از اینجا، از آنجا، از هر جا /۷۹
پوشکین شاعری انقلابی و آزادی خواه بود که سر تا سر زندگیش در مبارزه و تبعید گذشت و سرانجام نیز در سی و هشت سالگی و در یک دوئل عشقی برنامه ریزی شده توسط دربار تزار روس به قتل رسید. او یک سال قبل از کشته شدنش نوشته بود:
“من با اشعارم احساسات منجمد بی حرکت انسان ها را تکان دادم. در دوره ظلم و زورگویی آزادی را به آواز کشیدم. سرود نزدیک شدن انقلاب را سر دادم و مردم را دعوت به هم دردی با خانواده های شهدای اعدامی کردم. تا زمانی که یک شاعر روی کره زمین باشد، دیگران از من یاد خواهند کرد. شاعر نه تنها معلم و برگزیده ملت بلکه پیام آور راستی و عدالت نیز باید باشد.”
او در بیست سالگی به شورشیان دکابریست پیوست. دکابریست ها اشراف زادگان جوان تحصیل کرده ای بودند که با استفاده از اندیشه های عصر روشنگری و رمانتیک انقلابی علیه دیکتاتوری تزاری در روسیه مبارزه می کردند. تعداد زیادی از این دکابریست ها محکوم به اعدام شدند و پوشکین به جنوب روسیه تبعید شد تا آن که سال ها بعد مورد عفو قرار گرفت و به مسکو بازگشت. در پایتخت با دختر جوان و زیبایی به نام ناتالیا ازدواج کرد و بر اثر ولخرجی های زیاد پوشکین در زیر قرض فراوانی فرو رفت. در همان زمان شایعه روابط نامشروع همسرش با شوهر خواهر خود که وابسته به دربار بود موجب شد که او به خاطر دفاع از شخصیت و غیرت خود به یک دوئل عشقی تن در دهد و از ناحیه شکم به سختی مجروح گردد و پس از چند روز جان سپارد.
مرگ پوشکین به صورت عزای ملی درآمد و پنجاه هزار نفر در مراسم تدفینش شرکت کردند. گوگول نویسنده بزرگ که در آثارش به فساد دربار و حکومت تزارها شدیداً حمله کرده بود، در زمان مرگ پوشکین در خارج از روسیه بود ولی بعد از شنیدن این خبر ناگوار، نوشت: “آن مرد بزرگ دیگر در میان ما نیست، همه زندگیم زهرآلود شد، حتی قادر نیستم که یک صدم اندوهم را بیان کنم، همه شادی زندگی، شادی پر ارج زندگیم با او از میان رفت.”
پوشکین منظومه های داستانی فراوانی دارد، از آن جمله می توان به:
منظومه های “روسلان و لیو دمیلا”، “برادران راهزن”، “زندانی قفقاز”، “فواره باغچه سرای”، “کولی ها” و “پولتاوا” اشاره کرد، اما مشهورترین اثر پوشکین رمان منظوم “یوگنی اونگین” است. این منظومه داستان مرد جوانی است که پس از مرگ پدرش از ابتذال شهر به گوشه دهی پناه می برد. یوگنی در روستا با شاعر جوانی به نام لنسکی دوست می شود، لنسکی او را با تاتیانا خواهر نامزدش اولگا آشنا می کند. تاتیانا دل به یوگنی می بندد، اما او مؤدبانه از وی رو می گرداند و با اولگا پنهانی سر و سری پیدا می کند. لنسکی به این ارتباط پی می برد و او را به دوئل می خواند. لنسکی در این مبارزه کشته می شود. تاتیانا به شهر می رود و با شاهزاده ثروتمندی ازدواج می کند. سال ها می گذرد تا آن که دوباره یوگنی و تاتیانا به هم می رسند و از عشق خود به هم سخن ها ابراز می دارند. یوگنی اونگین اثری کاملاً روسی است که حاوی بهترین توصیف از زندگی روس ها در دوران تزارها است که به زیبایی به نظم درآمده است و چایکوفسکی آهنگساز و موسیقی دان بزرگ روسی نیز روی این منظومه اپرایی ساخته است.
پوشکین اشعار غنایی زیادی در هوا خواهی از آزادی و لیبرالیسم سروده که در ادبیات روسیه و حتی در تاریخ شعر ملل دیگر، بی نظیر است. انسجام و سادگی این اشعار و رعایت اصول فنی شعر به آن اصالت خاصی بخشیده است، به طوری که می توان گفت: پوشکین شاعری است که هم محتوا و هم ساختار شعر را به خوبی به کار گرفته است. پوشکین چندین نمایشنامه نیز دارد که مهمترین آن “بوریس گودونوف” است.
این نمایش نامه تراژیک به صورت شعر آزاد سروده شده است و از آثار اولیه رمانتیک روسی به حساب می آید. در این اثر بیان رسا و شعرها یک نواخت و وقایع هنرمندانه به تصویر کشیده شده اند. موضوع نمایش به گودونوف تزار روسیه برمی گردد که فرد دروغ گویی او را متهم به وارث تاج و تختش می کند. مردم از دروغ گو حمایت می کنند و تمام خانواده تزار را می کشند. این درام نیز به صورت اپرا درآمده است.
