* این مقاله جنبه ی آموزشی دارد نه درمانی، هر دارویی باید با تشخیص و تجویز پزشک مصرف شود.
بخش دوم و پایانی
پس از زایمان
حدود ۹۰ درصد موارد بیماری قند بارداری چند ماه پس از زایمان از بین می رود ولی تعداد زیادی از این زنان پس از چند ماه تا چند سال دچار بیماری قند نوع دو و به ندرت نوع یک می شوند.
شیر دادن
بیماری قند بارداری برای شیر دادن ممنوعیتی ایجاد نمی کند، بلکه طبق بعضی مطالعات می تواند نوعی جلوگیری از مبتلا شدن نوزاد در آینده باشد ولی به هر حال کودکانی که مادرشان دیابتیک است ممکن است ژن مبتلا شدن را از مادر گرفته باشند و همین طور چون در محیط شیرین بوده اند باید تحت نظر پزشک باشند.
مشکلاتی که ممکن است برای مادر و کودک پیش بیاید
برای مادر
*عفونت های دستگاه ادراری
*فشار خون بالا و تورم
*زایمان قبل از موعود
*مبتلا شدن به دیابت نوع۲
برای کودک
*کمبود قند خون به هنگام تولد
*زردی شدید به هنگام تولد
*کمبود کلسیم خون
*مشکلات تنفسی
*ماکروسمی (بزرگ بودن زیاد هیکل بچه)
*مبتلا شدن به دیابت نوع ۲
علائم
مانند انواع دیگر بیماری، خانم باردار هیچ علامت خاصی نشان نمی دهد ولی ممکن است دارای علائم زیر باشد:
*خستگی بیش از حد برای یک زن باردار
*ادرار بیش از حد
*تشنگی بیش از حد
زنان در معرض ابتلا
* زنان اهل آمریکای لاتین، بومیان، سیاه پوست ها، اهالی جنوب شرقی آسیا
*زنان بالای ۲۵ سال
*زنانی که در خانواده آن ها بیمار دیابتی وجود دارد.
*زنانی که در دوران بارداری دچار عوارض دیابت بارداری، فشار خون بالا و یا عفونت های دستگاه ادراری بوده اند.
*زنانی که در بارداری های قبلی دارای نوزاد غیر طبیعی، سقط جنین، نوزاد مرده هنگام تولد و یا نوزادی با وزن بیش از ۴ کیلوگرم بوده اند. چاقی قبل از حاملگی یک عامل بسیار مهم است.
پیشگیری
هیچ راهی برای جلوگیری از دیابت بارداری وجود ندارد. بهترین راه خوردن غذاهای مناسب و نداشتن وزن اضافی است که به مبتلا نشدن کمک می کند. (اکثر زنانی که دچار دیابت بارداری هستند، مبتلا به بیماری دیابت نوع دو می شوند)
پیشگیری از مشکلات سلامتی مادر و نوزاد
کنترل گلیسمی
اگر مرتبا آزمایش قند خون انجام شود، می توان آثار بد بیماری را با تغذیه کنترل کرد شاید گاهی هم انسولین لازم شود.
کامل کننده های پر ویتامین و مواد معدنی
در دوران بارداری احتیاج به مواد مغذی زیاد می شود. مطالعات علمی نشان داده که کمبود بعضی مواد غذایی در زنان باردار مبتلا به دیابت بارداری دیده شده مانند منیزیوم، پتاسیم و ویتامین B6 و این کمبودها بر اثر گلیکوزوری یعنی وجود مقدار غیرطبیعی گلوکز در ادرار بر اثر دیابت می باشد. این کمبودها می توانند مقدار قند خون را بالا ببرند، زیرا آن ها در ترشح مقدار انسولین موثرند. بنابراین مصرف ویتامین ها و الیگوالمنت ها در پیشگیری و درمان موثر است.
پیشگیری برای دیابت نوع۲
چون بیش از ۵۰ درصد زنانی که در بارداری قندشان بالا بوده بعدا به دیابت نوع۲ مبتلا می شوند باید شدیدا موظب عادات زندگی خود باشند تا حدالامکان از مبتلا شدنشان جلوگیری شود. بهترین راه نداشتن وزن اضافی و تغذیه مناسب و ورزش می باشد که باعث پائین آمدن کلسترول بد و فشار خون شده و در نتیجه احتمال ابتلای شخص به بیماری هایی همراه با دیابت بسیار کمتر می شود.
