شهروند ـ در شهروند ستونی به معرفی ایرانیان موفق و دستاوردهایشان در ادبیات، ورزش، هنر، علم، سیاست و حرفه تخصصی شان در هر گوشه ی جهان، حتی در ایران اختصاص داده شده است. می دانیم که خبر بسیاری از موفقیت ها به رسانه ها راه پیدا نمی کند و تنها در جمع کوچک خانواده و آشنایان عنوان می شود، پس اگر فرد موفقی در اطراف خود می شناسید، لطفا به ما معرفی کنید. ما به دنبال مشهورترین ها نیستیم، اتفاقا یکی از اهدافمان این است که بتوانیم آنها را که تا کنون تلاش و خلاقیت و استعدادشان تغییری در زندگی خود و یا دیگران به وجود آورده، ولی دیده نشده اند، به دیگران معرفی کنیم.
در شماره های گذشته مهوش ثابت، آوا هما، سمیرامیس کیا، سونا مقدم، مهدی رضانیا، مریم حفیظی راد، سارا رحیمی، سعید ولدبیگی، نسرین متحده، سوسن رشیدی، بامداد اسماعیلی، عصمت صوفیه، کامران وفا، یارا شهیدی، سایه اسکای، مهران انوری، گلریز قهرمان، وحید رجب لو، شکوفه آذر، زهرا نعمتی، مریم ناظمی، مهسا قربانی، مینو اخترزند، بهروز بوچانی و آرش کمالی سروستانی، بیتا دریاباری، فرح کریمی، گلاره زاده، اشرف قندهاری(بهادرزاده)، تیمور الیاسی، اعضای تیم فوتسال زنان ایران، رضا مریدی، مریم طوسی، گلدی قمری، سیروس حبیب، پریسا تبریز، پی یر امیدیار، امیر خدیر، ساندر ترپهاوس، لیلا اسفندیاری، پیام اخوان، فاطمه معتمدی، دلارام جهانی، دارا بهمنش، مرضیه ابراهیمی، عبدالله رئیسی، لیلی آهی، علی صمدی احدی،ستاره فرمانفرمائیان، ژیلا مساعد، شاهین ایزدیار، الهام امامی، حمید نطقی، گلاره ناظمی، هلاکو رحمانیان، زوج نیکوکار علیرضا افضلی پور و فاخره صبا و علیرضا نبی آشنا شدید.
این هفته با زیبا عزیزی، آموزگار بلوچ و از برترین زنان روستایی جهان آشنا می شوید.
اوایل نوامبر ۲۰۱۸، بنیاد جهانی زنان، یکی از نهادهای مشورتی سازمان ملل در امور زنان، برترین زنان روستایی جهان را معرفی کرد که نام زیبا عزیزی، آموزگار بلوچ نیز در میان آنها دیده می شد. زیبا جایزه خلاقیت در زندگی روستایی را به خود اختصاص داد.
او این جایزه را به سبب تلاش‌های بی‌وقفه خود در هدایت و آموزش دانش آموزان، بویژه دختر، در مناطق روستایی دریافت کرد و چهارمین زن موفق روستایی جهان در سال ۲۰۱۸ نام گرفت.
زیبا همچنین موجب افزایش آگاهی درباره موضوعاتی چون ازدواج کودکان در مناطق روستایی شده است؛ موضوعی که همچنان امری رایج در برخی از این مناطق است.
بنا بر اعلام سایت بنیاد جهانی زنان WWSF)، از جمله فعالیت‌های زیبا عزیزی که خود متولد روستای عزیزآباد شهرستان «قصرقند» استان سیستان و بلوچستان است، می‌توان به توزیع امکانات آموزشی در چندین مدرسه، جمع آوری سرمایه و نظارت بر ساخت سرویس های بهداشتی در مناطق محروم، جلوگیری از ۳۰ مورد ازدواج کودکان (هر مورد نیازمند ساعت‌ها گفت‌وگو با خانواده‌ها بوده است) و آموزش سوزن‌دوزی به عنوان یکی از صنایع دستی بافتی استان سیستان و بلوچستان به زنان و دختران اشاره کرد.
زیبا عزیزی همچنین موفق شده سوزن دوزی را به عنوان یک صنایع دستی سنتی با هنرهای مدرن بیامیزد و آن را تحت عنوان برند «نورا» به فروش برساند و از این طریق برای بسیاری زنان سرپرست نیازمند، اشتغال زایی کند.
اما شاید مهمترین اقدام این زن روستایی را بتوان ایجاد یک مرکز آموزشی توانبخشی روانی- اجتماعی در یکی از محروم‌ترین مناطق سیستان و بلوچستان دانست که به آموزش به کودکانی می‌پردازد که به مدرسه نرفته اند. این مرکز آموزشی که «خان علم» نام دارد فرصت‌های برابر آموزشی در اختیار دختران و پسران قرار می‌دهد.
