اخیرا این نظریه زیر سئوال رفته است و خانم دکتر آنابل رودریگز از دانشگاه مرکز سلامت کنکتیک این بررسی را دنبال می کند که ثابت کند اچ دی ال که چربی خوب گفته می شود برای هر کسی چربی خوب نیست. خانم رودریگز یک پزشک محقق بیولوژی مویرگی در دانشگاه است و توجه او روی یک ژن مخصوص متمرکز شده است که رشته های DNA این ژن در کاراچ دی ال دخالت دارند. دکتر رودریگز عقیده دارد اچ دی ال در افرادی مثل LOL مضر و خطرآفرین است. این که می گوییم در برخی افراد نشان می دهد که ژن دخالت دارد و در اشخاصی که ژن مورد نظر روردریگز را دارند اچ دی ال برای آنها چربی خوب نیست. در آزمایشگاه دکتر رودریگز اگر در فریزر را باز کنیم ردیف شیشه های کوچک را می بینیم که پر از مایع هستند که در بسیاری از آنها استانداردهای کوچک DNA نگهداری می شوند.
دکتر رودریگز ۱۳ سال است که روی ژن مرتبط با اچ دی ال کارمی کند. در سی سال اخیر تصور می شده است که اچ دی ال با پاک کردن مویرگها از LOL شخص را در مقابل سکته قلبی و مغزی حمایت می کند. خانم رودریگز پیدا کرده است که مردم با موتاسیون در یک ژن به نام SCARBIکه اچ دی ال را بالا می برد تصور می کنند خطر حمله قلبی برای آنها رفع شده است، در صورتی که دکتر رودریگز می گوید دخالت این ژن جهش یافته آن قدر اچ دی ال را بالا می برد که به اندازه LOL خطرآفرین می شود.
بیش از یک دهه قبل وقتی که رودریگز در دانشکده پزشکی دانشگاه جان هاپکینز به عنوان متخصص غدد مترشحه داخلی کار می کرد از او سئوال شد چرا افرادی که اچ دی ال بالا دارند به جای این که از سکته قلبی و مغزی مصون باشند هنوز سکته قلبی می کنند؟
در افرادی که سفتی دیواره مویرگهای خونی دارند (آتروسکلروز)، این سفتی به علت پلاک هایی است که در دیواره داخلی رگها ایجاد می شود و راه داخل رگها را تنگ می کند. در این پلاک ها سلول هایی به نام فوم سل (Foam cell)وجود دارند. رودریگز قبلا تحقیق کرده بود ببیند اچ دی ال چگونه سلول های فوم کلسترول را در پلاک جدا می کند. او می گوید ما می توانیم به طور تجربی سلول های مدل فوم سل را تهیه کنیم و آنها را شدیدا پر از کلسترول کنیم و بررسی کنیم که اچ دی ال چقدر از کلسترول را از سلول خارج می کند.
او اضافه می کند با این همه در تحقیقاتی که در دانشگاه هاپکینز داشتم می دیدم کسانی که اچ دی ال بالای ۶۰درصد داشتند هنوز آتروسکلروز داشتند. خانم رودریگز روی ژن SCARBI متمرکز شد که حاصل تحقیق “مانتی کریگر” زیست شناس ملکولی MIT در سال ۲۰۰۲روی موشی بود که از نظر فقدان ژن حمله قلبی مهندسی شده بود. رودریگز از این بررسی الهام گرفت و تعیین کرد یک جهش ژنی در نقش اچ دی ال برای تنطیم کلسترول خون دخالت دارد و مفید بودن یا نبودن سطح بالای آن به این موتاسیون ژنی بستگی دارد. وضع انسان در این زمینه با وضع موش های مورد آزمایش “کریگر” مطابقت دارد، اما همچنان که همه فکر می کنند اچ دی ال بالا بیماری عروق تاجی روی قلب را کنترل می کند، چگونه یک ژن تنها می تواند محاسن اچ دی ال را که به آن کلسترول خوب می گویند حذف کند. یکی از کارهای اچ دی ال این است که کلسترول را از مویرگهای خونی به سلول های کبد ببرد که از راه صفرا به روده ها برود. اما برای تخلیه محموله ای که لیپوپروتئین است نیاز به جایی دارد که به منزله ی اسکله ی ای برای کبد باشد. قبل از آن که کریگر شروع به کار روی ژن SCARBIروی موشها بکند پیدا کرده بود کهSCARBI پروتئینی است که روی سطح سلول های کبدی وجود دارد و می تواند آن اسکله ذکر شده برای اچ دی ال باشد. در یک تحقیق انجام شده در سال ۲۰۰۹ رودریگز دریافت در انسان موتاسیون در ژن SCARBI با هر دو سطح بالا و پائین در رابطه است. رودریگز می گوید اچ دی ال نمی تواند به عنوانِ موثر عمل تخلیه را انجام دهد و این عمل که لیپوپروتئین باید آن را انجام دهد برایش مشکل است.
