* این مقاله جنبه ی آموزشی دارد نه درمانی، هر دارویی باید با تشخیص و تجویز پزشک مصرف شود.
وقتی که پوست خشک است چین و چروک های آن بهتر دیده می شود و پوست در این مناطق آسیب پذیرتر است. این مشکل بیشتر در بازوها و ساق پا یا در مناطقی که غدد عرق کمتر وجود دارند مانند صورت دیده می شوند. از بین رفتن قشر سطحی پوست خارش، اگزما، ترک خوردن سطحی یا عمیق پوست و عفونت خشکی پوست را بالا می برد.
اگزما همراه با قرمزی می تواند بر اثر تشدید خشکی پوست توام با از بین رفتن قشر سطحی پوست و خارش زیاد حتی ترک های عمیق مخصوصاً در دست ها و پاها بشود.
در زمستان خشکی پوست همراه با خراش می تواند بر اثر تغییر حرارت پوست مانند تعویض لباس گرم و پوشیدن پیژامای خنک تولید شود که خارش زمستانی نامیده می شود.
علل
ـ خشکی هوا: در زمستان هوای بیرون خشک تر است و هوای داخل خیلی گرم تر.
ـ حمام کردن و دوش گرفتن مداوم و مصرف صابون زیاد.
ـ استفاده از صابون های خیلی قوی مانند صابون های ضد میکرب و ضدعفونی کننده.
ـ بعضی داروها مانند Accutane مورد استفاده برای اکنه.
ـ عدم استفاده از حوله پس از حمام یا دوش (صبر کردن که بدن با هوا خشک شود)
ـ مصرف زیاد مواد تمیز کننده یا خوشبو و یا نرم کننده های لباس.
ـ مصرف فراوان مواد شیمیایی مانند Varsol یا مواد تمیز کننده.
ـ آرایشگران، کسانی که منازل یا هتل ها را تمیز می کنند و کسانی که در رستوران ها ظروف را می شویند پوست دست شان شدیدا در معرض خطر است. ممکن است پوست خراب شده همراه با اگزما و یا ترک های پوستی شدید با درد زیاد داشته باشند.
ـ میزان چربی پوست در اشخاص متفاوت است همین طور بر اثر بالا رفتن سن به علت کم کاری غدد پوست خشک تر می شود.
آلرژی
بر اثر تماس با بعضی مواد یا فلزات مانند نیکل که در بعضی محصولات آرایشی یا بعضی گوشواره ها یا دستبندها وجود دارد می توان دچار اگزمای آلرژیک شد.
بیماری هایی که روی تمام بدن اثر دارند مانند دیابت، کم کاری کلیه ها، بدی تغذیه و مخصوصاً مشکلات تیروئیدی در بعضی مواقع خشکی پوست از علائم اولیه این بیماری هاست.
چند راهنمایی
ـ به جای دوش گرفتن استحمام کنید. به مدت ۲۰ تا ۳۰ دقیقه در آب ولرم بمانید تا پوست انگشتان پا چروک بخورد. در صورت لزوم از روغن های مخصوص حمام استفاده کنید یا آرد جو در آب بریزید و در آخر از صابون استفاده کنید.
ـ از شستشوی زیاد و استفاده از آب داغ خودداری کنید.
ـ هر چند که حمام کردن در فرهنگ های مختلف متفاوت است ولی معمولاً یکبار حمام یا دوش در روز کافی است و نوزادان احتیاج به حمام روزانه ندارند.
ـ منظور از استحمام برداشتن کثافات از روی پوست است نه زدودن چربی پوست و سلول های زنده (از کیسه کشیدن شدید خودداری فرمایید)
ـ از اضافه کردن کف در حمام خودداری کنید، زیرا تمام مواد کف کننده که تولید حباب می کنند دارای صابون هستند و زیاد ماندن در آب و صابون توصیه نمی شود مخصوصاً اگر پوست خشک باشد.
ـ از صابون های ملایم استفاده کنید.
ـ از صابون های ضدعفونی کننده، ضدباکتری و دارای مواد ضد بو که قوی هستند استفاده نکنید.
ـ از کرم های مرطوب کننده بلافاصله پس از استحمام، دوش و مخصوصاً استخر استفاده کنید زیرا باعث می شوند که آب پوست در پوست باقی بماند و بخار نشود و اثر صابون و گرما را خنثی می کند.
ـ نوشیدن مایعات زیاد باعث مرطوب شدن پوست نمی شود و باید از خارج پوست را مرطوب کرد. این مسئله در مورد کسانی که از داروی اکنه استفاده می کنند بسیار مهم است.
ـ از کرم استفاده کنید نه از لوسیون ها زیرا کرم ها مواد چرب کننده بیشتری دارند، کرم هایی که حاوی اوره یا اسید لاکتیک هستند بهتر در پوست نفوذ می کنند و مرطوب کننده تر هستند.
ـ اگر پوست شما حساس و تحریک پذیر است از کرم های غیرمعطر استفاده کنید.
ـ از کالامین برای رفع خارش استفاده نکنید.
ـ اگر پوست خشکی دارید خشکی هوای محل کار یا منزل از عوامل مهم خشکی پوست می باشد، یک دستگاه مرطوب کننده هوا چاره این مشکل است.
ـ برای محافظت دست ها از مواد مسموم کننده پوست مانند بلیچ (مایع سفیدکننده)، صابون های قوی تمیز کننده ظروف و مواد تمیز کننده از دستکش استفاده کنید.
ـ پوشیدن لباس های کتانی (پنبه ای) مهمتر از لباس های پشمی است، زیرا به پوست اجازه نفس کشیدن می دهد. پشم باعث خشکی پوست و خارش می شود و تحملش سخت تر است.
ـ برای مرطوب کردن پوست صورت (بر خلاف توصیه آگهی های کارخانجات محصولات زیبایی) لازم نیست از کرم های گران قیمت و کرم های روز و شب استفاده کنید، از کرم های غیرمعطر و غیرمحرک که تولید اکنه و آلرژی برای پوست های حساس نمی کنند، استفاده کنید.
خانم های جوان کرم هایی را که با آب درست شده اند ترجیح می دهند و خانم های مسن کرم های چرب تر را ترجیح می دهند.
چه موقع به پزشک مراجعه کنیم
ـ اگر خارش زیاد دارید و مرطوب کننده پوست بی اثر یا کم اثر است.
ـ اگر خارش پوست باعث بی خوابی می شود.
ـ اگر قرمزی یا زخم در پوست شما ایجاد شده.
ـ اگر بخش هایی از پوست متورم یا دچار عفونت شده.
پزشک شما پوست را به دقت معاینه کرده تا دریابد آیا پوست مورد حمله پارازیت های مختلف قرار گرفته یا دچار اگزما و عفونت شده و یک سری سئوالات می کند تا دریابد پوست شما در چه وضعیتی قرار دارد.
درمان
برای درمان خشکی پوست معمولاً بهتر مرطوب کردن پوست و کم کردن تماس با مواد تحریک کننده پوست و خشکی زمستانی آن کافی است.
برای درمان سریع خارش پزشک می تواند کرم های حاوی مانتول که اثر خنک کننده دارد یا در صورت لزوم کرم های حاوی استروئید یا ضد حساسیت را برای کم شدن تحریکات پوستی و تورم ثانوی یا خشکی آن تجویز کند.
* عطا انصاری استاد سابق دانشکده پزشکی دانشگاه کیسانگانی است.
ataansari@videotron.ca
