محمد و شیرین تنها تا بعدازظهر فرصت دارند هزینه صافکاری اتومبیل تصادفی را که سوار هستند تامین کنند. شیرین که به طور پنهانی و دور از چشم پدر ماشین را بیرون برده تصادف کرده و پس از آن جرات برگرداندن آن را به خانه نمی یابد. . .
شماره ۱۱۹۰ ـ ۱۴ آگوست ۲۰۰۸
دایره زنگی
کارگردان: پریسا بخت آور
فیلمنامه: اصغر فرهادی
فیلمبردار: مرتضی پورصمدی
تدوین: هایده صفی یاری
موسیقی: امیر توسلی
بازیگران: مهران مدیری، باران کوثری، صابر ابر، امین حیایی، حامد بهداد، محمدرضا شریفی نیا، بهاره رهنما، امید روحانی، گوهر خیراندیش، نیلوفر خوش خلق، نیما شاهرخ شاهی . . .
خلاصه داستان:
محمد و شیرین تنها تا بعدازظهر فرصت دارند هزینه صافکاری اتومبیل تصادفی را که سوار هستند تامین کنند. شیرین که به طور پنهانی و دور از چشم پدر ماشین را بیرون برده تصادف کرده و پس از آن جرات برگرداندن آن را به خانه نمی یابد. محمد که نصاب و تعمیرکار ماهواره های تلویزیونی است تصمیم می گیرد برای نصب و تعمیر ماهواره های یک آپارتمان پرجمعیت به آنجا رفته با دستمزد آن هزینه تعمیر ماشین تصادفی پدر شیرین را تامین کند. دختر جوان نیز با او همراه می شود و از این جا ماجراهای جالب و پیش بینی نشده ای به وقوع می پیوندد. . .
با دیدن پوستر و یا مشخصات فیلم دایره زنگی قبل از هر چیز اسامی هنرپیشگان معروف آن جلب توجه می کند، بعد نام اصغر فرهادی که عموما به واسطه فیلم هایی چون “شهر زیبا” و “چهارشنبه سوری” شناخته شده و سپس پریسا بخت آور که بینندگان سریالهای تلویزیونی با نام او بیشتر آشنا هستند، پشت کنکوری ها و من یک مستاجرم از جمله مجموعه های تلویزیونی پرطرفداری بود که بخت آور کارگردانی کرد.
در ابتدا و قبل از هر چیز و در یک جمله باید گفت که دایره زنگی فیلمی راضی کننده است.
چند ماه پیش که در ایران بودم بخت این را یافتم که فیلم را بر پرده سینما در تهران ببینم و خودم را از شر دی وی دی های کپی شده و دانلود شده از اینترنت با کیفیت پایین خلاص کنم. در سه ماهی که ایران بودم به واسطه علاقه و نوع کارم که تمام فیلمهای سینمای ایران را دنبال می کنم چند فیلم را بر پرده سینما دیدم که با یک جمع بندی به یقین گفتم که دایره زنگی یک سر و گردن از تمام فیلم های روی پرده تا این زمان بالاتر بوده است. با توجه به اینکه طی سالهایی که به سهم خودم مطالبی راجع به فیلمهای ایرانی می نویسم بارها به ضعف کمدی در تاریخ سینمای ایران اشاره کرده ام، و با همین نقطه نظر به دیدن دایره زنگی رفتم تا اگر تفاوتی حاصل شده را ببینم. شکل و شمایل فیلمنامه شبیه به اجاره نشین ها ساخته داریوش مهرجویی و یکی از بهترین فیلمهای کمدی تاریخ سینمای ایران است. برای سینماروهای حرفه ای و نکته بین وجود آپارتمانی با تعدد شخصیت در یک فیلم به طور نمادین تصویرگر یک جامعه با آدمهایی از طبقات مختلف است. (البته بیشتر از لحاظ فکری و فرهنگی).
