برای درمان و کنترل بیماری کوتر را به ماتیو کیو متخصص بیماری های کبد در دانشگاه لویز ویل معرفی کردند. کیو او را به عنوان یک بیمار پذیرفت و زیر نظر گرفت. برای کیو روشن نبود که علت سیروز کبد چه چیزی بوده است. مدت کوتاهی بعد گزارشی در مورد آلودگی آب در Camp Lejeune از طرف موسسه دریایی Marine Corps کارولینای شمالی منتشر شد که اتفاقا کوتر تا اواخر سال ۱۹۷۰ در آن جا کار می کرد. مشخص شد که کوتر به کبد چرب غیر الکی (NAFLD) مبتلاست و سیروز کبد او ربطی به الکل ندارد. در تحقیقی که در سال ۲۰۱۶ به عمل آمد تخمین زده شد یک نفر از هر چهار نفر در دنیا به کبد چرب غیر الکلی مبتلاست، تحقیق مشخص کرد که مواد شیمیایی حقیقی می توانند در بیماری کبدی نقش بزرگی داشته باشند. پزشکان تصور می کردند عامل این عارضه چاقی باشد.
کیو می گوید: در برخی موارد مواد شیمیایی خودشان عامل اصلی ایجاد کبد چرب هستند و در مواردی دیگر به علت چاقی بیماری قبلا ایجاد شده است و مواد شیمیایی به طور ثانویه وارد عمل می شوند و عارضه را تقویت می کنند. شناسایی بیماری می تواند مشکل باشد زیرا که راه ساده ای برای آن وجود ندارد و متاسفانه تا زمانی که کاملا پیشرفت نکند هیچگونه علامتی ندارد و زمانی علامتی ایجاد می شود که خیلی دیر است و درمانی وجود ندارد.
جولیان بیئر متخصص سم شناسی از دانشگاه لویزویل شرح می دهد که بیماری کبدی طیفی از بیماریها است زیرا که کبد عضوی ارتجاعی است و چند مرحله اول همه برگشت پذیر هستند. بگذارید بگوئیم که روبرویی با هر چیزی می تواند موجب ابتلا به بیماری کبدی شود. به عنوان مثال نوشیدن چند لیوان مشروب الکلی در یک شب هم گاهی می تواند عامل ایجاد بیماری کبدی شود و روز بعد ممکن است بیمار کبد چرب پیدا کرده باشد. اما اگر شخص استفاده از الکل را قطع کند عارضه رفع می شود و کبد به حال طبیعی بر می گردد. این نظر بیئر است و علت آن هم همان ارتجاعی بودن بافت کبد است. با تکرار این موارد کبد در نهایت قدرت برگشت خود را از دست می دهد و به این دلیل است که مطالعه بیماری کبد این قدر اهمیت دارد. در حالتی که کبد با بیش از یک عامل بیماریزا مواجه شده باشد، کبد آسیب پذیرتر خواهد بود. این فرضیه در موردکبد فرضیه جدیدی نیست و دو دهه است که در نشریات پزشکی مطرح می شود اما تحقیق قبلی روی عواملی مثل چاقی و عوامل محیطی تمرکز داشت و به دخالت موارد شیمیایی توجهی نداشت. می توان اطمینان داشت که رژیم غذایی، ورزش و ژنتیک از عوامل ایجاد NAFLDهستند.
آنجلا اسلیت سم شناسی از دانشگاه رد ایلند می گوید: من نمی خواهم یک نفر فکر کند که اگر به کودکش ناگت مرغ می دهد و کودک تمام روز جلوی کامپیوتر به بازی کامپیوتری می پردازد و اصلا حرکت ندارد کار بدی نکرده است. چنین کودکی به کبد چرب مبتلا می شود زیرا که با این روش او با ماده شیمیایی روبرو است. در ایجاد عارضه کبد چرب روش زندگی عامل مهمی است.
این سئوال مطرح است که آیا در معرض مواد شیمیایی قرار گرفتن برای ایجاد کبد چرب عامل مهمی است؟ تحقیق نشان می دهد که جواب این سئوال مثبت است. مواجهه با ماده شیمیایی خاص به عنوان یک عامل ثانویه و ضربه دوم عمل می کند، ضربه اول چاقی است. با ترکیب این دو، صدمه ای به کبد وارد می شود که برگشت پذیر نیست.
کیو نشان داده است که اثر مواد شیمیایی صنعتی شامل وینیل کلراید PcB۵ که به سادگی نمی شکند و تجزیه نمی شود، قطعی است. این ماده که که درسال ۱۹۷۰ ممنوع بود در سراسر دنیا آب، خاک و هوا را آلوده می کند. اسلایت روی مواد شیمیایی ترکیب شده با فلوئو تمرکز دارد که در همه چیز از فرش گرفته تا ماکرویو و پاپ کورن حضور دارند. محققین سایر نقاط دنیا دریافته اند که دی اکسین ها و سایر مواد شیمیایی هم ممکن است نقش داشته باشند. کیو با تأیید این نظریه می گوید در بررسی روی موش معلوم شد اگر موش با رژیم غذایی ضعیفی تغذیه شده باشد و بعد ماده شیمیایی اثر کرده باشد بیماری کبدی بدتر خواهد شد. او می گوید رژیم غذایی ضعیف به تنهایی موجب ایجاد بیماری کبدی به نام استئوهپاتیت نمی شود ولی پس از ترکیب با مواد شیمیایی این بیماری ایجاد می شود.
