آرش عزیزی
احساس عمیق تاسف
چند سال پیش یادم هست در یکی از مراسم سالگرد ۱۸ تیر دم در دانشگاه تهران بودم. حضور وسیع پلیس مانع برگزاری حرکت‌های جدی مردمی در تهران شده بود، اما چیزی که بسیاری از مردم در ایران آن‌روزها صحبتش را می‌کردند نشست بزرگی بود که ایرانی‌ها در تورنتو برگزار کرده بودند. حضور چند هزار نفره مردم در میدان مل لستمن (که آن موقع هنوز نمی‌دانستیم کجا است و نمی‌دانستیم مرکز محلات ایرانی‌نشین شمال تورنتو است)، آن بادکنک‌های معروفی که به هوا فرستادند، سخنرانی پرویز صیاد، سخنرانی جریانات مختلف سرنگونی‌طلب، همه و همه در خاطره مردم ثبت شده بود و یادآور این بود که ایرانیان تورنتو در کنار مبارزات مردم ایران هستند.
حتی همین یک سال قبل، ۱۳۸۸، در سالگرد ۱۸ تیر، که این بار در میان جنبشی انقلابی که به پا خاسته بود از راه می‌رسید، شاهد مراسم آبرومندی در دانشگاه رایرسونِ دانشگاه تورنتو بودیم. نکته شاخص آن شاید این بود که بسیاری از جریانات چپ و انقلابی در کنار مردمی که اغلب با پرچم سبز و یا بدون پرچم خاصی فعالیت می‌کردند گرد آمدند و در سخنرانی‌ها این تا حدودی منعکس شده بود. انعکاس بیشتر آن شاید در پایان مراسم بود که با خواندن سرودهای انقلابی (بیشتر سرودهای فداییان خلق) خاتمه یافت. برای این مراسم یکی از بزرگترین سالن‌های دانشگاه رایرسون تا خرخره پر شده بود و مردم با جوی حاکی از فعالیت و کوشش سالن را ترک کردند.
اما ۱۸ تیر امسال در تورنتو شاهد چنین صحنه پرشوری نبود و این به حق جای افسوس دارد.
در هفته گذشته دو برنامه به مناسبت ۱۸ تیر در تورنتو برگزار شد و من در اولی شرکت کردم و همکارم، فرح طاهری، گزارش خود از دومی را نوشته است.
من لازم دانستم چند خطی در مورد اولی بنویسم، بخصوص که مدت کوتاهی پس از شرکت در آن “احساس عمیق تأسف” تمام وجودم را فرا گرفت، البته نه به خاطر “افسوس” از جنایات جمهوری اسلامی در این روز که به خاطر شیوه برگزاری این برنامه.
اول از همه باید تعارف و “نزاکت سیاسی” را کنار گذاشت و گفت این برنامه برای برگزارکنندگانش حاوی شکست بود. در حالی که چندین سخنران که اکثرا هم شخصیت‌های مهمی به حساب می‌آمدند در آن شرکت داشتند، شمار شرکت‌کنندگان در طول نقاط مختلف برنامه به زحمت به ۵۰ نفر می‌رسید (و سالن بزرگی که در ساختمان علوم پزشکیِ دانشگاه تورنتو گرفته شده بود، به شدت خالی به نظر می‌رسید.)
این به چند دلیل بخصوص باعث احساس تأسف بسیار من شد.
اول این‌که برگزارکنندگان زحمت بسیار زیادی کشیده بودند و از چهره‌های بسیار متنوع و جالبی دعوت به سخنرانی کرده بودند: از رضا مریدی، عضو مجلس انتاریو، تا فعالان دانشجویی ایران همچون منوچهر محمدی و کورش صحتی تا طارق فتاح، رئیس کنگره مسلمانان کانادا تا رئیس فدراسیون دانشجویان دانشگاه یورک.
دوم به این علت که ما‌ه‌ها پیش از برگزاری این مراسم با دوستی که برای مشورت در مورد چگونگی برگزاری این رویداد در دانشگاه تورنتو نزد من آمده بود، صحبت کردم. پیشنهاد اصلی‌ام این بود که از فرای سر انجمن‌های موجود، مگر در مواردی استثنایی، نمی‌شود چنین رویدادی را سازمان داد، اما متاسفانه به هیچ کدام از پیشنهادها وقعی داده نشد و آن‌چه پیش‌بینی می‌کردیم اتفاق افتاد: برگزاری مراسمی با زرق و برق آنچنانی و دعوت سخنرانان متنوع، اما با حضور بسیار اندک مردم که عملا مراسم مذکور را در چشم سخنرانان دعوت شده و بخصوص کسانی که از بیرونِ جامعه ایرانی به آن نگاه می‌کردند، بی‌اعتبار کرد.
علت این عدم استقبال بسیار روشن است.
