دویچه وله- شش روز از اعتراضات مردم اهواز به آنچه که “انکار هویت و خوار کردن عرب‌ها” می‌نامند، می‌گذرد. ظاهرا برنامه‌های سیمای جمهوری اسلامی مردم را به خیابان‌ها کشانده، اما مطالبات مردم فراتر از اینهاست و مسئولان به آن بی‌اعتنا.
در ششمین روز اعتراضات مردم اهواز زن میانسالی که عبای خود را محکم به کمر بسته، وسط معترضان با صدای بلند فریاد می‌زند “رادوا انذل ما ذلینا”. صدها مرد و زن عرب دیگری نیز که در خیابان نادری شهر اهواز گردهم آمده‌اند، به شیوه عرب‌ها پایکوبی می‌کنند و بارها شعاری که این زن سر داده، را تکرار می‌کنند.
این یک رقص فولکوریک عربی است که به آن “یزله” می‌گویند. آنها از چهارشنبه ۸ فرودین ۱۳۹۷، چندین روز است که به خیابان‌های اهواز، آبادان، خرمشهر، شادگان، حمیدیه، ماهشهر، کوت‌عبدالله، شیبان و چند شهر عرب‌نشین دیگر می‌آیند و در اعتراض به آنچه تلاش برای “انکار هویت و خوار کردن عرب‌ها” می‌نامند، شعار می‌دهند “خواستند ما را ذلیل کنند ولی ذلیل نمی‌شویم”. چه کسی می‌خواست آنها را ذلیل و خوار کند و هویت آنها را نادیده بگیرد؟
عروسک‌های دردسرساز
دوم فروردین ۱۳۹۷ در یک میان‌برنامه که از شبکه دوم صدا و سیمای ایران پخش شد، عروسک‌هایی که لباس اقوام مختلف در ایران را بر تن دارند، روی نقشه چسبانده می‌شوند ولی به جای عروسک عرب، روی جنوب غرب ایران عروسک دیگری چسبانده شد.
در یک برنامه تلویزیونی دیگر نیز این موضوع مطرح شد که “اکثر آبادانی‌ها بوشهری هستند”. این دو برنامه سبب شد عرب‌های ایران که عمدتا ساکن جنوب و جنوب غرب کشور و به ویژه استان خوزستان هستند، این موضوع را توهین و انکار وجود عرب‌ها در ایران تلقی کنند. آنها در ابتدا مقابل ساختمان صدا و سیما در اهواز تجمع کردند و خواستار عذرخواهی رسمی صدا و سیما شدند ولی این تجمعات اندک اندک گسترده‌تر شد و به مناطق مرکزی اهواز و همچنین به دیگر شهرهای عرب‌نشین سرایت کرد. تجمعاتی که در آن شعارهایی فراتر از درخواست عذرخواهی مطرح شد.
جلد شهروند ۱۶۹۳
انباشت مطالبات
عبدالقادر سواری، تحلیلگر امور اجتماعی و مشاور سابق شهردار اهواز در امور مناطق حاشیه این شهر، اعتراضات مردم اهواز را ناشی از انباشت شدن مطالبات پیشین آنها می‌داند. او در یادداشتی که در کانال تلگرامی‌اش منتشر کرد، می‌گوید: «تحلیل محتوای شعارهایی که معترضان عرب در این چند روزه سر داده‌اند نشان می‌دهد که اعتراضات صرفا حول محور یک عروسک یا برنامه‌ی تلویزیونی نیست. فروکاستن اعتراضات به این سطح، نوعی کج‌نگری است و باعث می‌شود پاسخ به آن هم کج و ناموزون باشد. شعارها نشان می‌دهد که محور اعتراضات “دیده نشدن” و احساس “در شرف حذف بودن” است.”
سواری درباره ماهیت تجمعات اعتراض‌آمیز در اهواز توضیح می‌دهد: «”انباشت مطالبات”و “به‌تاخیر انداختن پاسخ به مطالبات”. من فکر نمی‌کنم که هیچ حرکت اجتماعی را بشود با استفاده از تنها یک کلیدواژه فهمید، اما دو کلیدواژه‌ی فوق می‌تواند کمک فراوانی به فهم طبیعت اعتراضات بکند. مردم عرب، سال‌هاست که مطالباتی بنیادین و اولیه دارند و این مطالبات مدام روی هم انباشت شده و مدام به آنها افزوده شده. عقلانیت حکم می‌کرده که نظام سیاسی پاسخی به این مطالبات بدهد، منتها این پاسخ مدام به تاخیر افتاده و انباشت مطالبات هم هر روز “فنر اجتماع” را فشرده‌تر کرده و هر چه می‌گذرد هم این فنر فشرده‌تر می شود.”
