* این مقاله جنبه ی آموزشی دارد نه درمانی، هر دارویی باید با تشخیص و تجویز پزشک مصرف شود.
از بعد از چهل سالگی معمولاً کیسه های کوچکی حداکثر به اندازه یک تیله در نقاط مختلف روده بزرگ تولید می شود که به آن دیورتی کولوز (Diverticulitis) می گویند. دیورتی کولوز می تواند در تمام دستگاه گوارش مری، معده، روده کوچک هم تولید بشود. دیورتی کولیت بر اثر انفلاماسیون دیورتیکول ها پیش می آید.
دیورتیکولوز مشکلی است که در کشورهای غربی زیاد دیده می شود و حدود ۵۰ درصد مردم قبل از ۶۰ سالگی به آن دچار هستند و در بیشتر اوقات دیورتیکول ها هیچ علامتی ندارند و آنها را برای تشخیص مشکلات دیگر دستگاه گوارش کشف می کنند. یک دیورتیکولیت یعنی انفلاماسیون و عفونت دیورتیکول باعث درد شدید می شود.
علل
دیورتیکول معمولاً در قسمت های ضعیف روده بزرگ بر اثر فشار داخل روده تولید می شود. اگر فشار زیاد باشد این قسمت دچار کشیدگی شده و تولید یک پارگی کوچک و زخم کوچک بر روی جدار دیورتیکول می کند و باعث عفونی شدن آن می شود، و اغلب اوقات علت تولید آن گوشه گیری و عدم فعالیت های بدنی و رژیم غذایی و کمبود فیبرهای غذایی می باشد.
مشکلاتی که می تواند تولید کند
جدار دیورتیکولیت می تواند پاره شده و عفونتی در پریتونئوم (پوششی که روده ها و حفره شکمی را می پوشاند) تولید کند. در این صورت باید بلافاصله به بیمارستان مراجعه کرد، زیرا یک اورژانس پزشکی است.
دیورتیکولیت می تواند آبسه، خونریزی، بسته شدن روده بزرگ و روده کوچک هم تولید کند. به ندرت ممکن است که تولید فیستول بکند یعنی یک مجرای غیر طبیعی از روده بزرگ به سایر اعضای داخل شکمی مانند مثانه، روده کوچک، رحم و یا واژن باز بشود.
چه موقع به پزشک مراجعه کنیم
ـ اگر تب بالای ۳۸ درجه باشد
ـ درد شکمی شدید
ـ عدم تحمل مایعات
باید بلافاصله به پزشک (بیمارستان) مراجعه کرد.
علائم بیماری
علائمی که زیاد دیده می شوند عبارتند از:
ـ درد ناگهانی و شدید در سمت چپ شکم، گاهی درد شدید نیست و به تدریج در عرض چند روز شدید می شود.
ـ حساس بودن شکم
ـ تب
ـ حالت تهوع
ـ یبوست و یا اسهال
علائمی که کمتر دیده می شوند:
ـ استفراغ
ـ باد کردن شکم
ـ خونریزی از مقعد
ـ احتیاج مرتب به ادرار کردن
ـ حساس بودن شکم بر اثر بستن کمربند و یا خم شدن به جلو
عوامل کمک به ابتلا
ـ داشتن بیش از چهل سال
ـ مصرف کم فیبرهای غذایی
ـ نداشتن فعالیت های ورزشی و کم تحرکی
پیشگیری
داشتن زندگی فعال و تغذیه شامل مقدار کافی فیبرهای غذایی (حبوبات، نان و ماکارونی با دانه های کامل، برنج قهوه ای، سبزی ها و میوه ها امکان مبتلا شدن به دیورتیکولوز و دیورتیکولیت را کم می کنند.
چند راهنمایی
ـ به تدریج میزان فیبرها را به غذای خود اضافه کنید.
ـ از مواد غذایی تصفیه شده و نان و ماکارونی های سفید کمتر استفاده کنید، یا استفاده نکنید.
ـ مایعات به اندازه کافی بنوشید.
