پژوهشی در رابطه‌ی انسان و عدد در گذر تاریخ
بخش سوم
عدد ۷ در آیین یهود
در آیین، مراسم، و متن های مقدس دین یهود عدد ۷ جایگاه ویژه ای دارد. در کتاب مقدس، عدد ۷ به عنوان عدد تام و کامل نام برده شده است. مهمترین مواردی که در کتاب مقدس با عدد ۷ برخورد می کنیم به شرح زیر است:
*به وجود هفت فرشته (شاید به برداشت از بابلیان و زرتشتیان) باور دارند که هر کدام به یک کره ی آسمانی، و نیز به یک روز هفته منسوب شده اند. (۴)
*جانورانی را که نوح به کشتی خود برد هفت، هفت نام برده شده اند.
*اسفار هفتگانه: سفر آغازین؛ سفر خروج، سفر پیدایش؛ سفر لاویان، سفر اعداد، سفر داوران؛ سفر پایانی
*خداوند دنیا را در شش روز آفرید و در روز هفتم از کار خود آسوده شد. پس خدا روز هفتم را مبارک خواند و تقدیس کرد (سفر پیدایش؛ باب ۲۹)
*در مصر هفت سال فراوانی بود که هفت سال قحطی در پی داشت (سفر پیدایش؛ باب ۴۱)
*موسا در حضور فرعون عصا به نهر آب زد که به مدت هفت روز به خون مبدل گشت (سفر خروج؛ باب ۷)
*هر هفتمین سال را سال سبتی می نامند و در آن سال کارهای کشاورزی را تعطیل می کنند (۵)
عدد ۷ در کیش مسیحیت
*در انجیل لوقا، باب ۱۱، سخن از هفت روح شریر (اهریمنی) رفته که به خانه‌ی بدن انسان گناهکار داخل می شوند، هنگامی که خانه (بدن) را آب و جارو کرده می یابند؛ که کنایه از آمادگی انسان برای انجام کارهای شریرانه است. همچنین، در مکاشفه ی یوحنّا حضور عدد ۷ مکرر و چشمگیر است: “… در روز خداوند در روح شدم و از عقب خود آوازی بلند چون صدای صور شنیدم که می گفت: من الف و یا و اول و آخر هستم. آنچه می بینی در کتابی بنویس و آن را به هفت کلیسایی که در آسیا هستند … بفرست. و چون روی برگرداندم هفت چراغدان طلا دیدم و در میان هفت چراغدان، شبیه پسر انسان را … و در دست راست خود هفت ستاره داشت … چون او را دیدم مانند مرده پیش پاهایش افتادم و دست راست خود را بر سرِ من نهاده گفت: ترسان مباش … پس بنویس چیزهایی را که دیدی … سرّ هفت ستاره را که در دست من دیدی و هفت چراغدان طلا را. اما هفت ستاره فرشتگان هفت کلیسا هستند و هفت چراغدان طلا، هفت کلیسا می باشند…”
*در همان مکاشفه (باب چهارم) یوحنا از تختی که در آسمان برپاست (عرش) سخن گفته که در پیش آن، هفت چراغ آتشی افروخته که نماد هفت روح خدا می باشد. یوحنا، همچنین، بر سمت راست تخت کتابی دیده که به هفت مهر مختوم شده است. باز از “بره‌ای چون ذبح شده” می گوید که “هفت شاخ و هفت چشم دارد که هفت روح خدایند که به تمامی جهان فرستاده می شوند.”
*یوحنا در ادامه ی شرح مکاشفه، از هفت بلا و هفت پیاله ی زرین غضب خداوند، حیوانی که هفت سر دارد، هفت پادشاه، و هفت کوه سخن گفته است.
*مسیحیان پیرو مذهب کاتولیک به هفت گناه کبیره: غرور، شهوت، آزمندی، حسادت، شکمبارگی، خشم، و تن پروری؛ و نیز هفت فضیلت: ایمان، نیک کاری، عدالت، امید، نیک اندیشی، خوشخویی، و بردباری باور دارند. این هفت گناه و هفت فضیلت را پاپ گریگوری یکم (۶۰۴-۵۹۰) بنیان نهاده است.