می توان نتیجه گرفت که هر چه کلسترول در خون بچرخد و اچ دی ال هنوز با محموله اش هیجانی عمل کند، نمی تواند به طور موثر کلسترول را از پلاک خارج کند. محتمل است که موتاسیون SCARBI مثل این است که در سرخرگها ساخته می شود و آنها را بیشتر در معرض خطر حمله قلبی عروقی قرار می دهد. در یک تحلیل که در سال ۲۰۱۵ روی بیش از ۶۰۰۰ نفر انجام شد، “مطالعه آتروسکلروز چند قومیتی (MESA) رودریگز نشان داد که نوع SCARBI با ۵۰ درصد افزایش خطر بیماری قلبی همراه بود. با تعداد زیاد شرکت کنندگان در تحقیق MESA و داشتن یک منبع اطلاعاتی غنی رودریگز تصمیم گرفت همه موتاسیون های شناخته شده SCARBIرا تحلیل کند. در طرح MESA 46 نوع متفاوت ژن در توالی (rsi0846744)توجه رودریگز را به خود جلب کرد . یک موتاسیون ژنی بیشتر شایع که روی توان بدن در عفونت ها و افزایش اچ دی ال و در عین حال خطر بیماری های قلبی عمل می کند. رودریگز از زمانی که در سال ۲۰۱۲ به دانشگاه کنکتیک آمد توجهش را به طرف انحراف DNA برگردانده است.
ظهور تنوع در یک ژن سابقا تصور می شد که غیرفعال باشد.
رودریگز فکر می کند ژن دیگری عمل می کند که در انتهای دیگر همان کروموزوم جای دارد و نام آن Lymphocyte Activation Gene-
است. این ژن پروتئینی می سازد که LAG۳ نام دارد که موجب خاموش شدن جواب بدن به التهاب می شود و در این صورت هیچ پروتئینی برای جواب به صدمات التهاب وجود نخواهد داشت.
در سال ۲۰۱۷ در یک تحقیق رودریگز دریافت که حامل های نوع rs10846744 پنج بار سطح RNAپائین تر در سلول هایش دارد که بعدا به این نتیجه می رسد که پروتئین LAG۳ در خونشان باشد. رودریگز می گوید LAG۳ با سیستم ایمنی در رابطه است و آتروسکلروز یک التهاب مزمن در مویرگهای خونی است. جهش SCARBI روی ۴۳درصد جمعیت اثر می کند و بین این گروه حامل هایی برای نوع rs10846744چهل و پنج درصد حمله قلبی را بالا می برد که به نظر می رسد مدیون پروتئین LAG3 در پلاسمای خون است.
مطالعه روی ژن تغییر یافته SCARBIنشان می دهد که تنها چالش افزایش اچ دی ال عامل کم کردن بیماری قلبی نیست، بلکه چالش های دیگری هم وجود دارد. در سال ۲۰۱۲ یک تحقیق وسیع روی ژنتیک در لانست چاپ شد که نتیجه اش این بود که هیچ رابطه ای بین ژن های تغییر یافته و اچ دی ال بالا و شباهت حمله قلبی وجود ندارد. البته این تحقیق SCARBI تغییر یافته های آن را ارزیابی نکرده است. در چند آزمایش داروشناسی داروهایی برای بالا بردن اختصاصی اچ دی ال طراحی شده است که هیچ اثری روی خطر بیماری های قلبی نداشتند. اسکار کاتریسون متخصص ژنتیک و رئیس پیشگیری بیماری های قلب در بیمارستان عمومی ماساچوست و مولف ارشد تحقیق لانست می گوید” قرار دادن دارو و ژنتیک با هم و آن چه از آن نتیجه گرفته شده، می فهمیم آنچه درباره اچ دی ال کلسترول در سی سال اخیر می دانستیم متزلزل و بی اعتبار بوده است. با این همه هنوز هم میزان سطح بالای اچ دی ال در پیشگیری بی اعتبار نیست. فقط تغییر ژن خاص، آن را برای برخی افراد بی اعتبار می کند. تحقیقات وسیع نشان داده است که در میان عامه جمعیت آنها که اچ دی ال پائین دارند احتمال حمله قلبی در آنها نسبت به کسانی که اچ دی ال بالا دارند بیشتر است.
