* این مقاله جنبه ی آموزشی دارد نه درمانی، هر دارویی باید با تشخیص و تجویز پزشک مصرف شود.
آتاکسی به خودی خود یک بیماری نیست ولی سیمپتومی است که بر اثر صدمه وارد شده به مخچه تولید می شود. مخچه قسمتی از مغز است که حرکات عضلات را کنترل و تنظیم می کند. اگر شخص در هنگام حرکت ـ راه رفتن یا برداشتن اشیاء ـ نظم حرکات عضلانی بازوها و ساق پاها را از دست داده باشد، به سیمپتوم آتاکسی مبتلا است.
آتاکسی ممکن است روی حرف زدن، حرکات چشم ها و بلعیدن غذا هم اثر بگذارد.
باید در نظر داشت که انواع مختلفی از آتاکسی های ارثی هم وجود دارد که بیماری های دستگاه عصبی و ژنتیک هستند که به مخچه صدمه می زنند و در اکثر موارد پیش رونده هستند یعنی بر اثر گذشت زمان شدیدتر می شوند.
علل
ـ صدمات وارده به مخچه که به ستون مهره ها لطمه وارد کرده مثل تصادف اتوموبیل و غیره.
ـ سکته مغزی یا یک سکته خفیف بر اثر بسته شدن یک سرخرگ مغزی که به طور طبیعی بر طرف شده بدون این که اثری باقی گذاشته باشد.
ـ صدمات وارد شده به مغز قبل، هنگام یا بلافاصله پس از تولد که باعث به هم خوردن نظم حرکات می شود.
ـ مشکلات تولید شونده پس از یک بیماری عفونی ویروسی مثل آبله مرغان
ـ اسکلروز پلاکی
ـ عکس العمل سمی بر اثر فلزات سنگین مثل سرب، جیوه یا تمیز کننده های صنعتی
ـ عکس العمل بعضی از داروها مثل باربی توریک ها و آرام بخش ها که برای درمان، نگرانی، اضطراب و بی خوابی به کار می رود.
ـ مصرف بیش از حد الکل و مواد مخدر
ـ کمبود ویتامین ها
ـ وجود یک غده خوش خیم یا سرطانی در مخچه
نوع یک آتاکسی ارثی بر اثر یک ژن که از یکی از والدین ارث برده می شود تولید می گردد که شامل حدود سی و شش نوع مختلف بیماری است که بر اثر زمان تولید شده و اعضای صدمه دیده به غیر از مخچه طبقه بندی می شوند (مثل وجود صدمات چشمی).
ـ آتاکسی دوره ای: هفت نوع هستند که با حملات شدید، تعادل و تنظیم عضلات را بهم می زنند.
نوع دوم آتاکسی ارثی که ژن باعث بیماری، از هر دو والدین ارث برده می شود: این بیماری عصبی عضلانی ارثی و پیش رونده باعث ضعف تولید انرژی در بدن می شود و سلول های عصبی و قلبی بیشتر از سایر سلول ها صدمه می بینند و بیمار مبتلا دچار راه رفتن غیرطبیعی، بد حرف زدن، عدم توانایی انجام دادن یک کار به طور کامل که در کودکی یا اوایل نوجوانی مشخص می شود. این بیماری باعث تغییراتی در استخوان بندی اسکلت می شود مثل اسکولیوز کج بودن پاها و گشادی قلب. در اروپا از هر پنجاه هزار نفر مردم یک نفر مبتلاست.
آتاکسی اسپاستیک در مناطقی در کبک
این بیماری ارثی مخصوص کسانی است که در مناطق سگ نی ـ دریاچه سن ژان و شارل ووآ در کبک زندگی می کنند. این بیماری باعث تخریب تدریجی طناب نخاعی است. افرادی که در این مناطق زندگی می کنند از هر ۲۲ نفر یک نفر حامل این ژن بیماری است.
ـ سندروم لوئی بار ـ یک بیماری ژنتیک نادر است که روی حرکات بدن، دستگاه ایمنی و عروق خونی اثر می گذارد (عروق خونی را گشاد می کند). بیماری معمولاً بین یک تا دو سالگی مشخص می شود.
احتمال این که هیچ کدام از والدین بیمار نباشند و سابقه فامیلی هم نبوده وجود دارد.
سیمپتوم ها
بنا به علت تولید بیماری، سیمپتوم ها ممکن است ناگهانی و یا تدریجی تولید شوند مثل:
ـ عدم تعادل در راه رفتن و به راحتی افتادن
ـ اشکال در انجام دادن حرکات روزانه، مثل غذا خوردن، نوشتن یا بستن دکمه های لباس
ـ اشکال در حرف زدن
ـ حرکات تکراری غیرارادی چشم ها
ـ اشکال در بلع غذا
تمام کسانی که یک یا دو والدین آنها دارای ژن تولید بیماری هستند در معرض خطر ابتلا هستند.
پیشگیری
مطالعات علمی باعث تشخیص ژن های مسئول بسیاری از آتاکسی های ارثی شده و امکان پیشگیری این بیماری ها وجود دارد.
ـ آمینوسنتز یعنی آزمایش مایع آمینوتیک زن باردار و یا بیوبسی از پلاستنا، مبتلا بودن جنین به بیماری را نشان می دهد و پدر و مادر می توانند تصمیم بگیرند که سقط جنین کنند یا نه.
ـ فیزیوتراپی: به تقویت عضلات و طولانی تر کردن استفاده از دست و پا کمک می کند.
ـ ارگوتراپی: به فعالیت های زندگی روزانه مثل غذا خوردن و لباس پوشیدن کمک می کند.
ـ ارتوفونی: به حرف زدن و بلعیدن کمک می کند.
متاسفانه دارویی برای درمان آتاکسی ارثی وجود ندارد. بیشتر سیمپتوم ها و مشکلات تولید شده بر اثر بیماری را می شود نسبتاً برطرف کرد مثل تغییر شکل پاها و ستون فقرات توسط کرست و اعمال جراحی.
ـ Catena اولین دارویی است که در کانادا مورد استفاده است و باعث تولید انرژی در سلول ها و محافظت از سلول های صدمه دیده می شود، اما طبق مطالعات جدید فقط می تواند باعث کم شدن گشادی قلب بشود که یکی از سیمپتوم های این بیماری است.
