به محافظه کاران رسید. هم اکنون کانادا دچار کسری بودجه کلانی شده است. به دلیل تزلزل لیبرال ها به خاطر آبروریزی مالی مربوط و مشهور به خاصه خرجی برای فدرالیسم در حوالی سال ۱۹۹۵ سالی که دومین رفراندم کبک برگزار شد، زمانی که این موضوع افشاء شد، از سال ۲۰۰۴ سیر نزولی لیبرال ها شروع و به اعتبار و جایگاه سیاسی شان لطمه خورد. به گونه ای که در انتخابات ۲۰۰۴ تنها موفق شدند به دولت اقلیت دست یابند و در انتخابات ۲۰۰۶ هم که شکست خوردند و قدرت را به رقیب اصلی شان، حزب محافظه کار تسلیم کردند. در انتخابات ۲۰۰۸ تعداد کرسی هایشان بازهم کمتر شد تا اینکه در انتخابات ۲۰۱۱ شکست سختی خوردند و بدترین نتیجه تاریخ فعالیت های سیاسی خود را به دست آوردند. حزب لیبرال که در همه این سالها یا در قدرت یا دست کم حزب اپوزیسیون بود تنها ۳۴ کرسی به دست آورد و بعد از ان دی پی که با موج نارنجی خود ۱۰۳ کرسی به دست آورده بود در مقابل دولت اکثریت محافظه کار با ۱۶۶ کرسی، حزب سوم مجلس شد.
پس از استعفای استفان دیون، مایکل ایگناتیف رهبر حزب شد و سپس باب ری مدتی رهبر موقت حزب بود تا اینکه در روز ۱۴ آوریل ۲۰۱۳ جاستین ترودو، فرزند ارشد پیر ترودو با ۸۰ درصد آرای اعضای حزب به رهبری رسید. لیبرال ها امیدوار بوده و هستند که با رهبری این سیاستمدار جوان، حزب را بازسازی کرده و دوباره به جایگاه همیشگی خود در سیاست کانادا دست یابند. انتخابات ماه اکتبر آزمایشی است برای اینکه ببینیم این آرزو چقدر به واقعیت می رسد.
ادامه دارد …
* علی شریفیان، روزنامه نگار آزاد در رشته هنر و علوم ارتباطات درس خوانده، از همکاران شهروند در مونترال است. مقالات او در زمینه مسائل هنری، اجتماعی، هنر و فرهنگ و امورسیاسی کبک و کانادا علاوه بر شهروند در رسانه های مختلف منتشر می شوند.