سهیلا نوری روزنامه نگار در این خصوص گزارشی دارد با عنوان «رؤیای دختر بلوچ از قصرقند تا الگویی جهانی» که در زیر می خوانید:
زیبا عزیزی، زاده روستای عزیزآباد شهرستان «قصرقند» استان سیستان و بلوچستان است و همین چندی پیش سازمان ملل او را به عنوان چهارمین بانوی روستایی برتر جهان و برترین زن روستایی ایران معرفی کرد. قبل از این که به دنیا بیاید شناسنامه دار شد، برای همین خودش هم دقیق نمی داند متولد چه سالی است. پدر و مادرش سال ۶۲ برای دختر نداشته شان شناسنامه گرفته بودند تا کوپن بیشتری بگیرند. در حالی که چند سال بعد زیبا در آخرین شب ماه رمضان به دنیا آمد. ۵ ساله بود که به روستای «دِه جَن» که در زبان بلوچی به زن برتر می‌گویند، کوچ کردند تا در نبود پدر که آن وقت‌ها برای تأمین مخارج زندگی به دوبی رفته بود در کنار خانواده پدری زندگی کم دردسرتری داشته باشند.
حالا که بیشتر از ۲۵ سال از آن زمان می‌گذرد، زیبا آن روزها را این گونه به خاطر می‌آورد: «دورترین خاطراتم برای وقتی است که مادرم هم خیاطی می‌کرد هم بزها را به چرا می‌برد. من هم با سن و سال کم، از خواهر یک ساله ام مراقبت می‌کردم و به کارهای خانه می‌رسیدم. آن وقت‌ها مادر من تنها زن روستا بود که اجاق گاز داشت و با اینکه باید حسابی صرفه جویی می‌کردم تا کپسول گاز خالی نشود، اما خوشحال بودم که مثل بقیه روی آتش غذا درست نمی‌کنم. از اینکه مادرم آن همه کار می‌کرد خیلی ناراحت بودم، به خودم می‌گفتم قول بده بزرگ که شدی این روزها را جبران کنی! البته هرچقدر بزرگتر می‌شدم چون پدرم نبود، سختگیری های مادرم بیشتر می‌شد طوری که حتی برای مدرسه رفتن کلی التماسش کردم. برای اولین بار چند معلم آمده بودند به بچه‌های روستای ما و روستاهای اطراف درس بدهند، در صورتی که توی روستای ما نه مدرسه ای بود نه جایی که معلم ها شب را آنجا بمانند.»
پدربزرگ زیبا که از ریش سفیدهای منطقه و حلال مشکلات مردم روستا بود، در خانه اش به معلم‌ها جا داد و همین شد شروعی برای تغییر مسیر زندگی زیبا.
آن وقت‌ها خانه زیبا، عمو، عمه ها و پدربزرگش به یک حیاط مشرف بود و یک جورهایی در کنار معلم‌های تازه وارد روستا زندگی می‌کرد. چند متر آن طرف‌تر هم احمد بلوچی خانه گلی قدیمی اش را در اختیار معلم‌ها گذاشته بود تا بچه های روستا در آن درس بخوانند. زیبا و عمه اش اولین کلاس اولی های روستا محسوب می‌شدند، اما در روستای آنها تعصب خاصی نسبت به دخترها وجود داشت. پدر بزرگ زیبا هم فقط برای این راضی شده بود دخترش مدرسه برود که تحت تأثیر معلم‌های تازه وارد قرار گرفته بود.
زیبا که به کمک پدربزرگش ابتدایی را تمام کرد، برای مقطع راهنمایی باید می رفت روستای «هیت» که فاصله زیادی با دِه جَن نداشت، اما باز مادرش مخالف بود و زیبا یک بار دیگر پدربزرگش را جلو انداخت تا به هدفش برسد. برای اینکه بهانه ای دست مادرش ندهد، صبح خیلی زود بیدار می‌شد و قبل از رفتن به مدرسه نان می‌پخت، جای بزها را تمیز و حیاط را آب و جارو می‌کرد، ناهار می‌پخت و بعدازظهر هم که از مدرسه برمی‌گشت اگر نان تمام شده بود، باز تنور را روشن می‌کرد و شام می‌پخت، آخر شب هم می رفت سراغ درس‌هایی که چند ماه اول سال تحصیلی، برای هیچ کدام‌شان کتاب نداشت.
از قضا یک معلم سختگیر هم داشت که اهمیت نمی داد زیبا کتاب دارد یا نه، امتحانش را می‌گرفت و درسش را می‌پرسید. زیبا هم که سر کلاس شش دانگ حواسش را جمع می‌کرد سئوال‌ها را تا حد قابل قبولی جواب می‌داد، اما تا مدت‌ها برای سرآستین‌های سوخته اش جوابی نداشت که به خانم «کی خواه» بدهد: «به جای لباس فرم، پیراهن بلوچی می‌پوشیدم و چون هر روز نان می‌پختم سر آستین همه لباس‌هایم سوخته بود و خانم معلم این یک مورد را قبول نمی‌کرد ولی چند ماه بعد که کتاب‌دار شدم و پشت سرهم نمره‌های ۱۹ و ۲۰ گرفتم خانم معلم شد بهترین دوست و همراه من.»
