* این مقاله جنبه ی آموزشی دارد نه درمانی، هر دارویی باید با تشخیص و تجویز پزشک مصرف شود.
آیا می دانید که در روز بین هشت تا ده هزار قدم برمی دارید و در تمام عمرتان بیشتر از چهار بار دورکره زمین را راه رفته اید؟ هنگام راه رفتن از پاهایتان استفاده می کنید و اگر بدوید سه تا چهار برابر بیشتر به پاهایتان فشار وارد آورده اید. پس به فکر سلامتی پاهایتان باشید. پا که عضوی بسیار مهم است و کمتر به آن توجه می شود دارای آناتومی بسیار پیچیده شامل بیست و شش استخوان و بیش از سی مفصل و تعداد بسیار بیشتری لیگامان عصب و عروق خونی می باشد.
این عضو بسیار قوی و در عین حال نرم و قابل انحنا که باعث می شود شما بایستید، راه بروید، بدوید و بپرید احتیاج دارد که شما به بهداشت و سلامتی آن فکر کنید و صبر نکنید که درد و رنج بکشید تا به متخصص مراجعه کنید.
پاها دو کار اساسی انجام می دهند، اول این که خودشان را با سطح محیطی که ما راه می رویم یا می دویم هماهنگ و ضربه های دریافت شده را جذب می کنند، دوم تحمل وزن بدن ما در حالت ایستاده و راه رفتن به طرف جلو.
هنگام راه رفتن با پای سالم، اول قسمت خارجی پاشنه پا و بعد پا به طرف داخل چرخیده و قوس پا کم تر شده و پنجه پا با زمین تماس برقرار می کند. این سری حرکات را به زبان علمی Pronation می گوییم که به پاها نرمش و تحرک می دهد که با وضع زمین خودش را هماهنگ کرده و ضربه ها را جذب کند. بعد از تماس کامل با زمین سری حرکات برعکس می شود، قوس کف پا بیشتر شده و پا به طرف بالا و خارج متمایل شده و به تدریج نرمش خود را کم کرده و به حالت اولیه بر می گردد و وزن بدن را به طرف بالا برده و به طرف جلو پیش می رود. نام علمی این سری حرکات Supination می باشد.
برای کامل شدن این حرکات، تمام مفاصل و عضلات اندام تحتانی از مچ پا تا مفصل ران حرکات سنکرونیزه شده بسیار مهمی انجام می دهند. اگر پاها حرکات پروناسیون و سوپناسیون را با هم آهنگی (هارمونی) انجام دهند کمبود در سیستم حرکتی دیده نمی شود.
تَرَک پاشنه پا
معمولاً وجود ترک در پاشنه پا نشانه این است که به سلامت پاها زیاد توجه ندارید. ترک هایی که در کف پا مخصوصاً پاشنه پا تولید می شود به علت ضخامت و خشکی پوست شکاف هایی در سطح خارج پوست (اپیدرم) ایجاد می شوند. در این مرحله فقط یک مشکل زیبایی است و خطری ندارد. بعضی وقت ها مشکل شدیدتر است و ترک خوردگی عمیق شده به عمق پوست (درم) می رسد که دردناک می شود. مناطق دیگری هم می توانند دچار ترک خوردگی پوست بشوند مثل نوک انگشتان دست اما معمولاً در پاشنه پا و کناره خارجی کف پا و زیر مفصل انگشت شست پا دیده می شوند. ترک های عمیق دردناک بعضی وقت ها خونریزی هم می کنند. این ترک ها درهای بازی هستند برای ورود ویروس و میکروب ها که ممکن است برای افرادی که دیابت دارند یا سیستم دفاعی بدن شان ضعیف است تولید عفونت هم بکند که خطرناک است.
ترک پاشنه پا بیشتر در خانم ها دیده می شود مخصوصاً پس از یائسگی و علت هورمونی دارد و پوست ضخیم تر می شود.
علل تولید ترک پاشنه پا
ـ خشکی پوست و پینه بستن پوست در نواحی پاشنه پا و لبه خارجی پا و گاهی زیر مفصل انگشت شست پا.
