* این مقاله جنبه ی آموزشی دارد نه درمانی، هر دارویی باید با تشخیص و تجویز پزشک مصرف شود.
بخش سوم و پایانی
درمان های دارویی
امروزه امکان درمان بیماری آلزایمر وجود ندارد، ولی داروهایی وجود دارد که علائم بیماری را کم می کند و در بعضی موارد باعث بهتر شدن فعالیت های مغزی می شود. روش های درمانی در حال حاضر به صورت آزمایشی باعث جلوگیری از پیشرفت های پاتولوژیک بیماری به عنوان امیدی برای درمان بکار می رود.
موثر بودن درمان پس از تجزیه و تحلیل آزمایشات توسط پزشک پس از سه و شش ماه انجام و در صورت لزوم تعویض می شود.
داروها
داروهایی که شرح می دهم با نسخه پزشک تهیه می شود و از قبل نمی شود تشخیص داد که کدام بر روی بیمار موثر است و بعضی وقت ها باید چندین ماه طول بکشد تا اثر آن معلوم شود. مطالعات نشان می دهد که پس از یکسال مصرف دارو ۴۰ درصد بیماران وضعشان بهتر شده، ۴۰ درصد ثابت مانده و روی ۲۰ درصد داروها اثری نداشته اند.
داروهایی که از فعالیت های Cholinesterase جلوگیری می کند معمولاً برای سیمپتوم های سبک و متعادل به کار می رود. این نوع داروها باعث تجمع استیل کولین ها در بعضی از نقاط مغز می شوند. استیل کولین باعث تبادل پیام های عصبی بین نرون هاست. اشخاص مبتلا به آلزایمر مقدار کمتری استیل کولین در مغزشان دارند، زیرا تخریب سلول های عصبی باعث کم شدن تولید این ماده شیمیایی می شود.
مطالعات زیر فعلاً در حال انجام است:
۱ـ از بین بردن پلاک های پروتئین بتا آمیلوئید، که برای آن از تزریق آنتی کورهایی که باعث تخریب این پلاک ها می شوند استفاده می شود. این پلاک ها مهمترین عامل فیزیولوژیکی بیماری هستند. یک نوع آن در حال مطالعه است و نوع دیگر آن باعث فعالیت های سلول های دیگر مغزی می شود که می توانند پلاک ها را از بین ببرند.
۲ـ تعویض نرون ها: دانشمندان امید زیادی برای نوعی پیوند سلول های مغزی دارند که جای سلول های از بین رفته را بگیرند، امروزه دانشمندان می توانند از سلول های پوستی نوعی سلول جایگزین بسازند. این متد هنوز به کار نرفته، زیرا هنوز سلولی که همه فعالیت های نرون را داشته باشد تولید نشده است.
فعالیت های ورزشی
پزشکان شدیداً بیماران را به فعالیت های ورزشی تشویق می کنند، زیرا باعث تقویت عضلات و نیروی بیمار، سلامتی قلب و عروق، بهتر شدن خواب، حرکت بهتر گردش خون، بهتر شدن رفتار و زیاد شدن انرژی و هم چنین آثار مفید در نگهداری حرکات بدن و آرامش دهنده می باشند. ورزش باعث نرمی بدن و تعادل آن می شود. اشخاصی که مواظب این بیماران هستند می توانند با یک تیر دو نشان بزنند و خودشان هم با آنها ورزش کنند.
طب مکمل
برای پیشگیری
روغن ماهی: بیشتر از یک دوجین مطالعات اپیدمیولوژیکی که بر روی بیش از د وهزار نفر در سال ۲۰۰۷ انجام شد نشان داد که رابطه ای بین مصرف امگا۳ مخصوصاً در خوردن ماهی باعث کم شدن امکان مبتلا شدن به بیماری های بی عقلی مخصوصاً آلزایمر می شوند. مطالعات نشان داده که کسانی که میزان امگا۳ در خونشان پائین است بیشتر دچار کمبود درک مسائل می شوند.
چندین مطالعه بر روی حیوانات نشان داده که غذاهای سرشار از امگا۳ از بیماری های پیش رونده و تخریب سلول های عصبی محافظت می کند.
در انسان مطالعات کلینیکی بر روی بیش از ده هزار بیمار دارای نتایج خوبی بوده ولی دقیقاً نمی توان اظهار عقیده کرد.
ویتامین E : دانشمندان عقیده دارند که ویتامین E به علت داشتن خواص آنتی اکسیدان می تواند برای پیشگیری و کم کردن سرعت بیماری به کار رود. مطالعات اپیدمیولوژیکی و کلینیکی این را ثابت نکرده و استفاده از مقادیر بالای این ویتامین باید تحت نظر پزشک انجام شود.
