آرش عزیزی
از سری سخنرانی‌های کانون ایرانیان دانشگاه تورنتو
کم پیش نیامده است که از سوی بسیاری از مردم ایران غر غری زیر لب از این بشنویم که چطور تماشا کرده‌اند کشورشان تحت حاکمیت جمهوری اسلامی هر روز روزهای بدتری می‌بیند در حالی که ترکیه در ۳۰ سال گذشته نه تنها به قدرتی منطقه‌ای تبدیل شده و به پیشرفت‌های بسیار رسیده است که توانسته به حقوق دموکراتیک بیشتری هم دست پیدا کند.توضیح چرایی و چگونگی این واقعیت، که پاراگراف بالا بیانی عامیانه از آن است، موضوع اصلی صحبت رضا اخلاقی است که شنبه این هفته مهمان جلسه‌ای از سری سخنرانی‌های کانون ایرانیان دانشگاه تورنتو است.
اخلاقی عنوان “عروج ژئوپلیتیک ترکیه و زوال ایران” را برای صحبت خود برگزیده که شفاف و شاید کمی جنجالی است. خود او در گفتگو با شهروند با شوخی میگوید:”امیدوارم کسی به خاطر عبارت”زوال ایران” به من فحش ندهد” و تاکید می‌کند که منظورش فساد و سومدیریت اقتصادی جمهوری اسلامی است که به زوال قدرت منطقه‌ای ایران بدل شده است.
او در گفتگو با شهروند توضیح می‌دهد که چطور ترکیه در عرض ۳۰ سال گذشته تحولات مهمی را از سر گذرانده است:”این تحول در اواخر دهه ۷۰ و در اصل در دهه ۸۰ با تحول اقتصادی شروع شد. درهای بسته ترکیه به سوی کشورهای خارجی باز شد. مرحله اول آن در زمان نخست‌وزیری تورگوت اوزل بود. بعد از تحول زیربنای اقتصادی، نوبت جذب سرمایه‌گذاری‌های مهمی خارجی بود و مرحله سوم بالاخره دوران روی کار آمدن نسل جدیدی از سیاستمداران بود که نمادشان نجم‌الدین اربکان و طیب اردوغان، همین نخست‌وزیر امروزی، هستند. خلاصه این‌که ترکیه به سطحی رسید که از نظر اقتصادی به یکی از بازارهای نوظهور جهان بدل شود.”
اخلاقی توضیح می‌دهد که یکی از مهمترین تحولات سیاسی که از زمان روی کار آمدن حزب عدالت و توسعه در این کشور وجود داشته و به افزایش نفوذ سیاسی و ژئوپلیتیک ترکیه کمک کرده این است که توانسته با کشورهای اسلامی رابطه گرمی برقرار کند بدون این‌که به روابطش با غرب لطمه‌ای بزند. در واقع این کشور، به ادعای اخلاقی، توانسته سیاست خارجی مستقل خودش را داشته باشد. اخلاقی در این میان به نقش مهم نظریه احمد داووداوغلو، وزیر خارجه کنونی، که در کتاب “عمق استراتژیک” منتشر شد، اشاره می‌کند.
او توضیح می‌دهد که همزمان با این عروج اقتصادی-استراتژیک ترکیه آن‌ها متوجه شده‌اند که عواملی مثل سو مدیریت اقتصادی، دولت سرکوبگر و انزوای بین‌المللی ایران باعث می‌شود که بتوانند از آن پیشی بگیرند. به گفته او ترک‌ها “وقعیت استراتژیک بسیار ویژه” را درک کردند تا با استفاده از عواملی مثل مشکلات جهان عرب با دولت جمهوری اسلامی، نقش مهم‌تر و وسیع‌تری در دیپلماسی خاورمیانه و جهان اسلام بازی کنند.
اخلاقی نویسنده و کارشناسی مقیم تورنتو است که برای نشریات بین‌المللی بسیاری نوشته است. او لیسانسش را در ادبیات انگلیسی و مطالعات ارتباطات از دانشگاه یورک گرفته و از دانشگاه کلگری، فوق لیسانس مطالعات ارتباطات گرفته و در ضمن مدرک ام بی ای خود را هم از دانشکده شولیچ برای بیزینسِ یورک دریافت کرده است. از شما چه پنهان، که در سال ۱۹۹۴، وقتی دانشجویی جوان در دانشگاه یورک بود، به صورت پاره‌وقت برای شهروند نیز کار می‌کرد.
او امروز از اعضای انجمن سیاست خارجی، اتاق فکر شاخصی در نیویورک، است و در این انجمن کارشناس مسائل ایران است. آثار او در مجلات دیپلماتیک و سیاسی بسیار مهمی در کانادا، آمریکا و سراسر جهان منتشر شده است و سابقه زندگی در آمریکا، اروپا و کانادا و حتی آسیای شمال شرقی را دارد. همین باعث شده علاوه بر فارسی و انگلیسی، ترکی و کره‌ای هم صحبت کند.
این جلسه از سری سخنرانی‌های دانشگاه تورنتو این هفته شنبه، ۲۳ اکتبر، در مرکز بیهنِ دانشگاه تورنتو، اتاق ۲۱۵۰ برگزار می‌شود. اطلاعات بیشتر در این مورد را در بخش اخبار محلی بخوانید.