پوشکین آثار دیگری مانند رمان “دوبروفسکی” دارد که در آن سرگذشت غم انگیز ولادیمیر دوبروفسکی جوان را نقل می کند که از نجبا بود ولی سرنوشت او را به راهزنی و تباهی کشاند. هم چنین داستان “دختر سروان” رمانی تاریخی که در زمان سلطنت کاترین دوم اتفاق افتاده و برای پوشکین موفقیت هایی به ارمغان آورد. پوشکین مدتی نیز وقت خود را در نوشتن تاریخ گذاشت و داستان کوتاه “بی بی پیک” را نوشت که یکی از بهترین آثار او به حساب می آید و شهرت جهانی دارد. این داستان تحلیلی از وسوسه های روحی مردی جوان است که نمونه هایی از جامعه روز روسیه بودند.
پوشکین با خلق آثار زیبا و متعهدانه در زمان حیات خود و بعد از آن بر روی شعرا و نویسندگان معاصر خود تاثیر زیادی گذاشت. تکرار در آثار او وجود ندارد و هر اثرش مفهوم تازه ای را در خواننده القا می کند. به واژه ها و کلمات جان می بخشد و هنری سرشار از ایجاز و بلاغت ارائه می دهد. عظمت او نه مرهون عمق یا اصالت اندیشه هایش و نه برای عظمت شخصیتی است که در شعرهایش مشاهده می شود، بیشترین لطف کارهایش در شکل زیبا، شیوه های جدید بیان و تسلط بی نظیرش بر نظم و قافیه است. پوشکین با بهره گیری از قوه بیان خود زبان شعری جدیدی در ادبیات روسیه خلق کرد. او زبان روسی را از حرف های مبالغه آمیز و کلمات دروغین رهایی بخشید و آثارش را به زبان زنده مردم زمان خود نزدیک کرد. به طوری که بعضی منتقدان گفته اند: زبان روسی به پوشکین به مراتب بیشتر مدیون است تا زبان انگلیسی به شکسپیر. به همین علت است که پوشکین در ادبیات روسیه شاعری ملی تلقی می گردد و در ادبیات جهان نیز جایگاه ویژه ای دارد.
شعری از پوشکین
سال ها گذشت، توفان ها آزارنده، مه آلود
خیال های خام برخاسته ام را از هم پراکند
و صدای لطیفت را فراموش کردم
و شمایل های بس الهی ات را.
در تبعید، در دلتنگی حبس
روزهای بی حادثه ام می پوسیدند
محروم از هیبت و الهام
محروم از اشک ها، از زندگی، از عشق.
روحم دیگر بار بیدار شد
و دیگر بار نزدم آمد
درست مانند خیالی گریزنده
درست مانند چکیده ای از زیبایی ناب.
قلبم دوباره در خلسه طنین می افکند
و از درون خود دیگر بار بر می آورد
احساس هایی حاکی از هیبت و الهام را
از زندگی، از اشک، از عشق.
“دو شعر از پوشکین ـ ترجمه شاپور احمدی”
خاطره ای و شعری
در یک گردهمایی و آشنایی فرهنگی در تورنتو، با دوست شاعری آشنا شدم که شعری با عنوان “اژدها” را برای من قرائت کرد. چون مفهوم این شعر زیبا و با حال و روز ما سازگار است، آن را در اینجا ذکر می کنم:
آب ها خشکیده از سرچشمه ها
کشت و حاصل بی ثمر افتاده است
مردمان رنجور و زرد و ناتوان
دیو نابودی دهان بگشاده است
اژدهایی آتشین و خشمگین
سال ها بگرفته راه آب را
نعره بر می دارد از دل گاه گاه
می برد از چشم مردم خواب را
باید هر روز از برای اژدها
دختری گل چهره را قربان کنند
یا دهندش طعمه ای اینسان لذیذ
یا چنین لب تشنه ترک جان کنند
یادم آید از زمان کودکی
گفته بود این قصه بهرم مادرم
قصه اش می بردم اندر خواب ناز
گر چه آنها را نمی شد باورم
لیک بینم قصه آن اژدها
حالیا رنگ حقیقت یافته
اژدها بگرفته راه آب را
شادی از این شهر برتافته
راستی در قصه های مادرم
عاقبت مردی توانا و دلیر
می رسید از راه و بهر دختری
اژدها را دیدگان می زد به تیر
آب جاری می شد از سرچشمه ها
سبز می شد کشتگاه و بوستان
می رهاند از کام مرگ و نیستی
جان پاک و بی گناه دختران
لیکن اکنون ای دریغا مرد نیست
تا به تیرش کور سازد اژدها
سینه بشکافد ازین خصم دمان
تا که دل ها را کند از غم رها
“سراینده ـ نصراله خِرَد”
همیشه مثبت اندیش باشید
علت این که افراد در زندگی با شکست مواجه می شوند، عدم لیاقت و کار آیی آنها نیست، بلکه برای آن است که با جان و دل خود را وقف هدف شان نمی سازند. آنها با تمام وجود انتظار موفقیت را ندارند. به کاری که می کنند ایمان ندارند و خود را آن طور که باید و شاید وقف آن نمی سازند. اگر کسی با تمام وجود خود را وقف کاری نکند، نتایج مطلوب را به دست نخواهد آورد.
