شهروند – علی شریفیان: بیست سال پیش در چنین روزهایی کانادا در تب و تاب، هراس و امید جدایی و استقلال کبک می سوخت. در آن زمان ژان کریتین نخست وزیر دولت اکثریت لیبرال کبک و ژاک پاریزو، سیاستمدار درگذشته کبک، به رهبری حزب کبک نخست وزیر کبک بود. پس از آن که چند مذاکره عمده بین فدرالیست ها و طرفداران استقلال کبک از جمله میچ لیک آکورد و شارلوت تاون نتیجه نداد، ژاک پاریزو و جمع کثیری از سیاستمداران و رهبران کبک که خواستار روشن شدن وضعیت کبک بودند با فدرالیست ها روز۱۲جون ۱۹۹۵ توافق کردند که با برگزاری رفراندمی تکلیف را روشن کنند.
وضعیتی هیجان انگیز و به لحاظ تاریخی خطیر بود. در کبک در ابتدای قدرت گیری حزب کبکی ها رفراندمی برگزار شده بود، اما فدرالیست با ۶۰ درصد رای موافق برنده شده بودند. این بار اما دولت کبکی ها وضعیت مستحکم تری داشت و امیدواری فراوان داشتند که به پیروزی برسند. با توجه به اهمیت کبک برای کل کانادا مسئله، مسئله حساسی بود
.
در نهایت با برگزاری تظاهرات و گردهمایی های متعدد به وسیله مخالفان و موافقان روز ۳۰ اکتبر رای گیری شد. برای اولین و آخرین بار ۵۲/۹۳% یعنی تقریبا همه مردم در این رفراندم شرکت کردند و فدرالیست ها با اختلاف بسیار اندکی پیروز شدند. در نتیجه نهایی از چهار میلیون و ۶۷۱ هزار و ۸ نفر، دو میلیون و ۳۶۲ هزار ۶۴۸ نفر رای «نه» و دو میلیون ۳۰۸ هزار و ۳۶۰ نفر رای « بله» دادند و فدرالیست ها با اختلافی کمی بیشتر از نیم درصد نگذاشتند کبک از کانادا جدا شود.
ژاک پاریزو در سخنرانی پذیرش شکست خود گفت ما از دو چیز شکست خوردیم: پول و رای اقلیت ها … به باور گروه زیادی اولی که ثابت شد (اسکاندال مالی لیبرال ها) و دومی اثباتش ممکن نیست. بعد از این رفراندم هیچگاه مسئله رفراندم به طور جدی مطرح نشده گرچه این مسئله هنوز به طور کمرنگ در رویای دست کم گروهی از کبکی ها هنوز زنده است.