بیئر و همکارانش اخیرا دریافتند که وینیل کلراید متابولیسم را مختل می کند و می تواند خطر ایجاد بیماری کبدی با یک رژیم پر چربی را ایجاد کند. اداره “سلامت و ایمنی شغلی” گفته است که کار کردن با این مواد برای شاغلینی که با آن کار می کنند خطری ندارد. کیو و همکارانش کوشش می کنند که تحقیقات “همه شمولی” را جمع آوری کنند و به همین خاطر روی گروه ها و جماعت ها تمرکز می کند. منجمله جماعتی را که چند دهه است در آلاباما با PcB۵کار می کنند بررسی کرد. همچنین درباره جماعتی که که با مواد شیمیایی سنگین سروکار داشتند تحقیق کرده و مشاهده کرد که با کار دراز مدت با این مواد مشکلات کبدی فراوانی بین آنها وجود دارد.
بیئر می گوید مواجهه با Voc۵ (Volatile Organic Compounds)معمولا قابل پیشگیری نیست و نمی توان از آن فرار کرد و صد در صد جمعیت با آن درگیر می شود. تعداد عامل در سطح برخورد در توسعه بیماری کبدی نقش دارد و باید از رو در رویی با چند عامل مضر کاست.
اسلیت اخیرا یک برنامه مطالعاتی پنج ساله برای کشف این که آیا انواع مختلف مواد شیمیایی می توانند به عنوان عامل اصلی و تک ضربه عمل کنند تدارک دیده است. کیو امیدوار است که با برنامه انستیتوی ملی سلامت NIH که خودش یکی از محققان انتخاب شده برای این برنامه است بتوانند شکاف های بین تحقیقات را پر کنند. Schug می گوید متابولیسم و چاقی برای NIV اولویت دارند. کار کیو روی متابولیسم و چاقی است و سعی می کند بفهمد که آیا مواجهه با مواد شیمیایی موجب چاقی است؟ و سعی می کند بفهمد که آیا مواجهه با مواد شیمیایی موجب چاقی همه گیر می شود یا خیر؟
کوتر کهنه سرباز بازنشسته نیروی دریایی می گوید وقتی سیروز کبدی برای او تشخیص داده شد خیلی ناراحت شد. او می گوید من می دانم که سیروز من الکلی نیست و اطمینان دارم که از غذاهای سرخ کرده جنوبی هم نیست. این ها را در حالی می گوید که در یک بعدازظهر فوریه با سگش در حال راهپیمایی بود.
بخش امور کهنه سربازان بازنشسته اطلاع داده است که چند چاه آب در Camp Lejeune بین سال های ۱۹۵۳ و ۱۹۸۷ با وینیل کلراید و سایر مواد شیمیایی که موجب مشکلات سلامت و چند نوع سرطان می شوند آلوده شده بوده و کهنه سربازانی که آن جا یا در نزدیکی آنجا بودند مشمول مراقبت های ویژه بهداشتی ویژه بودند. کوتر می گوید که از جولای ۱۹۷۶ تا ژانویه ۱۹۷۸ آنجا بوده است.
کیو نمی تواند با اطمینان بگوید که وینیل کلراید عامل سیروز کبد کوتر بوده است ولی احتمال می دهد که این عامل مقصر اصلی باشد. البته کوتر نمونه ای از فردی با زندگی سالم نیست. او در مقابل غذاهای سرخ شده ضعف دارد که بیش از علاقه ی مردم معمولی است. او این غذاها را می خورد و احساس می کند چون ورزش می کند این نحوه تغذیه ناسالم را جبران می کند.
او حالا سگش را روزی چهار بار به گردش می برد، شنا می کند، دوچرخه سواری می کند که وزنش بالا نرود و دیابت هم تحت کنترل باشد اما مواد شیمیایی Camp Lejeune ممکن است ضربه دیگری بر کبد او باشد.
کیو می گوید: کبد چرب به وسیله ی عوامل گوناگونی ایجاد می شود که ما همزمان با همه آنها مواجه هستیم. تمرکز کوتر بر این است که در قله سلامت قرار داشته باشد و بر عامل بیماری نه تنها آویزان نباشد، که مسلط باشد.
در خاتمه بیماری کبدی غیر از همه اینها عوامل متعدد ویروسی و انگلی و حتی سرطانی دارد که جای ذکر همه آنها اینجا نیست. با این که گفتیم تشخیص بیماری سخت است با این همه بالا بردن آنزیم های کبد ALT-ASTآلکان فسفاتاز کم و بیش کمک می کنند و تشخیص نهایی با بیوپسی و فیبرو اسکن انجام می شود.
*دکتر خسرو نیستانی متخصص علوم آزمایشگاهی بالینی