مطالبات انباشت‌شده چه هستند؟
از نظر شیوه طرح مطالبات می‌توان اعتراضات مردم اهواز را مشابه اعتراضات دی‌ماه ۹۶ ایران دانست. در هر دوی این اعتراضات مردم در ابتدا مطالباتی جزئی را درخواست کرده و با استمرار اعتراضات مطالبات بزرگ‌تری را مطرح کردند. در اعتراضات دی‌ماه ۹۶ سطح مطالبات مردم به درخواست استعفای آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی نیز رسید.
در اهواز مردم در روزهای اول خواستار عذرخواهی صدا و سیما شدند، ولی با گذشت چند روز و بی‌پاسخ ماندن این مطالبه، در شعارهای سر داده شده توسط معترضان، مطالبات دیگری نیز مطرح شد.
حق تحصیل به زبان مادری، مشکلات بیکاری، استخدام‌های غیربومی، حقوق معوقه کارگران، انتقال آب از سرشاخه‌های کارون، توقف روند تخریب محیط زیست، تغییر نگاه امنیتی حاکم بر استان، متوقف شدن روند دستگیری و زندان کنشگران عرب، تاسیس روزنامه و رسانه‌های مستقل به زبان عربی از جمله مطالباتی است که از سوی معترضان مطرح شد.
با همه این احوال درخواست اصلی مطرح شده، که بخش اعظم شعارها را به خود اختصاص داده و دیگر مطالبات مطرح شده را به زیر سایه خود برد، تاکید بر هویت عربی مردم عرب اهواز و مخالفت با اقدامات و برنامه‌هایی است که این هویت را تهدید، انکار و تضعیف کرده یا به حاشیه می‌برد. کاربران عرب همزمان با اعتراض در خیابان‌ها، در فضای مجازی نیز کمپین‌های متعددی به راه انداخته و با بازنشر مکرر هشتگ “#أنا_عربی” بر هویت عربی خود تاکید کردند.
ضرب و شتم، بازداشت و گاز اشک‌آور
فعالان اهوازی تاکید کرده‌اند که اعتراضات در اهواز به شکل مسالمت‌آمیز برگزار می‌شود و حاضران در این اعتراضات تنها به سر دادن شعار، خواندن آهنگ‌های حماسی و اجرای رقص‌های محلی عربی اکتفا می‌کنند. از سوی دیگر نیروهای امنیتی و پلیس تعدادی از معترضان را بازداشت و به سوی مردم گاز اشک‌آور شلیک کرده‌اند.
نهادهای حقوق بشری اهواز تعداد دستگیرشدگان را نزدیک به ۱۰۰ نفر اعلام کرده‌اند که در میان آنها نام چند زن نیز دیده می‌شود. تصاویر منتشر شده در فضای مجازی از حضور پررنگ نیروهای امنیتی، خودروهای ضد شورش و آماده‌باش شبه‌کامل در اهواز خبر می‌دهند. از سوی دیگر، روز به روز شهرها و روستاهای دیگری به اعتراضات می‌پیوندند و فعالان شبکه‌های اجتماعی فراخوان‌های متعددی برای استمرار اعتراضات در اهواز و دیگر مناطق عرب‌نشین منتشر می‌کنند.
فعالان عرب گزارش داده‌اند که معترضان در آبادان، ماهشهر، حمیدیه، شیبان و محلات کوت عبدالله و کوی کیانپارس اهواز تا نیمه‌شب در خیابان‌ها بودند.
بسیاری از این شعارها اعتراض به نادیده‌گرفتن هویت عرب‌های ایران بود. پنج‌شنبه مأموران امنیتی با گاز اشک‌آور و سلاح گرم با معترضان در بازار مرکزی اهواز برخورد کرده بودند.
جمعه‌شب نیز نیروهای امنیتی ده‌ها تن را در محله کوی کیانپارس اهواز دستگیر کردند.
این اعتراض‌ها که از سوی فعالان عرب «قیام کرامت دوم» نام گرفته، پس از پخش یک میانپرده در برنامه «کلاه‌قرمزی» شبکه دو تلویزیون حکومتی ایران آغاز شد. به گفته فعالان عرب، در این میانپرده مردم عرب جنوب برخلاف دیگر اقلیت‌های ملی ایران به صورت آدمک و روی نقشه بازنمایی نشده‌اند.
همچنین تصاویری از ورود خودروهای نیروهای ویژه ضدشورش و افزایش تمهیدات امنیتی در اهواز در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده است.
کاربران در شرح این تصاویر ادعا کرده‌اند که نیروهای امنیتی از خرم‌آباد به اهواز برای مقابله با اعتراض‌ها فرستاده شده‌اند.
