بسیاری از بیماریهای عفونی سبب کاهش قدرت سیستم ایمنی بدن می شوند.اگر این دسته از عفونت ها در بدن مزمن شوند دردسرهای غیر قابل جبرانی را به وجود می آورند.به طور کلی سبزیجات و میوه جات تازه که حاوی مقدار زیادی آنتی اکسیدان و فیتوکمیکال یا مواد شیمیایی طبیعی و گیاهی هستند می توانند در تقویت سیستم ایمنی بدن نقش داشته باشند. آنتی اکسیدانهای موجود در غذاها عبارتند از:
۱ـ بتاکاروتن و کاروتنوئیدها:سبزیجات و میوه جاتی مانند مارچوبه، لبو، براکلی، هویج، فلفل سبز، کدو، اسفناج، سیب زمینی شیرین، شلغم، گوجه فرنگی، طالبی، هلو، گریپ فروت رنگی، هندوانه و نارنگی حاوی مقدار قابل توجهی آنتی اکسیدان هستند.
۲ـ ویتامین C : غذاهایی مانند انواع توت ها، براکلی، طالبی، کلم دگمه ای(کلم بروکسل)، گریپ فروت، کیوی، منگو، مرکبات، پاپایا، انواع فلفل ها، گوجه فرنگی و غیره حاوی مقدار زیادی ویتامین C هستند که در سلامتی و بهزیستی سیستم ایمنی بدن نقش مسلم دارند.
۳ـ ویتامین E: ویتامین E ویتامینی است آنتی اکسیدان و در دانه های روغنی مانند پسته و بادام و گردو و فندق و تخم کدو و آفتابگردان و هندوانه، منگو، فلفل قرمز و اسفناج وجود دارد.
در ضمن غذاهایی مانند آلو، سیب، انگور، انواع توت ها، پیاز، بادمجان، و حبوبات نیز حاوی مقداری آنتی اکسیدان هستند و مصرف آنها به همراه رژیم غذایی روزانه می تواند موجب سلامتی و تقویت سیستم ایمنی بدن گردد.
۴ـ املاح: Zinc یا روی یکی دیگر از موادی است که در تقویت سیستم ایمنی نقش دارد و در غذاهایی مانند خرچنگ، انواع گوشت ها، حبوبات، دانه های روغنی، بسیاری از غذاهای دریایی و لبنیات دیده می شود. در ضمن سلینیوم (Selenium) هم یکی از آنتی اکسیدانهای قوی است که در غذاهایی مانند بادام برزیلی، ماهی تونا، گوشت ها و غلات وجود دارد.در مصرف روی و سلینیوم نباید زیاده روی کرد (شکل مصنوعی آن) زیرا نوعی مسمومیت به وجود می آورد و خطرناک است. مقدار لازم روی حدود ۱۱ میلی گرم و سلینیوم حدود ۵۰ میکروگرم در روز توصیه شده است.
مواد شیمیایی طبیعی و گیاهی دیگری هم وجود دارند که در تقویت سیستم ایمنی دخالت دارند. مهمترین آنها عبارتند از:
ـ Quercetin که در سیب و پیاز و چای وجود دارد و در بدن عوارض التهاب را کاهش می دهد و از بروز آلرژی جلوگیری می کند.
ـ Luteolin نوعی فلاوونوئیدی است که در کرفس و فلفل سبز وجود دارد و در پیشگیری التهاب بدن و حتی بیماری آلزایمرز موثر است.
ـ Catechins نوع دیگری ازفلاوونوئید است که در چای سیاه و سبز وجود دارد و در سلامتی قلب و عروق و جلوگیری از بروز سرطان و بیماری آلرزیمرز نقش شناخته شده ای دارد.به طور خلاصه با دوری از ابتلا به بیماریهای عفونی که به سرعت قدرت سیستم ایمنی را کاهش می دهند و با توجه به نکاتی که در بالا ذکر گردید می توان سیستم ایمنی سالم و قوی داشت که خود سبب پیشگیری بسیاری از ناهنجاریها و بیماریها در بدن خواهد شد.