کاتریسون می گوید: بینش عمومی این است که اچ دی ال کلسترول خوب است که انسان را در مقابل بیماری های قلبی حمایت می کند. بینشهای در حال ظهور بر اساس نظرات کاتریسون و رودریگز این است که اچ دی ال بالا نشانگری است برای سایر چیزهایی که روی خطر بیماری های قلبی اثر می گذارند. افرادی که در ژن SCARBI کاستی هایی دارند که در نتیجه ِی آن اچ دی ال بالا دارند، آیا در معرض افزایش خطر قلبی هستند؟ کاتریسون می گوید هنوز این سئوال بی جواب مانده است. یک تحقیق علمی سال ۲۰۱۶ بر اساس شواهد و مدارکی می گوید مقدار اچ دی ال آن قدر مهم نیست که عمل آن. پس تنها یک دلیل کافی نیست، فقط باید پی ببریم SCARBI چگونه عمل می کند چه بالا باشد چه پائین.
این تحقیق معلوم کرد موتاسیون دیگری که هر چند هم نادر است در ژن SCARBI همچنان با بالا بودن اچ دی ال مرتبط است که خطر عروق تاجی روی قلب را بالا می برد که این خطر با نسبت عجیب و غریب هشتاد درصد است. فعلا با تکیه بر نظر Framingham که توجه دارد به اثر حمایتی اچ دی ال وقتی که بالاتر از ۶۰ باشد پزشکان به درمان LOL بالا بپردازند که با این درمان از خطر حمله قلبی کاسته می شود.
رودریگز می گوید: برای میلیون ها بیمار بالا بودن سطح اچ دی ال ممکن است یک دروغ در افزایش خطر باشد، پس تکلیف ما با بیماران چیست و با آنها چگونه رفتار کنیم؟
متخصصان پیشنهاد می کنند که شاید در آینده تست استاندارد اچ دی ال بتواند با تست های ژنتیکی تقویت شود. پس اظهار نظر در مورد فایده اچ دی ال بالا با تست های تکمیلی ژنیتیکی باید تقویت شود و یا رد شود. دکتر رودریگز که پایه گذار Liquid Genomics و استفاده از آن در آغاز تکنولوژی انکوباتور UConn به وسیله او انجام گرفته، در تکمیل تست مشخصی برای بررسی LAG3 روی بیماران کار می کند. اگر چنین تستی تهیه شود، هر کسی که این پروتئین را کم دارد، اگر اچ دی ال اش هم بالا باشد فایده ای ندارد، ولی می توان برای رفع کمبود آن دارویی تجویز کرد.
دکتر رودریگز که در دانشگاه در دوره دریافت گواهینامه تخصصی و بورد تدریس می کند و دانشجویان بورد تخصصی شاگردانش هستند می گوید نمی دانم در جواب پزشکانی که تخصص و فوق تخصص می گیرند و متخصص بیماری های قلب و عروق می شوند در مورد اچ دی ال چه جوابی بدهم، و نمی توانم به آنها بگویم اچ دی ال چربی خوب است. اما به آنها می گویم شما حرف L را برای وحشتناک بودن و H را برای سلامتی در نظر داشته باشید، ولی پائین نگاه داشتن LOL همیشه در الویت کار شما باشد و برای اچ دی ال به عنوان چربی خوب؟ یک علامت سئوال جلوی آن بگذارید.
دکتر خسرو نیستانی متخصص علوم آزمایشگاهی بالینی