رمز و کلید موفقیت در زندگی و راز رسیدن به خواسته های قلبی، در رها و آزاد شدن و خود را به طور کامل به هدف یا کاری سپردن است. به عبارت دیگر هر چه مایه دارید صرف کاری کنید که اکنون در دست دارید. هر ذره از وجود خود را در اختیار هدفتان قرار دهید و چیزی را نزد خود نگاه ندارید. زندگی نمی تواند از کسی که همه توان و نیروی خود را در اختیار او می گذارد، چیزی را دریغ ورزد. متاسفانه تعداد بی شماری از مردم این کار را نمی کنند. در حقیقت تعداد بسیار قلیلی این چنین می کنند و این دلیل مصیبت بار شکست یا اگر نخواهیم عنوان شکست به آن بدهیم، به نیمه موفقیت رسیدن است.
یک مربی ورزشی مشهور کانادایی به نام “ایس پرسیوال” می گوید:
“اغلب مردم، چه ورزشکار، چه غیر ورزشکار، از خود به طور کامل مایه نمی گذارند و همیشه چیزی را برای خویش نگاه می دارند. آنها صد در صد خود را وقف مسابقه نمی کنند و به همین دلیل هیچ گاه به بالاترین رتبه ای که شایستگی و لیاقت آن را دارند نمی رسند.”
“مثبت درمانی ـ نورمن وینسنت پیل”
اخبار کتاب و تازه های نشر
*کتاب “خاطره ای در درونم است” مجموعه شعرهای عاشقانه آنا آخماتووا با ترجمه احمد پوری به صورت صوتی منتشر شد. شعرهای این کتاب توسط کتایون اعظمی خوانده شده است. در تهیه این کتاب احمد پوری به عنوان مترجم، مسعود شهریاری سردبیر نشر، قارون سوادکوهی مدیر تولید گویا معرفی شده اند.
آنا آخماتووا شاعر و نویسنده اهل روسیه و یکی از بنیان گذاران مکتب شعری آکمه ئیسم (اوج گرایی) همسر نیکولای گومیلیف شاعر و مادر لف گومیلیف نویسنده و مردم شناس است. شامگاه، گلستان یا باغ گل، فوج پرندگان سفید، بارهنگ، عنوان برخی از آثار این شاعر است. مدت زمان این کتاب صوتی ۴۳ دقیقه و بهای آن ۱۵ هزار تومان است.
* دورهمی نام نشست هایی است که به ابتکار نشر افق با حضور رضا امیرخانی نویسنده پر مخاطب در محل کتاب فروشی این انتشارات برگزار می شود. پنجمین نشست از دوشنبه تا چهارشنبه، ۱۵ تا ۱۷ شهریور ماه ۹۵ طول کشید و در این مدت کتاب های این ناشر با تخفیف ۱۵ درصد به خریداران عرضه شد. این دورهمی ها در محل کتاب فروشی افق واقع در خیابان انقلاب نبش سینما سپیده برگزار می شود. با توجه به استقبال علاقمندان به این نوع گردهم آیی ها، دورهمی افق تا کنون موفق شده است که تعداد قابل توجهی از علاقمندان به کتاب و کتاب خوانی را دور هم جمع آورد.
* کتاب “درباره عشق” نوشته استاندال نویسنده معروف با ترجمه گلاره جمشیدی در ۱۹۰ صفحه و شمارگان ۵۰۰ نسخه و بهای ۱۴ هزار تومان از سوی نشر قطره منتشر شد. استاندال در این کتاب یک نظریه روانشناسی را بر اساس منابع ادبی شرح می دهد. درباره عشق کتابی ادبی، روانشناسی و فلسفی است.
* علاقمندان برای تهیه این کتاب ها در تورنتو، می توانند به کتاب فروشی های پگاه و سرای بامداد مراجعه و آن ها را سفارش دهند.
تفکر هفته
عادت به شاد بودن با تمرین و انتقال افکار شادی بخش به ذهن حاصل می شود. فهرستی از افکار شادی آفرین تهیه کنید و هر روز چندین بار آن را مطالعه کنید. اگر فکر ناراحت کننده ای وارد ذهنتان شد، فوراً آن را متوقف سازید، بیرونش رانید و فکر خوشایندی را جایگزین آن کنید. هر روز صبح قبل از بلند شدن از رختخواب، افکار شادی بخشی به ذهن خود راه دهید. سعی کنید تصاویری از تجارب شادی بخش در نظر بگذرانید. افکار شادی بخش سبب می شود حوادث آن روز برای شما روند شادی آفرینی به خود بگیرد. هرگز اجازه ندهید افکار بد و منفی به ذهنتان راه پیدا کند. شاد باشید که ما ایرانیان همواره در طول تاریخ مردمی شاد و مثبت اندیش بوده ایم.