رابطه ی سویا با عارضه فراموشی
پژوهشگران دانشگاهی در انگلستان طی بررسی علمی بر روی ۷۱۹ نفر از افراد مسن دریافتند که مصرف زیاد محصولات سویا، مخصوصا توفو امکان بروز عارضه فراموشی یا Dementia را افزایش می دهد. این عده معتقدند که فیتواستروژن موجود در توفو که در عملکرد استروژن طبیعی موجود در بدن اختلال به وجود می آورد می تواند در بروز و پیشرفت عارضه فراموشی نقش داشته باشد.قبلا گزارش شده که خانم هایی که پس از ۶۵سالگی به هر دلیلی هورمون مصرف می کنند بیشتر از دیگران در معرض بروز عارضه فراموشی قرار دارند، زیرا هورمون استروژن در پیری زودرس سلولهای مغزی موثر است و در نتیجه فراموشی به وجود می آید.در ضمن این پژوهشگران پیشنهاد می کنند که چون در تهیه توفو مقداری از ماده شیمیایی Formaldehydeاستفاده می شود و این ماده در صدمه سلولهای مغز موثر است، ممکن است در این میان نقشی مهم بازی کند و سبب بروز عارضه فراموشی شود.تحقیقات علمی در این باره در ژاپن و همچنین ژاپنی هایی که به آمریکا مهاجرت نموده اند ثابت نموده که افرادی که به مصرف توفو عادت دارند بیشتر به عارضه فراموشی دچار می شوند. با وجود این یک بررسی علمی ثابت نموده که خوردن محصولات تخمیر شده سویا نه تنها عارضه فراموشی را به وجود نمی آورد بلکه باعث ازدیاد حافظه می شود، زیرا در موقع تخمیر سویا مقداری Folate ، نوعی ویتامین B در آن به وجود می آید. حال معلوم نیست که توفو به علت فیتواستروژن یا Formaldehydeو یا عوامل ناشناخته دیگر سبب کاهش حافظه می شود، ولی آنچه که در گزارش مورد بحث به میان آمده مصرف زیاد توفو و نقش آن در بروز عارضه فراموشی است.رعایت حد اعتدال و زیاده روی نکردن در مصرف محصولات سویا شاید چنین عوارضی را به وجود نیاورد.
نقش بادام در سلامت روده
بادام یکی از دانه های روغنی است که خواص غذایی و دارویی زیادی دارد و بشر از هزاران سال قبل آن را می شناخته و از آن استفاده می کرده. ویتامین موجود در بادام دارای کیفیت و کمیتی غیرقابل تصور است. املاح و ویتامین های دیگری هم در بادام وجود دارند و باعث سلامتی و بهزیستی بدن می گردند. بادام کلسترول خوب خون را افزایش داده و از میزان کلسترول بد خون کم می کند.
اخیرا گروهی از پژوهشگران طی بررسی جالبی بر روی بادام دریافتند که بادام سبب تکثیر و افزایش عملکرد باکتریهای مفید دستگاه گوارش می شود و از این طریق سهمی مهم در بهزیستی و سلامتی دارد. Probiotics موجود در بادام که در حقیقت قسمت غیرقابل هضم بادام را تشکیل می دهد غذای خوبی است برای رشد و نمو باکتریهای مفید روده و فعالیت آنها در سالم نگه داشتن دستگاه گوارش، چون باکتریهای مفید قسمتی از سیستم دفاعی بدن را تشکیل می دهند و در نهایت نقشی مهم در بهزیستی و سلامتی بدن دارند و از بروز و پیشرفت بسیاری از بیماریها جلوگیری می کنند.
در یک بررسی جالب بر روی باکتریهای مفید روده در خارج از بدن و در آزمایشگاه، اثر فعال کننده و در نتیجه تکثیر سریع باکتریها در کنار عصاره ی بادام به وضوح ثابت شده است، زیرا باکتریها با تغذیه Probiotics موجود در عصاره بادام و در کنار چربی موجود در آن که حاوی مقدار زیادی ویتامین E است به سرعت رشد کرده و تکثیر سالمی را نشان می دهند. البته خواص بادام خام و بدون نمک بهتر بوده و نه تنها باکتریهای مفید از ترکیبات آن برای تغذیه و رشد عملکرد خود استفاده می نمایند بلکه به طور کلی ترکیبات بسیار مفید موجود در آن مانند پروتئین با کیفیت بالا و املاح و ویتامین ها مخصوصا ویتامین E نقش مهم در سلامتی و بهزیستی بدن ایفا می نماید.
* دکتر پرویز قدیریان استاد دانشگاه مونتریال در تغذیه و استاد دانشگاه مک گیل در سرطان شناسی و کارشناس سازمان بهداشت جهانی است.
EPIDEMIOSEARCH@yahoo.com