در یک مقایسه کوتاه میان فیلمنامه اجاره نشینها با دایره زنگی و با توجه به تبحر هر دو کارگردان خوب سینمای ایران در امر فیلمنامه نویسی به انسجام بیشتر و محکم تر فیلمنامه و شخصیت پردازی در اجاره نشین ها نسبت به دایره زنگی پی می برم. من شخصا اصغر فرهادی را یک پدیده در کارگردانان نسل جوان به لحاظ فیلمسازی و یک جوان خلاق در حرفه فیلمنامه نویسی می دانم، اما آنچه دایره زنگی را به فیلمی قابل قبول تبدیل کرده جدای از فیلمنامه حساب شده آن کارگردانی مسلط خانم بخت آور است که با توجه به حضور چندین بازیگر نامدار و حرفه ای و تعدد شخصیت ها و شلوغی فضای کار به خوبی از عهده آنها برآمده و در واقع از این کارزار سخت پیروز بیرون آمده است. دایره زنگی قرار نیست باعث قهقهه تماشاگر شود برعکس یک کمدی تلخ است. واقعیتی از جامعه ایران از بی تفاوتی ها، دورویی ها، تضادها و شکاف نسلها. تصویری از رویارویی با یک پدیده به نام ماهواره که از پس آن با طرز تفکر و دیدگاههای فرهنگی و اجتماعی و سیاسی آدمهای بخشی از جامعه آشنا می شویم.
حضور ماهواره در جامعه امروز ایران و طی چند سال اخیر که به اوج جذابیت خودش رسیده به سوژه ای قابل توجه برای سینماگران تبدیل شده است و تاکنون کارگردانانی مثل محمد رسول اف و سامان سالور نیز موضوعاتی با این دستمایه را به تصویر کشیده اند.
در دایره زنگی داستان به شکل ظریفی از یک اتفاق سینمایی تصادف اتومبیل و دوستی دختری جوان با پسری ناشناس و نگرانی از نداشتن پول تعمیر اتومبیل به آپارتمانی شلوغ سوق پیدا می کند و از اینجاست که هر یک از این شخصیت ها به نوعی بازتاب واقعیت های جامعه امروز ما می شوند.
روابط عاطفی شتابزده و آنی بین دخترها و پسرها، بی تفاوتی آدمها نسبت به یکدیگر و فاصله و تضاد بین اندیشه ها و همزیستی نامسالمت آمیز و در کل فرهنگ عجیب و غریب آپارتمان نشینی در ایران. مرد متدینی که مخالف حضور نصاب ماهواره در پشت بام است و درگیری لفظی با همسر و پسر جوانش در مقابل دو همسایه خوش گذران (مهران مدیری و محمدرضا شریفی نیا) و یک دختر جوان عشق ماهواره (بهاره رهنما) با زوجی که سر داشتن ماهواره و نداشتن آن با هم درگیر هستند (امین حیایی و نیلوفر خوش خلق) و سرهنگ پیر و بازنشسته ای که سرگرمی جدی اش کندوکاو اخبار سیاسی شبکه های فارسی زبان است نمونه هایی از این تفاوت و تضادها هستند. سرهنگ بازنشسته یادآور سرهنگ بازنشسته ی فیلم آرامش در حضور دیگران ساخته ناصر تقوایی است که مرتب در زمان گذشته سیر می کرد و نمی خواست بپذیرد که دیگر آن اقتدار و تسلط سابق را ندارد.
به هر حال جدای از آنچه که آن را عدم انسجام در فیلمنامه دایره زنگی به عنوان ضعف آن تلقی کردیم در مجموع دایره زنگی را یکی از فیلمهای خوب سال ۱۳۸۷ می توان نام برد که با فروش بالای خود توانست همچون چهارشنبه سوری کار اصغر فرهادی هم توجه مخاطبان عام و هم منتقدان را به خود جلب کند.
ایمیل نویسنده:
aref35@yahoo.ca
