سیروز در نتیجه ی مزمن شدن یک مشکل مثل مصرف بیش از حد الکل و یا عفونت ویروسی مثل هپاتیت بی و سی به وجود می آید که باعث صدمه زدن به کبد و ملتهب شدن دائمی کبد می شود و در نهایت منجر به مرگ سلول های کبدی و بیماری غیرقابل برگشت می شود. در نتیجه سیروز کبدی مرحله پیشرفته بعضی از بیماری های مزمن کبدی است.
چه کسانی مبتلا می شوند
بستگی به نوع زندگی مردم کشورهای مختلف دارد. مثلا در فرانسه از هر یک میلیون نفر بین ۲۰۰۰ تا ۳۳۰۰ نفر به آن مبتلا می شوند. یعنی در حال حاضر حدود ۷۰۰ هزار نفر به آن مبتلا هستند که بین ۱۰ تا ۱۵ هزار نفر در سال بر اثر آن می میرند. آمار جهانی دقیق در دسترس نیست ولی به نظر می رسد که آمار در امریکای شمالی و سایر کشورهای غربی مشابه فرانسه است.
در کانادا حدود ۲۶۰۰ کانادایی در سال بر اثر سیروز کبدی می میرند. بیماری در افریقا و آسیا شیوع بیشتری دارد، زیرا بیماری های هپاتیت بی و سی از بیماری های رایج و بد درمان شده در آنجاست. تشخیص بیماری معمولا در بین ۵۰ تا ۵۵ سالگی شخص داده می شود.
سیمپتوم های سیروز
وقتی که بیماری به اندازه کافی پیشرفت کرده، که ایجاد سیمپتوم بکند. معمولا عوارض زیر دیده می شوند:
– خستگی شدید، بی اشتهایی و از دست دادن وزن بدن معمولا از اولین علائم هستند.
– تهوع و اسهال، اضافه شدن حجم شکم بر اثر جمع شدن مایع در حفره شکمی
– جمع شدن مایع در ساق پاها که باعث تورم آنها می شود
– خون ریزی در دستگاه گوارش بر اثر فشار خون بالا که یک اورژانس پزشکی است و بیمار باید بلافاصله در بیمارستان تحت نظر قرار گرفته شود. بیمار دچار استفراغ خون یا مدفوع سیاه رنگ حاوی خون می شود
– اکیموز (آبی شدن پوست) و خون ریزی در صورت
-خارش
زردی پوست که می تواند به سیمپتوم های قبلی اضافه شود
برای کامل شدن تشخیص بیماری سیروز یک بیوپسی از کبد باید انجام شود تا صدمات وارد شده بر اثر سیروز و میزان آن مشاهد شود.
چه کسانی در خطر ابتلا هستند
علل مختلفی باعث تولید سیروز کبدی می شوند. بنابراین افرادی که در گروه های زیر هستند بیشتر در خطرند:
– مردان ۵۰ سال به بالا معمولا بر اثر هپاتیت سی و یا سیروز الکلیک در خطرند
– افرادی که دچار سندروم متابولیک همراه با اضافه وزن یا چاقی شدید، مقاوم به انسولین یا دیابت نوع ۲، فشار خون بالا و هایپرلیپیدمی هستند بیشتر در خطر مبتلا شدن به کبد چرب غیرالکلی هستند.
چه عواملی باعث خطر می شوند
عوامل زیادی همراه با سیروز باعث خطر می شوند، مخصوصا:
– مصرف شدید و مزمن الکل، که عامل اصلی تولید خطر برای ایجاد سیروز کبدی است و همراه با عوامل دیگر رل مهمی در تولید سیروز کبدی دارد. ۱۰ تا ۱۵ درصد الکلیک ها دچار یک بیماری کبدی هستند
– آلوده شدن به یک ویروس هپاتیک (بی یا سی) نیز از عوامل مهم دچار شدن به سیروز کبدی است.