ـ گوشت و چربی های حیوانی کمتر مصرف کنید.
ـ از پروبیوتیک ها مصرف کنید.
ـ مرتب فعالیت های ورزشی داشته باشید.
ـ به محض احساس قضای حاجت به دستشویی بروید.
ـ غذا را خوب بجوید.
ـ اگر به اندازه کافی فیبر در غذایتان نیست از مکمل های فیبردار استفاده کنید.
درمان های دارویی
۱۵ تا ۲۵ درصد افرادی که دچار دیورتیکولوز هستند یک روزی دچار دیورتیکولیت خواهند شد. درمان بیماری بستگی به شدت علائم آن دارد. اکثر موارد یعنی حدود ۸۵ درصد موارد احتیاج به عمل جراحی نیست.
درمان بدون جراحی با رژیم غذایی مخصوص در ۵ مرحله و در بیمارستان انجام می شود.
۱ ـ رژیم صددرصد مایع همراه مواد غذایی از طریق سیاهرگ
۲ ـ رژیم نیمه مایع
۳ ـ رژیم غذایی با مقادیر کم فیبر
۴ ـ رژیم غذایی با مقدار زیاد فیبری که در آب حل می شود و مقدار کم فیبر غیر محلول
۵ ـ رژیم برای دیورتیکولوز با مقدار زیاد فیبر از همه نوع
داروها
آنتی بیوتیک ها برای کنترل عفونت ها لازم می شود. بسیار مهم است که مقدار تجویز شده توسط پزشک مصرف شود که باکتری ها نتوانند به آن عادت کنند و مقاوم بشوند. برای کم کردن درد از داروهای ضد درد که احتیاج به نسخه ندارند مثل تایلنول و غیره می شود استفاده کرد. در صورت لزوم پزشک داروهای ضد درد قوی تجویز می کند حتی اگر باعث تولید یبوست بشود و وضع را بدتر کند.
دیورتیکولویت با علائم بسیار مهم
جراحی
۱ ـ قطع قسمتی از روده بزرگ که دیورتیکولیت مهم دارد که ممکن است با باز کردن شکم همراه باشد و یا با لاپاروسکوپی که سه یا چهار سوراخ کوچک بر روی شکم باز کرده و به کمک دوربین انجام می شود و لازم نیست شکم باز شود.
۲ ـ اگر مساحت زیادی از روده دچار شده باشد که امکان نداشته باشد روده را به رکتوم (آخرین قسمت روده بزرگ) وصل کرد یک کولوستومی Colostomie لازم می شود، یعنی سوراخی در روی شکم باز کرده روده را به آن پیوند می زنند (Stomie) و یک کیسه برای جمع آوری مواد خروجی روی سوراخ چسبانده می شود. Stomie ممکن است دائمی باشد و یا موقتی تا هنگامی که انفلاماسیون از بین برود و وقتی که دیگر انفلاماسیونی وجود نداشت یک عمل جراحی دیگر روده بزرگ را به رکتوم وصل می کند.
معمولاً برای عمل جراحی در استان کبک باید بیمار سه بار تحت درمان قرار گرفته باشد و رادیوگرافی وضع روده را نشان بدهد و تشخیص دیورتیکولیت را نشان بدهد.
طب مکمل
ـ استفاده از مکمل های فیبرهای محلول در آب برای اشخاصی که از دیورتیکولوز مزمن رنج می برند و برای پیشگیری از دیورتیکوتیت حاد مفید است، مخلوط آنتی بیوتیک و این نوع فیبرها هم موثر بوده.
ـ دانه های Lin: در آلمان دانه های Lin با رژیم فیبرهای محلول برای دیورتیکولیت استفاده شده و مقدار آن یک قاشق غذاخوری دانه های خرد شده یا آرد شده در یک لیوان آب (حداقل ۱۵۰ میلی لیتر) ۲ تا ۳ بار در روز.
اخطار: از دانه های کامل برای کسانی که دیورتیکول در روده ها دارند استفاده نشود زیرا می توانند به دیواره روده چسبیده و تولید انفلاماسیون کنند.
