* این مقاله جنبه ی آموزشی دارد نه درمانی، هر دارویی باید با تشخیص و تجویز پزشک مصرف شود.
سرطان روده ی بزرگ همان طور که از اسمش پیداست سرطانی است که در روده بزرگ یا در رکتوم ـ آخرین قسمت روده بزرگ ـ تولید می شود. سرطان روده بزرگ از لحاظ میزان ابتلا در رده ی سوم سرطان ها در کانادا قرار دارد. میزان این نوع سرطان در هر دو جنس زن و مرد تقریباً یکی است. از هر ۱۴ مرد یک نفر و از هر ۱۵ نفر زن یک نفر در طول زندگی می تواند دچار شود و سرطانی است که در کشورهای صنعتی زیاد دیده می شود و نوع زندگی مخصوصاً تغذیه رل مهمی در تولید آن بازی می کند. مثلاً ژاپنی هایی که در ژاپن زندگی می کنند خیلی کم مبتلا می شوند ولی وقتی به آمریکا مهاجرت می کنند و تغذیه آمریکایی دارند درست مانند آمریکایی ها به همان نسبت دچار سرطان روده می شوند. بعضی از افراد ممکن است آمادگی ارثی داشته باشند ولی در ۷۵ درصد بیماران علت بیماری ارثی نبوده است.
پیشرفت بیماری
چند سال طول می کشد که سرطان روده تولید شود مانند اکثر سرطان ها و معمولاً پولیپ هایی که در جدار داخلی روده سرطانی می شوند. پولیپ ها برجستگی های گوشتی هستند که انواع مختلفی دارند و در اغلب موارد خوش خیم هستند ولی می دانیم که بعضی از آنها می توانند سرطانی بشوند و حدوداً ده سال طول می کشد که یک پولیپ تبدیل به یک غده سرطانی بشود.
پولیپ ها چه سرطانی باشند و چه نباشند می توانند تولید ناراحتی های گوارشی کنند. وقتی که پزشک متوجه می شود شخص دچار پولیپ شده آزمایشات لازم را درخواست می کند تا بداند امکان خطر برای بیمار تا چه حد است.
در موارد پیشرفته سرطان روده می تواند در گانگلیون های لفتاتیک منتشر شده و در کبد و سایر اعضا تولید متاستاز بکند.
در کانادا این نوع سرطان عامل دوم مرگ و میر بر اثر سرطان است و ۴۰ درصد بیماران در عرض ۵ سال پس از تشخیص فوت می کنند و این در هر دو جنس یکسان است.
در حال حاضر بیش از نیمی از بیماران را افراد ۷۰ سال به بالا تشکیل می دهند پس بهتر است که از ۵۰ سالگی به بعد مخصوصاً در افرادی که بیشتر در خطر هستند آزمایشات تشخیصی مرتباً انجام شود. هر چه سرطان زودتر تشخیص داده شود حتی قبل از این که علائم بیماری ظاهر شده باشد شانس خوب شدن و رها شدن از شر بیماری بیشتر است.
چه موقع به پزشک مراجعه کنیم
اگر در مدفوع خون دیده شود و یا شخص دچار اسهال یا یبوست مقاوم شود باید با پزشک مشورت کند و برای اشخاصی که در خطر هستند (مثلاً یکی از اقوام نزدیک مبتلا بوده) باید یک آزمایش تشخیصی انجام شو.د با پزشکتان در این باره مشورت کنید.
سیمپتوم های سرطان کولورکتال
سرطان کولورکتال در مراحل اولیه معمولاً علائم خاصی ندارد. ممکن است نشانه های (سیمپتوم های) زیر به عنوان یک علامت دیده شود:
ـ تغییرات در دفع در چندین هفته مثلاً وجود اسهال یا یبوست
ـ وجود خون در مدفوع
ـ ناراحتی های شکمی مانند وجود گازهای روده ای، کرامپ ها و دردهای شکمی
ـ احساس این که روده به کلی تخلیه نشده و احساس احتیاج به دفع تکراری
ـ خستگی شدید
ـ از دست دادن بی دلیل وزن
توجه: باید دانست که وجود خون در مدفوع می تواند دلیل دیگری داشته باشد مانند هموروئید (بواسیر) یا یک فیورامال (ترک خوردگی مقعد). به علاوه بعضی از غذاها می توانند باعث تغییر رنگ مدفوع بشوند مانند چغندر قرمز.
چه کسانی در خطر بیماری هستند
ـ اشخاص ۵۰ سال به بالا (۹۰ درصد)
ـ سابقه شخصی یا فامیلی
امکان خطر در موارد زیر خیلی زیادتر است:
ـ اگر شخص قبلاً سرطان روده و یا پولیپ روده داشته و یا یکی از افراد نزدیک خانواده مانند پدر، مادر دچار شده اند. این آمادگی برای بیماری همیشه علت ارثی ندارد و می تواند بر اثر این که همه فامیل در معرض مواد سرطان زا در محیط زندگی قرار داشته و عادات غذایی مشابه و یا شیوه ی زندگی مشابه داشته اند، باشد.
ـ بعضی از بیماری های ژنتیک روده امکان تولید سرطان روده را زیادتر می کنند. دو نوع که بیشتر دیده می شوند سرطان کولورکتال بدون پولیپ که عامل ۵ درصد و پولیپ های فامیلی آرنوماتوز که عامل یک درصد از سرطان های روده هستند. در این حالت تعداد زیادی پولیپ های آرنو ماتوز وجود دارند.
ـ بیماری انفلاماتوار روده بزرگ ـ کسانی که دچار بیماری Crohn و یا کولیت اولسروز هستند، در معرض خطر بیشتری هستند.
ـ دیابت ـ در حین مطالعات اپیدمیولوژیک دانشمندان متوجه شده اند که در نزد بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲ سرطان کولورکتال خیلی بیشتر دیده شده تا افرادی که بیماری قند نداشتند.
ـ کمبود نور خورشید ـ به نظر می رسد که امکان مبتلا شدن به سرطان روده در مناطقی که مردم کمتر در معرض نور خورشید قرار می گیرند بیشتر است و دانشمندان معتقدند که نور آفتاب باعث تولید ویتامین D می شود که اثر محافظت کننده دارد.
عوامل تشدیدکننده ی ابتلا به سرطان روده
بعضی عادات زندگی به تولید بیماری سرطان کولورکتال کمک می کند:
ـ مصرف سیگار و مشابه آن و مصرف بالای الکل
ـ چاقی و سنگینی زیادی وزن
ـ گوشه گیری
ـ غذاهای حاوی گوشت قرمز
ـ گوشت های فرآوری شده مثل انواع کالباس ها و ژامبون ها
ـ کباب و باربیکیو و رژیم هایی که به اندازه کافی میوه و سبزی در آن نیست.
ـ عوامل روانی، بعضی از مطالعات نشان داده اند که عوامل روانی در بیماری موثرند و مطالعات دیگری با این هیپوتز مخالفت کرده اند.
بخش دوم و پایانی هفته آینده