بیانیه شورای ملی ایران
گفتنی ست که شورای ملی ایران در پیوند با این اعتراضات با صدور بیانیه ای از اعتراضات به حق مردم حمایت کرده است در این بیانیه از جمله آمده است:
باز هم خروش و گردهمایی‌های مردمی در گوشه‌ای دیگر شماری از ایران به خشونت کشیده شد. شمار زیادی دستگیر شدند و از سرنوشت‌شان اطلاعی در دست نیست. خوزستان یکی از محروم‌ترین استان‌های کشور و در همان حال خزانه‌دار ثروت ملی ایرانزمین است. بیکاری و فقر گسترده در تار و پود مردم این خطه ریشه دوانده است.
شهروندان خوزستانی به مانند سایر تیره و تبارهای ساکن در کشور همیشه تحت تبعیض اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی قرار داشته‌اند. کوچکترین اعتراض مدنی این هموطنان با شدیدترین برخوردها و مجازات‌های وحشیانه روبرو می‌شود. زندان‌های دراز مدت، شکنجه و مرگ‌های ساکت و در ادامه تهدید خانواده‌ها برای رسانه‌ای نشدن این‌گونه فجایع.
شرایط اسفناک زندانیان، محتوای پرونده آنها و حتی نام وکلای احتمالی در پوشش سیاه فضای امنیتی آگاهی‌رسانی نمی‌شود.
در چند روز گذشته شاهد خروش شهروندان خوزستان بودیم. یک بی‌توجهی شاید عامدانه طی یک میان برنامه تلویزیونی آستانه صبر مردم را در هم شکست. خروش شهروندان خوزستانی نسبت به سیاست های تبعیضی حکومتی، به عملکرد ضعیف رییس سازمان محیط زیست در رسیدگی به موضوع ریزگردها، به قطعی شبکه های آب و برق، به انتقال آب از سرشاخه‌های کارون که یکی از عوامل اصلی خشکی تالاب‌ها از جمله تالاب هورالعظیم و در پی آن وقوع گرد و خاک‌ها، افزایش بیکاری، تنگدستی و فقر است، با وجود سرکوب بسیار و دستگیری‌های بسیار جنبش مردمی خوزستان متوقف نشده و تا لحظه تنظیم این بیانیه ادامه دارد.
در تمام این سال‌ها جمهوری اسلامی به جای تدبیر برای برون رفت از این بحران خانمانسوز، بودجه ملی را هزینه به حاشیه راندن شهروندان ایرانی کرده و با زدن اتهام‌های ناروا به هم میهنانمان، از جمله ساکنان استان‌های مرزنشین هرگونه اعتراض و حرکتی را که در جهت احقاق حقوق شهروندی‌شان بوده سرکوب و سعی کرده بذر نفاق و بدبینی نسبت به آنها در فضای اجتماعی کشور ایجاد کند. وقت آن است که امروز و در این لحظات تاریخی با هم میهنان ستمدیده و رنج دیده خوزستانی همراه باشیم و با تمام نیرو پشتیبان‌شان باشیم.
بیانیه روزنامه نگاران و فعالان سیاسی کردستان
همچنین جمعی از روزنامه نگاران و فعالان سیاسی کردستان طی بیانیه ای از این اعتراضات و خواسته های برحق هموطنان عرب ایرانی مان حمایت کرده اند:
فریاد هویت طلبی شما را ما بهتر از هر کس دیگری درک می کنیم ، چرا که ما نیز قربانی همان سیاست تبعیض و سرکوب هویتی هستیم.
ما نیک می دانیم که سیاست سرکوب ملت ها، حتی شامل آب و خاک آنان نیز شده و در این برهه می توان به انتقال آب اشاره کرد که چه تبعاتی دارد که برای رفاه مرکزنشینان چه بلایایی بر سر دیگران آورده اند. همچنین ما می دانیم که جان دادن برای حداقل معیشت چه مفهومی دارد زیرا هر روز شاهد جان دادن ده ها کولبرکرد به دست عوامل انتظامی و امنیتی جمهوری اسلامی ایران هستیم. ما فعالان کورد از اعتراضات بر حق شما حمایت نموده و برخورد سرکوبگران جمهوری اسلامی را محکوم می نماییم و سکوت رسانه های فارسی زبان را نوعی همدستی با عوامل سرکوب جمهوری اسلامی تلقی کرده و به شما اطمینان می دهیم صدای شما را به جامعه کوردستان رسانده و برای کسب حقوق ملت ها و اقلیت‌های تحت ستم جمهوری اسلامی ایران با شما همصدا و همگام هستیم.