میزان شرکت در هر مراسم معمولا بر اساس نفوذ سازمان‌ها و افراد برگزارکننده آن تعیین می‌شود. هر سازمان یا فردی قدرت بسیج میزان مشخصی از افراد و از جمله کشاندن آن‌ها به شرکت در مراسمی را دارد. در این‌جا باید تاکید کرد که منظور از “سازمان‌ها و افراد برگزارکننده” هر کسی که حاضر می‌شود اسم خودش را پای بیانیه برگزاری مراسمی بگذارد، نیست. منظور کسانی است که فعالانه برای برگزاری مراسمی تلاش می‌کنند و منابع خود را، اعم از انسانی و مالی و معنوی و …، صرف برگزاری آن می‌کنند.
اما برگزارکنندگان واقعی مراسم روز جمعه در دانشگاه تورنتو چه کسانی بودند؟
در آگهی برگزاری این مراسم در کمال تعجب می‌بینیم که نام هیچ سازمان یا فردی به عنوان برگزارکننده نیامده است. تنها به صورت مبهم از “جمعی از دانشجویان ایرانی دانشگاه‌های تورنتو” به عنوان برگزارکننده نام برده شده است. سئوال این است که این “جمع” کدام است؟ این چطور جمع برگزارکننده‌ای است که در روز برگزاری شاهد حضور شرکت هیچ یک از آن‌ها نبودیم؟
در پوستری که در روز برگزاری برنامه موجود بود البته سرنخ‌های بیشتری به دست می‌آید. نام سه سازمان به عنوان برگزارکننده معرفی شده است:”انجمن دانشجویان ارمنی تورنتو”، “فدراسیون دانشجویان دانشگاه یورک”و بالاخره “خانه ایران”
به جرات می‌توان گفت که این سازمان‌ها نیز حضوری صوری داشته‌اند و در واقع تنها خواسته‌اند حمایتی معنوی از این برنامه به عمل بیاورند و نام خود را به آن وام داده‌اند و “برگزارکننده واقعی” نبوده‌اند. وگرنه آیا واقعا امکان دارد که “فدراسیون دانشجویان دانشگاه یورک” برگزارکننده رویدادی باشد و آن هم در این سطح محدود برگزار شود؟ (حالا چرا این سازمان باید رویداد خود را در دانشگاه تورنتو برگزار کند، سئوال دیگری است.)
خلاصه سخن این‌که برگزارکنندگان واقعی مراسم جمعه ظاهرا خانم سارا اکرمی، دانشجوی جوان دانشگاه یورک، و جمعی از دوستانش بوده‌اند که معلوم نیست که هستند و چگونه تصمیم به برگزاری چنین رویدادی گرفته‌اند، اما آن‌ها گویا نماینده هیچ بخشی از”دانشجویان ایرانی دانشگاه‌های تورنتو” نیستند، بخصوص به این علت مسلم که دانشجویان ایرانی‌تبار این شهر انجمن‌های متعددی با رویکردهای متفاوت دارند.
البته منظور من این نیست که خانم اکرمی و دوستانش، حتی اگر فقط یک نفر باشند، اجازه یا مشروعیت راه‌اندازی انجمن‌های جدید و یا مراسم جدید را ندارند. من معتقد به هیچگونه قید و شرطی برای این نوع فعالیت‌ها هم نیستم، اما به این واقعیت ساده اشاره می‌کنم که وقتی هیچ همکاری با سازمان‌های موجود و نهادینه‌ی جامعه دیاسپورای ایرانی این شهر انجام نشود، عاقبت چنین مراسمی است که به راستی آبروی برگزارکنندگان را می‌برد.
آیا این درست است که از دکتر مریدی در آگهی به اشتباه به عنوان “نماینده ایرانی پارلمان کانادا … و عضو پیشین مجلس قانون‌گذار انتاریو” نام برده شود؟
آیا این درست است که چهره‌هایی همچون رئیس فدراسیون دانشجویان دانشگاه یورک، رئیس کنگره مسلمان کانادا و مسئولان انجمن دانشجویان ارمنی تورنتو که زحمت کشیده و حضور یافته بودند ببینند که سالگرد ۱۸ تیر در سالن خالی و بدون حمایت هیچگونه از انجمن‌های دانشجویی متعدد این شهر برگزار می‌شود؟
آیا دانشجویان فعال ایرانی شهر حق ندارند از دست برگزارکنندگان برنامه روز جمعه دلخور باشند که اینگونه نام جامعه‌ی ایرانی شهر را خدشه‌دار کرده‌اند؟
این سئوال‌هایی است که برگزارکنندگان باید نه به ما و جامعه، که اول از همه به خودشان پاسخ دهند. امیدواریم این مطلب در فضایی دوستانه و به عنوان پیشنهادی برای برگزاری برنامه‌های بهتر خوانده شود و البته درک همان واقعیتی که چند ماه پیش به دوست برگزارکننده این مراسم توضیح دادم: دور زدن سازمان‌های موجود، اعم از دانشجویی و غیره، حتی اگر مخالف عملکردشان باشی، تنها در یک روند خاص ممکن است و نه تنها با بی‌توجهی به آن‌ها.
عکس های مراسم را شاریسه کایومدیان از مسئولان انجمن دانشجویان ارمنی تورنتو در اختیارمان گذاشته است که به خاطر آن قدردانش هستیم.