عدد ۷ در دین اسلام
در ده سوره از قرآن کریم(۶)، و در متن ها و ادبیات اسلامی عدد ۷ حضور چشمگیری دارد که گویای اهمیت و تقدس آن می باشد. شماری از این موارد چنین است:
*سوره ی فاتحه هفت آیه دارد.
*برخی از مسلمانان و مفسران قرآن می گویند، مباحث مطرح در قرآن در هفت موضوع طبقه بندی می شوند: وعد، وعید، وعظ، قصص، امر و نهی، دعا، نیایش.
*در آداب شریعت نیز عدد ۷ حضور درخور نگرشی دارد: هفت بار طواف خانه خدا، هفت بار شستن برای تطهیر کامل، قرار گرفتن هفت اندام بر زمین هنگام ادای نماز (دو کف دست، دو زانو، دو شست پا، پیشانی)
*هفت بار پرتاب سنگ (رمی جمرات) در مراسم حج
*در کتاب بحرالحقایق می خوانیم که دوزخ را هفت دربان است از اندام های آدمی: چشم، گوش، زبان، شکم، اندام تناسلی، و دست و پا، که هفت در بر آنها گشوده می شود.
*در رساله ی شماره ی هفت و هفت پیکر نظامی نقل شده است که، در عالم سفلا هفت نبی یا هفت ناطق ظهور کرده اند که آدم، نخستین آنهاست ولی ظاهرن نخستین بشر نیست. سپس نوح، ابراهیم، موسا، عیسا، محمد، و محمد القام مبعوث شده اند. محمد القام پسر اسماعیل است که فرقه ای از سبعیه او را قایم‌الزمان می دانند. بین هر دو تن ناطق یا نبی، هفت صامت واسطه اند…
*گروهی از مسلمانان، شیعه هفت امامی هستند، که سبعیه، باطنیه، و اسماعیلیه نامیده می شوند. اینان معتقدند که پس از درگذشت امام جعفر صادق چون پسرش اسماعیل پیش از پدرش درگذشته بود، امامت به پسرش محمد ابن اسماعیل منتقل شده است که “سابع تام” ـ هفت کامل ـ است و “دورِ هفت” به او تمام شد و امامت در خاندان وی باقی ماند. عودت کنندگان اسماعیلیه برای عدد ۷ و ۱۲ اهمیت ویژه ای قایل هستند.
*گروهی از مسمانان و تاریخ نگاران قایل به هفت امام هستند و آنان را هفت امام برتر می دانند: امام ابوحنیفه، امام شافعی، امام مالک، امام احمد ابن حنبل، امام ابویوسف، امام محمد، و امام زفر
*در “رساله ی اخوان الصفا” چنین آمده است که، در بدن هفت قوه ی فعال وجود دارد که قوه های روحانی هستند و اصلاح جسم توسط آنها صورت می گیرد: بینایی، شنوایی، چشایی، بویایی، لامسه، ناطقه، و عاقله
*در کتاب «خصال» شیخ صدوق، ۱۱۶ روایت در «باب السبعه» آمده که به عدد ۷ اشاره دارد. (۷)
*هفت سلام در قرآن کریم (۸)
ادامه دارد
- رفاییل (خورشید)؛ جبراییل (ماه)؛ شماییل (بهرام – مرّیخ)؛ میکاییل (تیر-عطارد)؛ روکاییل (مشتری – برجیس)؛ اناییل (ناهید – زهره)؛ کفراییل (کیوان – زحل)
Michael (Sunday), Gabriel (Monday), Raphael (Tuesday),Uriel (Wednesday), Selaphiel (Thursday), Raguel or Jegudiel (Friday), and Barachiel (Saturday)
- ۵. سال سبت (عبری: שמיטה به معنی لغوی آزادشدن) که سال سباتی و یا شویت (عبری: שביעית به معنی هفتم) نیز خوانده می‌شود هفتمین سال از سیکل هفت ساله کشاورزی است که درتوراتبرای یهودیان در ارض مقدس اعلام شده است و هم اکنون نیز در اسراییل امروزی رعایت می‌شود. (ویکیپدیا)
- در سوره ی یوسف، آیه ۴۴ آمده است که: “هفت گاو لاغر هفت گاو فربه را خوردند؛ هفت خوشه ی سبز را هفت خوشه ی خشک نابود کردند.” در آیه ی ۴۷ نیز آمده: “باید هفت سال متوالی زراعت کنید … که چون این هفت سال بگذرد هفت سال قحطی پیش آید.”