ـ پوشیدن صندل هایی که پشت باز هستن و باعث می شوند پاشنه پا تحت صدمات سبک و تکراری قرار بگیرند از همه بدتر دم پایی لای انگشتی است که فشار روی انگشتان هم می آورد.
همین طور کفش های غیر استاندارد و نامناسب و پاشنه بلند.
ـ بعضی از بیماری ها که بعداً شرح می دهیم.
ـ قرارگرفتن طولانی در محیط مرطوب مثل حمام و یا استخر شنا.
ـ افزایش خشکی پوست با بالا رفتن سن
ـ داشتن مشکل آناتومی پا مثل قوس کم یا زیاد کف پا که باعث تغییر حالت پا در راه رفتن می شود.
ـ عوامل ارثی
ـ عدم رعایت بهداشت پا
ـ کمبود ویتامین ها، املاح مثل مس و روی (در این جا اکثر خانم ها کمبود آهن و کلسیم دارند.
ـ کمبود آهن و اسیدهای چرب امگا۳
ـ عدم رعایت بهداشت پا
ـ شرایط سخت آب و هوا و خشکی بیش از حد هوا، در مناطقی مثل استان کبک که منازل با وسایل برقی گرم می شوند هوا خشک تر است.
ـ وزن سنگین
ـ ایستادن به مدت طولانی، در این جا صندوق دارها ۸ ساعت سر پا هستند که باعث تولید مشکلات مختلفی در پا می شود.
ـ کف پوش های زبر و موکت های قدیمی که نرمی شان را از دست داده اند.
بیماری های مشابه
با این که علت اصلی ترک های کف پا خشکی پوست است، اما بیماری هایی هم وجود دارد که از علائم شان خشکی پوست و ترک پاشنه و کف پاست مثل:
ـ پسوریازیس که باعث ترک های عمیق و دردناک در کف پا می شود که باید تحت نظر متخصص پوست درمان شوند.
ـ بیماری های قارچی که ممکن است عامل و یا همراه ترک های پاشنه و پوست پا باشد که همراه با پوسته ریزی باشد و معمولاً همراه پای ورزشکار (قارچ لای انگشتان مخصوصاً چهارم و پنجم) و قارچ های ناخنی هستند و در سالخوردگان دیده می شوند و با کرم های ضد قارچ به راحتی درمان پذیرند.
ـ اگزما: ممکن است ترک پوست کف پا بر اثر اگزما باشد که درمان آن با پزشک است.
ـ بیماری ژنتیکی کراتودرمی کف پا که باعث ترک پوست و درد می شود. درمان پذیر نیست، ولی قابل کنترل است.
ـ دیابت
ـ بیماری های تیروئیدی
ـ سایر مشکلات پوستی
پیشگیری
ـ نرم کردن پوست پا با کرم های مخصوص و یا وازلین
ـ چون زنان خانه دار بیشتر دچار می شوند پیشنهاد می شود که پا برهنه راه نروند یک جوراب نخی که هم ضربه را کم کند و هم محافظت کند بپوشند.
ـ شب ها با یک کرم مناسب یا گلیسرین پا را ماساژ داده جوراب نخی بپوشید. اگر با جوراب نمی توانید بخوابید عصر این کار را انجام بدهید و جوراب را تا موقع خواب به پا داشته باشید.
درمان
انواع مختلفی از کرم ها وجود دارند بعضی ها برای برداشتن لایه های شاخی و بعضی برای بهبود و نرم کردن پوست، بعضی همراه با دروماتراپی (روغن های اساسی) و بعضی حاوی بیش از ۳۰ درصد اوره برای مرطوب کردن پوست و بالاخره بعضی همراه با موم عسل که مرطوب کننده خوبی است و ضد التهاب است که با مشورت دارو فروش می شود تهیه کرد. یک کرم خوب باید به راحتی جذب شود و باعث لیز خوردن نشود و خاصیت پوشانندگی قوی داشته باشد.
در نظر داشته باشید که محصولات حاوی الکل ها می توانند باعث خشکی پوست و حساسیت بشوند در صورت وجود ترک های عمیق باید از کرم های ضد باکتری استفاده کرد.