زیبا تصمیم گرفت زندگی دخترهای روستا و خواهر و برادرهایش را تغییر دهد تا سختی‌هایی که تجربه کرده بود برای آنها هم تکرار نشود. آن وقت‌ها در روستای محل زندگی زیبا دیپلم گرفتن یک افتخار بود و او که شده بود مایه افتخار خانواده، راحت‌تر به روستاهای اطراف می رفت تا موانع سر راه زنان، دختران و بچه‌های پر تعداد روستا را بردارد.
شده بود معلم نهضت و دختران و زنان بازمانده از تحصیل را که هیچ انگیزه ای برای پیشرفت نداشتند تا سرحد امید به آینده پیش برد. درکنار تدریس، تحصیل را در رشته علوم اجتماعی ادامه داد. دانشگاه بهترین فرصت را برایش ایجاد کرده بود تا آرزوهای کودکی اش را واقعی کند:
«دوره تدریسم توی نهضت سوادآموزی تمام شد و استخدام آموزش و پرورش شدم. دیگر توی همان مدرسه هایی که خودم درس می‌خواندم درس می‌دادم. قبل از هرکسی به فکر خانواده ام بودم و می‌خواستم آنها را از وضعیت سختی که داشتند نجات بدهم. پدرم که درآمدش به تعداد شترهایی که رام می‌کرد بستگی داشت، از ناحیه دنده دچار شکستگی شد و از دوبی برگشت. من علاوه بر اینکه هوای مادرم را داشتم پا به پای پدرم توی زمین کشاورزی هم کار می‌کردم. دیگر کسی به من نمی‌گفت دختر یعقوب، همه پسر یعقوب صدایم می‌زدند.
به غیر از کمک در مخارج خانه وام گرفتم و خانه پدرم را بزرگتر کردم تا خواهر و برادرهایم برای خودشان یک اتاق داشته باشند. برای اینکه مادرم به نگاه کردن مسابقات کشتی و فوتبالم گیر ندهد، آنقدر از این ورزش ها برای پدرم تعریف کردم که دیگر با من پای تلویزیون می نشست و مسابقه ها را دنبال می‌کرد. خانواده که کم کم رو به راه شد، باید می رفتم سراغ هم زبان‌هایم.
راه برای ارتباطم با خیرین باز شده بود و به آنها می‌گفتم دوست دارم تبعیضی را که بین دخترها و پسرهای منطقه وجود دارد بردارم، دلم می‌خواهد دختران روستا هم امکان درس خواندن داشته باشند، بتوانند با هنر بومی منطقه پول دربیاورند و پسران روستا هم به خاطر نداشتن لوازم التحریر و امکانات تحصیلی از درس جا نمانند. خوشبختانه آنها دغدغه های من را باور کرده بودند و همراهی ام می‌کردند تا جایی که کافی بود پا به یک روستا بگذارم تا اهالی دورم جمع بشوند و کمک بخواهند.
این وضعیت ادامه پیدا کرد تا اینکه دو سال پیش به جمعیت امام علی معرفی شدم. آنها هم که یقین پیدا کردند برای کمک به مردم زادگاهم هرچه توان داشته باشم به کار می‌گیرم من را به عنوان یکی از مربی های جمعیت در خانه ایرانی شهرستان قصر قند انتخاب کردند. وقتی آمدم تهران و شهری به این بزرگی با این همه امکانات را دیدم در راه برگشت به قصر قند به خودم گفتم کارهایی که تا الان انجام می دادی هیچ بود و باید فعالیت‌هایت را بیشتر کنی.
با کمک “خانه ایرانی” تا به امروز بیشتر از ۲۰۰ مدرسه در این منطقه ساخته و تعمیر شده است. کتابخانه های متعددی راه‌اندازی شد. در مناطق مختلف که ذهنیتی از سرویس بهداشتی نداشتند، چندین دستگاه سرویس بهداشتی و برای رفع مشکل آب آشامیدنی چندین مخزن نگهداری آب آشامیدنی ساخته شد؛ خانواده های نیازمند شناسایی شدند. تاکنون چندین مرتبه بسته های مواد غذایی و لوازم التحریر در میان اهالی و دانش آموزان منطقه توزیع شده. نگاه‌های سخت‌گیرانه و تبعیض آمیز تا حد زیادی کمرنگ شده و بسیاری از جوان های روستای من و روستاهای اطراف به آینده امیدوار شده‌اند.»
موفقیت‌های پی در پی او و تأثیری که در رشد منطقه برجای گذاشت، باعث شد سازمان ملل او را به عنوان یکی از زنان روستایی منتخب جهان معرفی کند. هرچند خودش می‌گوید: «البته که مسئولیتم بیشتر شده، اما همه شادمانی ام از این است که ولوله ای بر پا شده در میان اهالی روستای عزیز آباد و شهرستان قصر قند و انگیزه ای دوچندان در جوان های این منطقه زنده کرده است.»
گزارش صدای آمریکا از زیبا عزیزی را اینجا ببینید.