درمان های دارویی
در حال حاضر برای دیابت بارداری درمانی وجود ندارد، زیرا معلوم نیست که آیا درمان از عوارض بعدی بیماری می کاهد یا نه؟ بیشتر پزشکان داشتن عادات خوب مانند تغذیه مناسب برای مادر و جنین و نگهداری میزان قند خون در حد طبیعی و ورزش و حرکات بدنی مناسب را توصیه می کنند. بیشتر داروهای ضد دیابت برای زنان باردار ممنوع هستند و انسولین هم در مواقعی که رژیم و ورزش موثر واقع نشود، به کار می رود. تعداد دیگری از پزشکان معتقدند که به علت این که نتیجه حاصله مهم نیست، نباید وقت و پول صرف کرد و احتیاجی نیست پس بهتر است که زنان باردار با پزشک خود مشورت کنند.
طب مکمل
توجه! خوددرمانی برای دیابت می تواند عواقب وخیمی داشته باشد. وقتی که درمان برای دیابت انجام می شود باید میزان قند خون به دقت کنترل شود. اگر می خواهید از طب مکمل استفاده کنید حتماً پزشک تان را در جریان بگذارید تا در صورت لزوم میزان دارو یا نوع آن را عوض کند.
ـ جنسینگ: یک سری مطالعات علمی نشان داده که درمان سنتی دیابت با جنسینگ موفقیت آمیز بوده ولی باید مطالعات بزرگتر و کامل تری در این باره انجام شود. جنسینگ باعث تنظیم قند خون افراد دیابتیک می شود مخصوصا پس از غذا.
ـ پسیلیوم: اثر اصلی مصرف پسیلیوم همراه با غذا پائین آورنده اندکی گلیسمیت کل غذاست به طوری که پس از غذا میزان گلوکز و انسولین ۱۰ تا ۲۰ درصد کم می شود. اثر پسیلیوم معادل acarboseیک داروی مورد استفاده بعضی از دیابتیک هاست و باعث آهسته شدن جذب گلوسیدها در دستگاه گوارش می شود.
یک مطالعه سنتز بر روی ۷ مطالعه علمی نشان داد که پسیلیوم یک راه حل جالب است برای بیماران دیابتیکی نوع۲ است که با وجود درمان های دارویی پس از غذا خوردن دچار بالا رفتن سریع گلیسمی می شوند.
ـ Glucomannane نوعی فیبر شبیه پسیلیوم است و در آب حل شده و بهتر جذب می شود. این ماده در ریشه Konjac تصفیه شده به دست می آید. چندین مطالعه کلینیکی مفید بودن آن را برای کنترل گلیسمی در نزد افراد دیابتیک و یا خیلی چاق را نشان داده است.
ـ جو: مطالعات نشان داده که خوردن آرد جو پس از غذا به پیشگیری بالا رفتن میزان قند خون کمک می کند. آرد جو همین طور برای کنترل میزان قند خون در دراز مدت هم مفید است و مانند پسیلیوم حاوی مقادیر زیادی فیبرهای قابل حل در آب است.
کُرُم Chrome : کرم از ریز مغذی های مهم برای سلامتی انسان است و به طور طبیعی در اغلب مواد غذایی وجود دارد و باعث می شود نسوج بدن به انسولین حساسیت بیشتری نشان بدهند و در نتیجه به نرمال شدن میزان قند در خون کمک می کند.
در سال ۲۰۰۷ یک مگاآنالیز بر روی ۴۷ مطالعه علمی که شامل ۷ مطالعه بر روی بیماران دیابتی نوع دو بوده انجام شد و نشان داد که مکمل حاوی کُرم باعث کم شدن گلیسمی ناشتا و هموگلوبین گلیکه ۶/۰ درصد می شود. میزان مصرف آن ۲۰۰ تا ۱۰۰۰ میکروگرم در روز برای افراد دیابتیک است، ولی نتایج مطالعات با هم فرق زیادی دارند.
ـ شنبلیله: چندین مطالعه کلینیکی بر روی افراد دیابتیک نشان داده که دانه های شنبلیله می تواند به تنظیم قند خون افراد دیابتیک نوع دو کمک کند. با این که این مطالعات جالب به نظر می رسند ولی به علت این که به طور علمی انجام نشده اند فعلا به عنوان درمان به کار نمی رود.
ـ دارچین: چند مطالعه کوچک نشان داده که دارچین به کم شدن میزان قند خون افراد دیابتیک کمک می کند ولی مطالعات بزرگتر و کامل تری برای استفاده درمانی از آن لازم است.
ـ تای چی: چند مطالعه نشان داده که تای چی ممکن است به تنظیم میزان گلوکز خون کمک کند.
* عطا انصاری استاد سابق دانشکده پزشکی دانشگاه کیسانگانی است.
Ataansari@videotron.ca
