پیشگویی آینده آلرژی های مواد خوراکی
اینک که این امر روشن شده که جلوگیری از آلرژی های مواد خوراکی امکان پذیر است و اقلا در مورد بادام زمینی حتما ممکن است، اما مسئله ی مهم این است که تشخیص دهیم چه کودکانی ریسک بالا دارند. پزشکان اغلب وجود اگزما، سابقه ی وجود آلرژی در خانواده، مشاهده موارد جدید و یا عکس العمل های قبلی را از عوامل وجود خطر بالا در نظر می گیرند.
به عنوان مثال در صورتی که هم پدر و هم مادر طفل حساسیت داشته باشند شانس وجود آلرژی در کودک ۴۵ درصد است و این نظریه “گرون بام” است. می توان روی آسم، تب یونجه (حساسیت فصلی به گیاهان و گروه آنها) و علاوه بر این موارد، روی حساسیت به یک غذا تکیه کرد.
دو تحقیق جدید این امید را داده که راه مطمئن تری برای تشخیص خطر بالا پیدا شده است و آن ژن و وضع باکتری های روده است و در این زمینه فلورنرمال روده و تعداد E.coliبسیار اهمیت دارد.
در یک تحقیق دراز مدت و وسیع CHILD پایه گذاری شده به وسیله “انستیتوی سلامت و آلرژی، ژن و محیط کانادا” روی ۱۶۶ کودک بررسی انجام شد و در نتیجه دریافتند کودکانی که در مدفوعشان میکرب های مفید کمتری داشتند در سن سه ماهگی بیشتر شانس ابتلا به حساسیت به مواد غذایی دارند و این با انجام تست پوستی حساسیت به شیر، تخم مرغ و بادام زمینی در یک سالگی معلوم شد.
یک تحقیق دانشمندان امریکایی روی ۳۰۰۰ کودک نشان داده کودکانی که به مواد خوراکی آلرژی خواهند داشت تغییراتی در DNA آنها دیده می شود. “گرون بوم” می گوید به صورت تئوری می توان با توجه به این تغییرات DNA زمینه آلرژی را در بدو تولد تشخیص داد. محققان در پی این هستند که نشانگرهای خاصی روی ژن پیدا کنند که زمینه ی آمادگی به آلرژی به مواد خوراکی را نشان دهد. مطالعات CHILD در پی این است که هر چه زودتر به این سئوال جواب دهد که اثر رژیم غذایی مادر در دوره بارداری و شیردهی در این مسئله چیست که آیا این فاکتور هم همراه ژن در ایجاد آلرژی خوراکی کودک فاکتور قابل اعتنایی است یا خیر؟ “بکر” می گوید: آلرژی ها اولین بیماری های مزمنی هستند که مشاهده می شوند و بین کودکان انتشار وسیع دارند.
CHILD یک چیز کشف کرده است: مادرانی که در دوره بارداری بادام زمینی و آجیل های درختی می خورند به نظر نمی رسد صاحب فرزندی با ریسک بالای آلرژی به خوراکی ها شوند.
جلوگیری از آلرژی ها
مطالعات CHILD به اصلاح فلورمیکروبی روده ها توجه دارد و برای اصلاح آن مصرف غذاهای پروبیوتیک را پیشنهاد می کند. دستیار استاد بیماری های اطفال و سلامت کودک دانشگاه مانیتوبا و محقق انستیتوی تحقیقات بیمارستان کودکان مانیتوبا و یکی از همکاران طرح تحقیقاتی در پیوند با رابطه ی باکتری های روده ای و آلرژی به خوراکی ها می گوید: تحقیقات زیادی لازم است تا بدانیم آیا علت، تعادل باکتری ها و فرق آنها است، یا این که نشانگر خاصی مطرح است؟ تحقیقی در بیماری های کودکان پیشنهاد می کند که درمان دارویی هم یکی از راه های مبارزه است. چند سال پیش گروه پیوند عضو توجه کرد که ۲۰درصد بچه هایی که کبد و قلب دریافت کرده اند مشکلات ایمنی منجمله آلرژی به خوراکی ها دارند. البته سن پیوند و این که دیر یا زود انجام شود در ایجاد آلرژی نقش مهمی دارد.
