* این مقاله جنبه ی آموزشی دارد نه درمانی، هر دارویی باید با تشخیص و تجویز پزشک مصرف شود.
باد سرخ نام یک عفونت پوستی است که بر اثر یک باکتری از نوع استرپتوکوک و به ندرت استافیلوکوک و پسودوموناس تولید می شود. این عفونت پوستی در تمام بدن می تواند تولید شود ولی بیشتر در ساق پاها و صورت به طور عمومی با یک پوست قرمز، براق، متورم و گرم مشخص می شود و اغلب همراه درد شدید است. با این که باد سرخ در تمام سنین ممکن است پیش بیاید ولی احتمال دچار شدن بیشتر بعد از چهل سالگی است و درمان اولیه آن با آنتی بیوتیک هاست.
این بیماری عفونی پوستی باعث عکس العمل شدید سیستم دفاعی می شود و تولید اقدامات انفلاماتواری در درم و هیپودرم یعنی دو لایه پوستی که دقیقاً در زیر اپیدرم قرار دارند می شود به همین دلیل گاهی آن را درمو هیپودرمیت حاد هم می گویند. این عفونت پوستی در اغلب موارد توسط استرپتوکوک ها تولید می شود و به طور کلی باکتری از یک بریدگی یا زخم وارد بدن می شود.
چه کسانی در خطر مبتلا شدن هستند
همه مردم از کوچک و بزرگ ممکن است مبتلا شوند. امکان بیمار شدن با سن بیشتر می شود و افراد از چهل سالگی به بالا بیشتر در خطرند و شدت تولید بیماری در حدود شصت سالگی است.
عواملی که باعث خطر می شوند
چون که باکتری برای ورود به بدن احتیاج به محل ورود از راه پوست دارد (پنجره نفوذی) تمام صدمات پوستی احتمال خطر مبتلا شدن به عفونت را بالا می برد مانند:
ـ بریدگی
ـ خیز در اندام تحتانی
ـ زخم های پس از جراحی
ـ قارچ یا بریدگی در لای انگشتان پا
ـ بیماری پوستی (درماتوز) مخصوصاً (قارچ لای انگشت پا)
ـ نیش حشرات
ـ استعمال دخانیات
ـ دیابت
ـ ضعف دستگاه ایمنی بدن
ـ الکلیسم
سیمپتوم های بیماری
بیماری ناگهان با تب شدید ۳۹،۴۰ درجه سانتیگراد و لرز شروع می شود و صدمات پوستی ممکن است قبل از تب و لرز و یا بعد از آن دیده شوند. سپس به صورت پلاک های قرمز براق در پوست دیده می شوند که بر اثر انفلاماسیون متورم است و شخص احساس درد شدید دارد و محل بیماری گرم و گانگلیون های نزدیک محل تورم که لنف را تخلیه می کنند بزرگ می شوند. مثلاً اگر یک ساق پای بیمار آلوده به بیماری است غدد لنفاوی کشاله ران متورم می شوند و گاهی هم امکان دارد یک مسیر قرمز رنگ از محل بیماری تا این غدد لنفاوی کشیده شود.
باید توجه داشت که این بیماری بدون وجود تب هم دیده شده است.
شدت وخامت بیماری در نزد افراد مختلف متفاوت است و درمان با آنتی بیوتیک تجویز شده و استفاده از آن طبق دستور پزشک از پیشرفت بیماری و تولید مشکلات ثانوی که گاهی خطرناک هم هستند و ممکن است در صورت یا تمام بدن پیش بیایند جلوگیری می کند.
تشخیص
چون صدمات پوستی مشخص هستند پزشک با معاینه بیمار تشخیص بیماری را می دهد. وجود تب، پوست قرمز متورم و درخشان ناحیه بیمار و بزرگ شدن غدد لنفاوی معمولا هنگام ویزیت پزشک وجود دارند. از هر۴بیمار پزشک محل ورود باکتری را در۳ بیمار پیدا می کند، آزمایشات دیگری لازم نیست.
