درهای بسته بی کلید
عباس کیارستمی در موزه آقاخان تورنتو
“قفلی پوشیده از رنگ،
حراست می کند
درهای پوسیده را
بر حصاری بی سقف”
عباس کیارستمی
موزه آقاخان تورنتو برگزارکننده نمایشگاهی است از آثار عکس های عباس کیارستمی فیلمساز مشهور ایرانی که از ۲۱ نوامبر تا ۲۷مارچ ادامه خواهد داشت. این پروژه اولین نمایشگاه انفرادی اوست که به این موزه اختصاص داده شده، و در گالری دیگری در جهان نمایش داده نشده است. پس از اتمام نمایش این پروژه عکس به صورت تور در نقاط دیگر به معرض نمایش درخواهد آمد. موضوع این نمایشگاه درهای بسته است که با قفل، زنجیر و یا کلون بسته شده اند که غیرقابل عبور به نظر می آیند. “در” القاکننده گذار از فضایی به فضایی دیگر است یا عبور به محلی آشنا و یا ناشناخته. تمثیلی است از امید و گشایش و یا چون سنگری پر ابهام و تردید از برخورد با ناامیدی و عدم اطمینان.
کیارستمی این مجموعه درهای بسته را که حدود ۵۰ عکس را در بر می گیرد به مدت ۲۰ سال از نقاط مختلف جهان چون ایران، فرانسه، مراکش و ایتالیا عکس گرفته و به صورت مستند جمع آوری کرده است.
این درهای بسته با قفل همه با هم هماهنگ و کهنه و قدیمی هستند که اغلب بر دیوار ساختمان ها و یا خانه های غیرمسکونی و متروک قرار دارند. در عین حال با تفاوت کم، بسیار مشابه هم هستند. کهنگی مشترکشان نمودار قدمت آنهاست که زیبایی خاصی به آنها می دهد. سائیدگی ها، خراشها و نامتقارن بودنها و پریدگی رنگ ها یادآور یک پرده نقاشی هنر آبستره است. رنگ درها بسیار زیبا و در زمینه های مختلف به رنگ های فیروزه ای، سبز، قهوه ای کمرنگ و خاکستری است. جنس درها چوبی است و گل میخ های ریز و درشت بر آنها نصب شده است. فرم و اندازه گل میخ ها با هم متفاوت اند. یکی از جالب ترین درها به رنگ آبی فیروزه است که تعداد بسیاری از گل میخ های کوچک به فرم منظم بر آن کوبیده شده و زیر نور کمرنگ چراغ نمایی بس دلپذیر دارد. نمای این درها برای ایرانی بسیار آشنا است و القاء کننده درهای کهنه در محله های قدیمی ایران است.
بنا به خواسته ی کیارستمی، در کنار هر عکس اطلاعاتی درباره ی عکس و اینکه دقیقاً به چه کشور و محلی متعلق است، عنوان نشده است. تاکید او بر این است که این نمایشگاه بدون ذکر جزئیات از این تصاویر در اختیار بیننده قرار گیرد تا خود بیننده آزادانه و تحت تاثیر عکس، ذهنش به چالش کشیده شود و به یک شناخت شخصی از این تصاویر دست یابد.
موزه آقاخان علاوه بر گالری اصلی و دائمی آن که منحصراً به هنر دوران اسلام تعلق دارد و گالری دائمی این موزه است، دو گالری دیگر برای پروژه عکس های کیارستمی در یکی از این گالری ها به نمایش گذارده است. ارائه این نمایشگاه در فضایی نیمه تاریک و کم نور بسیار دلپذیر است
.
طرز قرار گرفتن عکس ها و دیوارها شکل کوچه پس کوچه های یک شهر قدیمی است که به فرم دهلیزهای باریک و مارپیچ انجام شده است. گذار از میان فضای این نمایشگاه چون سفری است مبهم در سایه روشن های خاطرات گذشته، خاطراتی ملموس و آشنا که میل تماس و لمس این تصاویر در ذهن زنده می شود.
در هنر معاصر غرب بویژه در آمریکای شمالی، ارائه ی پروژه ای در یک نمایشگاه به صورت یک تم و از موضوعی خاص، چه در محتوای فکری و چه فرم مسلط است. کار هنری و طرز ارائه آنها باید هماهنگ و یکنواخت باشد و پراکندگی و تنوع در موضوع نمایشگاه قابل پذیرش نیست، چرا که با سلیقه و فرم گالری های غیرتجاری و موزه های شمال آمریکا هماهنگ نیستند.
این هماهنگی در موضوع و فرم عکس های ارائه شده کیارستمی در این نمایشگاه کاملاً رعایت شده است. همراه با نمایش عکس ها، از پنج بلندگوی نصب شده در اطراف گالری، صداهای مختلف پخش می شود مثل صدای بازی بچه ها، باز و بسته شدن درها، عبور اتومبیل و ترافیک خیابان که همه نشانه ای از یک محیط شهری و زنده در فضای گالری است.