“گرون بام” و همکارانش کشف کردند از گلبول های سفید آن که لنفوسیت TیاT-Cell نام دارد و در تنظیم سیستم ایمنی عمل می کند در ایجاد آلرژی به غذاها اثر دارد و اگر فعالیت آنها کم باشد موجب ایجاد آلرژی به مواد خوراکی می شود. نشان داده شده تجویز داروهای ضعیف کننده ی سیستم ایمنی، پس از پیوند برای جلوگیری از پس زدن عضو T-Cell را نشانه می گیرد و شدیدا از توان آن می کاهد و از این راه موجب ایجاد آلرژی به مواد خوراکی می شود.
“گرون بام” می گوید: امروزه روش هایی وجود دارد که به کمک سلول های بندناف و یا مغز استخوان و دادن آن به کودک به لنفوسیت های “تی” او کمک می کند و از راه آلرژی به مواد خوراکی کنترل می شود.
پیش بینی و پیشگیری عکس العمل شدید آلرژی
به گفته “گرون بام” از بین بردن و عقیم کردن عمل شدید برخورد آلرژن و رآژین و جلوگیری از آنافیلاکسی راه قابل اعتمادی ندارد و دو درصد کودکان مبتلا در معرض این خطر هستند. بین خوراکی ها بیش از همه بادام زمینی موجب عوارض خطرناک می شود ولی سایر خوراکی ها نظیر شیر، انبه، و کنجد هم می توانند آنافیلاکسی ایجاد کنند و در این مورد تست های پوستی و سایر آزمایشات مرسوم قادر نیستند آنافیلاکسی را پیش بینی کنند و تنها می توانند امکان ایجاد و شباهت آن به آنافیلاکسی را معلوم کنند.
یک بررسی محدود و کوچک می گوید ماده ای در خون وجود دارد که فاکتور فعال کننده پلاکت(PAF) نام دارد که دخالت آن در آنافیلاکسی بالغین تأیید شده است. آزمایشاتی که روی موش انجام شده نشان می دهد که بستن راه عمل PAF می تواند از خطر آنافیلاکسی مهلک بکاهد. PAF در مویرگها عمل می کند و موجب سقوط خطرناک فشار خون می شود و از این راه موجب ایجاد مرگ و میر در آنافیلاکسی می شود. در مورد کودکان که آیا در آنها نیزPAFهمین عمل را انجام می دهد، پیترواداس صاحب این نظریه باید شرح و آموزش بیشتری بدهد. اتکینسون می گوید اگر در کودکان هم این پدیده ثابت شود کمک بزرگی به خانواده ها خواهد بود.
در هر صورت دانشمندان روی روشن کردن این مسئله و قطعی بودن اثر کنترل PAF سخت مشغول بررسی هستند و در سال ۲۰۱۵ اظهار داشته بودند که تا یکی دو سال آینده قرص ضد PAF ارائه خواهد شد. یعنی تا امروز باید این قرص وارد دنیای پزشکی شده باشد. اگر همکاران در مورد ارائه و تجویز آن توسط پزشکان اطلاعی دارند این مطلب را تکمیل نمایند. امیدواریم که قرصPAF در دسترس باشد تا هر کودکی که مبتلا به ریسک بالای آنافیلاکسی است بتواند در جشن تولدی که غذاهای آلرژن سرو می شود به راحتی و بدون دغدغه و وحشت شرکت کند و مانند سایر دوستانش از مهمانی لذت ببرد.
بخش سوم و پایانی هفته آینده
*دکتر خسرو نیستانی متخصص علوم آزمایشگاهی بالینی