برای درمان
Ginkgo biloba : چندین مطالعات کلینیکی و متاآنالیز نشان داده که این گیاه سیمپتوم های بیماری را در مرحله سبک آن آرام می کند. در یک مطالعه که در سال ۲۰۱۰ بر روی دو هزار بیمار انجام شد، نشان داد که این گیاه بسیار موثرتر از پلاسبو بوده و عوارض حواسی و حرکتی بیمار را در مراحل پیشرفته بیماری آرامش داده است، علت آن مشخص نیست ولی می دانیم که گردش خون را بهتر کرده و خاصیت آنتی اکسیدان مهمی دارد.
Huperzine : عصاره یک گیاه چینی است که باعث جلوگیری از تولید استیل کولین استروئیدی می شود و دارای خواص داروهای کلاسیک است و از تولید کلسترآز جلوگیری می کند و باعث بهتر شدن حافظه و رفتار بیمار می شود، زیرا به بالا رفتن میزان استیل کولین در مغز کمک می کند.
موسیقی درمانی: چندین مطالعه نشان داده که موسیقی درمانی دارای آثار مفید بر روی بیمارانی که از مشکلات بی عقلی رنج می برند بوده و وضع اجتماعی و احساسی آنها بهتر شده هم چنین مشکلات اخلاقی آنها مانند خشونت و امثالهم کمتر می شود. موسیقی درمانی باعث شده که احتیاج دارویی این بیماران هم کمتر بشود. با این حال باید در این مورد مطالعات بسیار دقیق انجام شود.
امگا۳ : مطالعات اپیدمیولوژیکی نشان داده که امگا۳ که اغلب از ماهی گرفته می شود در پیشگیری موثر است ولی مطالعات کلینیکی نشان داده که پس از این که بیماری های عقل زا تولید شده اند هیچ اثری ندارد. در سال ۲۰۱۰ یک مطالعه کلینیکی بر روی ۳۰۰ بیمار مبتلا به آلزایمر نشان داد که مکمل امگا۳ نمی تواند از پیشرفت یا آهسته تر شدن بیماری جلوگیری کند با این حال پیشنهاد می شود که همراه داروهای دیگر مصرف شود.
تحریک کننده پوستی توسط برقTENS: جریان برق با قدرت کم که روی پوست قرار می گیرد و توسط فیزیوتراپ ها برای آرامش درد به کار می رود در مطالعات قدیمی نشان داده که سمپتوم های بیمارانی که در مرحله سبک بیماری آلزایمر بوده را کم کرده اند مخصوصاً روی حافظه و اخلاق بیمار موثر بوده است.
Phosphatidylserine (تهیه شده از سویا): کم شدن میزان عنصر اصلی جدار سلول ها و فسفولیپید اصلی مغز، در افراد سالخورده همراه کم شدن فعالیت های مغزی و حافظه است. بر اثر بالا رفتن سن یا بیماری بدن میزان کمتری از این فسفولیپید تولید می کند. با این که این دارو از گیاه تهیه شده در حیوانات باعث تقویت فعالیت های مغز و حافظه شده و برای انسان خطرناک نیست ولی مطالعات روی انسان تا به حال رضایت بخش نبوده است.
مریم گلی: یک مطالعه همراه با گروه شاهد نشان داد که مصرف شیره حدود یک گرم مریم گلی در روز می تواند فعالیت های مغزی بیماران آلزایمری را بهتر کند. این مطالعه به مدت ۴ ماه بر روی ۴۹ بیمار که در مرحله سبک و نیمه سبک بیماری بوده اند انجام شد. پژوهشگران این مطالعه هم چنین متوجه شدند که مریم گلی اضطراب بیماران را کم می کند.
بادرنجوبه: بعضی از مواد موجود در این گیاه روی دریافت کننده های مخصوصی از دستگاه عصبی مرکزی اثر می گذارد دانشمندان فکر می کنند که این گیاه همراه با سایر درمان ها به بیماران آلزایمری کمک می کند.
حیوان درمانی: مطالعات کوچکی نشان داده که حیوان درمانی می تواند اضطراب بیماران را کم کرده و فعالیت های اجتماعی آنها را بیشتر کند.
هنر درمانی: نوعی هنر درمانی خلاق برای بیماران آلزایمری در نظر گرفته شده که می تواند اضطراب بیمار را کم کرده به فعالیت های اجتماعی او بیفزاید و حتی وقتی مشکلات حرف زدن وجود دارد و بیمار نمی تواند صحبت کند، هنر برای آنها وسیله ایست که بتوانند اظهارنظر کنند.
مطالعات ناتمام که در حال انجام شدن است:
روغن اسانس Lavender (اسطوخودوس) چون دارای آثار آرام بخش می باشد می تواند اضطراب بیماران را کم کند.
زردچوبه: مطالعات نشان داده که بعضی از عناصر موجود در زردچوبه مانند کورکومین می تواند با بیماری آلزایمر مقابله کند.
* عطا انصاری استاد سابق دانشکده پزشکی دانشگاه کیسانگانی است.
ataansari@videotron.ca