بر دیوارهای گالری “شعرسروده های” کیارستمی نوشته شده. این پیام های شعرگونه در قالبی ساده و به زبان دیالوگ روزمره و به فرم “هایکو” (شعر ژاپنی) هستند و به صورت فارسی و انگلیسی بر دیوار منعکس شده اند.
امیرعلی الیبهائی Amirali Alibhai برگزار کننده نمایشگاه کیارستمی در موزه آقا خان که به مدت دو سال با او در تماس بوده و از او دعوت کرده، از تجربه خود با کیارستمی می گوید که برایش امتیازی بوده که با هنرمندی صریح، و در عین حال دقیق همکاری کرده است. کیارستمی در تابستان ۲۰۱۴ به تورنتو آمد که از نزدیک محل گالری را قبل از نمایشگاه بررسی کند و هم چنین برای چاپ عکس هایش در تورنتو که یکی از بهترین چاپ خانه های عکس و چاپ در شمال آمریکاست، اقدام نماید.
الیبهائی فوق لیسانس هنر دارد و سرپرست هنرهای نمایشی در موزه آقاخان است. فعالیت های او در زمینه هنرهای تجسمی، هنرهای نمایشی و کار با هنرمندان در جوامع مختلف در ۲۵ سال گذشته و بیشتر در بریتیش کلمبیا بوده است.
چاپخانه عکس و چاپ های دیجیتال معروف در تورنتو به نام Toronto Image Workshop به او معرفی شد. موسس این چاپخانه Edward Burtynsky عکاس هنرمند و مشهور کانادایی است. عکس های مستند کیارستمی در این محل در کامپیوتر با ابعاد بزرگ در اندازه درهای واقعی درآمده و بر بوم نقاشی چاپ شد و بعد بر چهارچوب هایی به همان اندازه درها نصب شد که به همان صورت و بدون قاب در گالری به نمایش گذارده شده اند. در مدت زمان چاپ این پروژه کیارستمی حضور داشته و جریان چاپ و جزئیات آنها را نظارت کرده است.
Henry Kim مدیر موزه آقاخان که پژوهشگر باستانشناسی در دانشگاه های هاروارد و آکسفورد بوده و تجربه ی مدیریت موزه اشمولین در آکسفورد را داشته، در مورد پروژه کیارستمی می گوید، با دیدن این تصاویر زیبا احساس خاصی تجربه کردم، فراموشی زمان و مکان همراه با حالتی شاعرانه.
عباس کیارستمی همراه با مترجم خود خانم معصومه لاهیجی (دختر عبدالکریم لاهیجی) در روز ۱۸ نوامبر برای معرفی و مصاحبه با مطبوعات تورنتو در موزه آقاخان حضور پیدا کرد.
مدیر موزه او را چنین معرفی کرد:
کیارستمی هنرمندی است با استعدادهای مختلف که نه تنها در هنر فیلمسازی شهرت جهانی دارد، بلکه او هنرمندی است عکاس و شاعر. این باعث خوشوقتی بسیار برای ماست که آثار او در موزه آقاخان به نمایش گذارده شده است.
نمایش فیلم های کیارستمی در موزه آقاخان و ژانویه ۲۰۱۶ در Tiff Light Box
همزمان با نمایشگاه عکس های کیارستمی در موزه آقاخان چندین فیلم از او در موزه به نمایش گذارده خواهد شد. نمایش این فیلم ها از ۱۸ نوامبر شروع شده و تا ۲۷ مارچ ادامه خواهد داشت. این برنامه در همکاری با جشنواره جهانی فیلم تورنتوTiff برگزار می شود.
فیلم هایی که در برنامه موزه آقاخان نمایش داده خواهند شد: خانه دوست کجاست، زندگی و دیگر هیچ، زنگ تفریح، زیر درختان زیتون، باد ما را خواهد برد و ماراتن خواهد بود.
موزه آقاخان از Peter Scarlet دعوت کرد که انتخاب و سرپرستی برگزاری فیلم های کیارستمی را انجام دهد. او از تجربه سال های طولانی در زمینه فیلم و سینما برخوردار است. منجمله مدیر سینما تک فرانسه در پاریس بوده و سرپرستی فیلم فستیوال نیویورک و سانفرانسیسکو را به عهده داشته است. فعالیت های سینمایی و برگزاری و نمایش فیلم در بعضی کشورها چون مراکش، افغانستان و ابوظبی و هم چنین تدریس و همکاری با فیلمسازان معروف چون اسکورسیزی را در کارنامه خود دارد.
برای اطلاع از جدول نمایش فیلم ها به سایت موزه مراجعه کنید.