سنگ پا
یادش بخیر سنگ پاهای طبیعی زمان نوجوانی ما نمی دانم هنوز وجود دارند یا نه؟ ولی حالا سنگ پاهای مدرن همراه با نوعی رنده و برس و سمباده وجود دارد. از زمان های قدیم از آن استفاده می شده و امروز نوع مدرن آن که با باتری کار می کند هم ساخته شده.
برای استفاده از سنگ پا مخصوصاً اگر ترک ها عمیق هستند یا ناخن ها تغییر رنگ داده اند پاها را به مدت ده دقیقه در ۵ لیتر آب ولرم که یک قاشق غذاخوری نمک و یک قاشق غذاخوری آب ژاول ریخته اید بگذارید و بعد با سنگ پا با حرکات آرام و دورانی پوست مرده را بردارید، مواظب باشید که به پوست زنده صدمه نزنید و بعد پاها را آب بکشید و کاملاً خشک کنید مخصوصاً لای انگشتان پا را و پس از خشک شدن پوست از برس استفاده کنید تا باقی مانده پوست مرده هم پاک شود ولی باز مواظب باشید به پوست زنده صدمه نزنید.
سنگ پا را هم با برس تمیز کنید تا سلول های مرده را در سوراخ هایش نگه ندارد و بسته به نوع آن می توانید آن را بجوشانید یا در آب ژاول به مدت چند دقیقه قرار داده و بعد آن را بشویید و برس بزنید.
اخطار: به علت ضخامت پوست و خشکی آن پوست کف پا مخصوصاً در پاشنه پوسته پوسته می شود که ممکن است دردناک باشند لطفاً ازکندن آنها خودداری کنید چون صدمات جدی به پوست وارد می شود و در نزد افراد دیابتیک و سال خوردگان که سیستم دفاعی شان ضعیف شده خطرناک است. با یک قیچی کوچک که با الکل تمیز شده قسمت اضافی را قیچی کنید و کرم نرم کننده بزنید و اگر مشکل ادامه داشت به متخصص پا یا پزشک مراجعه کنید.
افراد دیابتیک به اندازه کافی مواظب پاهایشان نیستند
یک مطالعه که اخیراً در سطح کانادا انجام گرفته نشان می دهد که کسانی که به بیماری قند دچار هستند به اندازه کافی مراقب پاهایشان نیستند، با این که از هر ده نفر ۹ نفرشان می دانند که دیابت می تواند مشکلات بسیار جدی برای پاهایشان تولید کند. متخصصان عقیده دارند که دقت فوق العاده و مشورت با متخصصان بهداشت می تواند قطع عضو را به یک سوم برساند.
این مطالعه نشان می دهد که از هر ده نفر بیمار ۴ نفر در مدت طولانی تر از یک سال به پزشک مراجعه می کنند که پاهایشان را معاینه بکند، آن هم اگر مشکلی پیش آمده باشد و ۶ نفر باقی اصلاً به پزشک مراجعه نمی کنند. مسئله نگران کننده دیگر این که از هر ده نفر بیمار فقط ۳ نفر هر روز پاهایشان را معاینه می کنند تا ببینند آیا بریدگی، قارچ، تاول یا چیز غیرطبیعی دیگری وجود دارد یا نه.
طبق برنامه درمانی دیابت در کانادا بیمار دیابتیک حداقل یک بار در سال پاهایش باید توسط متخصص امور بهداشتی مانند پزشک، پرستار، متخصص پا به دقت معاینه شود و اگر امکان خطر تولید زخم های دیابتی هست به طور مرتب مشورت شود. زخم های دیابتی مشکل بسیار بد و خطرناکی است که تقریباً ۱۵ درصد بیماران در طی عمر خود به آن دچار می شوند در صورتی که بهداشت خوب می تواند این اثر بد را خیلی کمتر بکند. افراد دیابتیک بهتر است که برای کوتاه کردن ناخن ها و برداشتن میخچه و پوست های سخت شده کف پا و پاشنه پا مخصوصاً اگر ناخن ها زرد و غیرطبیعی است به متخصص پا مراجعه کنند.