درمان
درمان با آنتی بیوتیک ها انجام می شود و پزشک معمولاً پنی سیلین را تجویز می کند و اگر بیمار به پنی سیلین حساسیت داشت از Clindamycin استفاده می شود و بیمار باید تا بهبودی کامل استراحت کند، اگر بیماری بازگشت درمان های دیگری لازم می شود. درمان باید باعث بهبودی زخم محل ورود باکتری هم بشود. پزشک باید مواظب باشد که بیمار واکسن ضد کزاز داشته و مدت محافظت آن از کزاز نگذشته باشد.
در بیماری باد سرخ استفاده از آنتی انفلاماتوارها کنتراندیکه است ولی استفاده از داروهای ضد درد قبل از اثر آنتی بیوتیک ها مفید واقع می شوند. تب باید در ۷۲ ساعت قطع بشود اگر نشد نشان دهنده این است که آنتی بیوتیک موثر نبوده و باید عوض شود. محل بیماری در روی پوست به تدریج رو به بهبودی می رود و حالت اولیه اش را پیدا می کند و بهبودی باید در عرض ۱۰ تا ۱۵ روز به طور کامل حاصل شود.
مشکلاتی که ممکن است پیش بیاید
اگر باد سرخ توسط آنتی بیوتیک ها درمان نشود، امکان منتشر شدن باکتری در بدن هست که باعث تولید سپتی سمی می شود. به علت درمان با آنتی بیوتیک ها این مسئله فقط در ۵ درصد بیمارانی که بیماری شان در اندام تحتانی بوده پیش می آید.
بر اثر آثار استرپتوکوک در بدن امکان صدمه دیدن کلیه ها وجود دارد.
بیماری در نزد کسانی که در خطر هستند بازگشت می کند.
بستری شدن بیمار در بیمارستان به ندرت پیش می آید و بیشتر به علت تولید مشکلات بعدی بیماری است.
پیشگیری
فقط از ورود باکتری به بدن باید جلوگیری کرد و پنجره های نفوذی را بست یعنی تمام زخم هایی را که ممکن است روی پوست تولید شود کاملاً ضدعفونی کرد و مواظب پوست بود. به علت این که همیشه امکان بازگشت بیماری هست باید از صدمات پوستی مثل قارچ لای انگشتان پا و زخم کردن پوست آن جلوگیری کرد و بهداشت خوب بدن مخصوصاً در ساق پا و پا را رعایت کرد. باید به دقت نواحی تا شدن پوست را خشک کرد و از کفش های راحت استفاده کرد و اگر کم کاری سیاهرگی و یا لنفاوی وجود دارد از تولید زخم جلوگیری کرد و مواظب این کم کاری ها و درمان آنها بود.
در این مواقع استفاده از جوراب های فشار آورنده (جوراب واریس) امکان تولید باد سرخ را کم می کند.
طب مکمل
با این که درمان باید با آنتی بیوتیک ها انجام شود ولی می شود از طب مکمل کمک و همراهی گرفت که از بازگشت بیماری جلوگیری شود.
آروماتراپی
مخلوطی از روغن های اساسی Melaleuca quinquenervia و Eucalyptus Globulus 8 میلی لیتر از اولی و ۴ میلی لیتر از دومی را در ۶۰ میلی لیتر روغن گیاهی طبق سلیقه خودتان مخلوط کرده و سه بار در روز مستقیماً روی محل مورد درمان کمپرس کنید.
در نظر داشته باشید که از روغن اساسی اورگانو هم به خاطر خواص ضدباکتری آن می توانید استفاده کنید.
ـ داروهای ضد ویروس طبیعی
می توانید از داروهای ضد عفونت طبیعی استفاده کنید مثل:
ـ تنطور مادر ۲۵ قطره دو بار در روز به مدت سه هفته و بعد دو بار در هفته تا بهبودی کامل باد سرخ.
ـ پروپولیس / ۲۵۰ میلی گرمی در روز
ـ کلرورمنیزیوم یک لیوان ۴ بار در روز
گیاه درمانی
موضع صدمه دیده را در حمامی که شامل ۲ لیتر آب و یک مشت از گیاهان برگ آرتیشو، سرخس و گزنه است قرار دهید.
* عطا انصاری استاد سابق دانشکده پزشکی دانشگاه کیسانگانی است.
ataansari@videotron.ca