سوره ی مؤمنون، آیه ۱۷: “بر بالای سر شما هفت راه آفریدیم و از خلق غافل نبودیم.” (ن معنا را ابوالقاسم میرفندرسکی چنین سروده:
هفت ره بر آسمان از فوق ما فرمود حق
هفت در از سوی دنیا جانب عقباستی
سوره ی مؤمنون، آیه ۸۶ : “بگو کیست پروردگار آسمان های هفتگانه و عرش عظیم”
سوره یونس، آیه ۳: “خداوند آسمان و زمین را در هفت روز آفرید و آنها بر عرش استوار شدند.”
سوره اعراف، آیه ۵۴: “پروردگار شما خداوندی‌ست که زمین و آسمان ها را در شش روز آفرید و [در روز هفتم] بر عرش قرار گرفت …”
در سوره لقمان، آیه ۲۷، از هفت دریا سخن گفته شده است
سوره فُصّلت آیه ۱۲: “پس گذراند آنها را هفت آسمان …”
سوره بقره، آیه ۲۹: “اوست آنکه برای شما آفرید آنچه در زمین است؛ سپس به آسمان پرداخت و هفت آسمان برپا داشت …”
سوره تحریم، آیه ۱۲: “… خداوندی که آفرید هفت آسمان و …”
سوره ملک، آیه ۳: ” آن که آفرید هفت آسمان پی در پی(طباقا)”
سوره جن، آیه ۱۵: “آیا ندیدی که چگونه آفرید پروردگار هفت آسمان را تو درتو”
اصحاب کهف، هفت تن بودند (سوره کهف – ۴۴)
- برخى از آنها چنین است:
«هرکس اقرار به هفت چیز کند مؤمن است» ـ «بازخواست مردم از هفت چیز در قیامت» ـ «وصیت به هفت چیز» ـ «محاجه امیرالمؤمنین(علیه السلام) با قوم خود در قیامت با هفت خصلت» ـ «واجبات نماز هفت چیز است » ـ وقت، طهارت، توجه، قبله، رکوع، سجود ـ «اگر بنده اى گناه کند، ملک موکل بر شانه راست هفت ساعت براى استغفار به او فرصت مى دهد» ـ «تقسیم بندى عمر فرزندان به سه هفت سال» (هفت سال نخست براى بازى، هفت سال دوم براى آموزش و هفت سال سوم براى فراگیرى حلال و حرام) ـ «کودک در هفت سال نخست آقایى مى کند و در هفت سال دوم فرمانبردار و در هفت سال سوم مشاور خانواده است» ـ «قرآن بر هفت حرف نازل شده .
- – سوره رعد آیه ۲۴:سلام علیکم بما صبرتم فنعم عقبی الدار
– سوره یس آیه ۵۸ : سلام قولا من رب الرحیم
– سوره صافات آیه ۷۹ : سلام علی نوح فی العالمین
– سوره صافات آیه ۱۰۹ : سلام علی ابراهیم
– سوره صافات آیه ۱۲۰ : سلام علی موسی و هارون
– سوره صافات آیه ۱۳۰ : سلام علی آل یاسین
– سوره قدر آیه ۵ : سلام هی حتی مطلع الفجر