پیشگیری
برای پیشگیری از مبتلا شدن به سیروز کبدی باید در معرض بعضی عوامل تولید خطر قرار نگرفت. مثلا:
– محدود کردن مصرف الکل (دو جام در روز) برای خانم ها (کمتر از سی گرم در روز) و سه جام برای آقایان(کمتر از۴۰ گرم در روز)
– پیشگیری از آلوده شدن به ویروس هپاتیت بی با واکسیناسیون و تحت نظر پزشک بودن پس از آلودگی
– استفاده از وسایل یک بار مصرف مخصوصا سرنگ و مراقبت و حفاظت از آلودگی بیماری های مقاربتی برای پیشگیری از هپاتیت ویرال B&C
چند راهنمایی مفید
وقتی که سیروز کبدی تشخیص داده شد، برخی راهنمایی های بهداشتی تغذیه ای در کم شدن پاره ای از مشکلات -که توسط بیماری ایجاد می شوند- و یا حداقل کند کردن پیشرفت بیماری مفید هستند:
– عدم استفاده از الکل اگر هنوز مصرف می کنید
– توجه بسیار شدید به سلامتی دهان و دندان و هم چنین پوست برای محدود کردن امکان عفونت ها
– داشتن رژیم غذایی متعادل و کم نمک
– در صورت وجود اضافه وزن- باید وزن بدن را کم کرد. همین طور در صورت لزوم، میزان قند خون و چربی خون
– ورزش روزانه و مرتب مطابق با شرایط بدنی و سنی
بیماری سیروز کبدی یک بیماری غیرقابل برگشت است و امروز هیچ درمان واقعا مفید برای آن وجود ندارد، مگر پیوند کبد که در مرحله اول باید عامل تولید بیماری را درمان کرد و فعالیت عوامل تشدید کننده بیماری را محدود کرد مثل:
– اگر سیروز کبدی بر اثر الکل تولید شده، باید مصرف آن به طور کلی قطع شود
– اگر بیماری بر اثر هپاتیت ویروسی ایجاد شده، باید درمان های ضد ویروس انجام شود
به طور کلی بسیار مهم است که به عوامل زیر توجه شود:
– پیشگیری و درمان عوارض تولید شونده بر اثر بیماری مثل خونریزی گوارشی- عفونت های باکتریایی و کارسینوم هپاتو سلولار
– واکسیناسیون علیه بیماری هپاتیت آ و بی- گریپ و پنوموکوک
تغییرات در شیوه زندگی
پس از تشخیص سیروز کبدی باید به سرعت عواملی که عامل و یا همراه با بیماری هستند بلافاصله قطع شوند. مثل:
ترک مصرف الکل- مهم نیست که عامل تولید بیماری چه بوده. برای ترک الکل درمان های دارویی و کلینیک های مخصوص و گروه های کمک کننده وجود دارند.
ترک مصرف دخانیات- دخانیات باعث بیماری می شوند. برای ترک آنها از داروها و همین طور موادی که نیکوتین را وارد بدن می کنند استفاده کنید. مثل پچ یا اسپری یا جویدنی
از مصرف داروها و مواد مخدر که می توانند دارای آثار سمی روی کبد باشند خودداری کنید. مخصوصا آنهایی که باید توسط کبد متابولیزه بشوند. از پزشک یا داروساز کمک بخواهید تا راهنمایی تان کنند.
اگر اسیت(Ascite) وجود دارد (جمع شدن آب در حفره شکمی) پزشک داروهای ادار آورنده برای دفع آب و رژیم کم نمک تجویز می کند. گاهی پونکسیون یعنی کشیدن آب از شکم لازم می شود.
اگر سیروز کبدی همراه با هپاتیت است باید حتما هپاتیت درمان شود:
– برای درمان های ضد ویروس اگر هپاتیت B عامل تولید سیروز باشد از interferon و یا lamivudine استفاده می شود.
– برای درمان سیروز پس از هپاتیت C از Interferon x همراه با ribavirin استفاده می شود. داروهای جدیدی برای درمان هپاتیت C در دست تهیه است زیرا داروهای فعلی می توانند ۵۰درصد بیماران را درمان کنند.
اگر بیمار مبتلا به بیماری های اتوایمیون فعال است باید با کورتیکوئیدها و یا داروهای ایمونوساپرسیو سریعا درمان شود.
پیوند کبد
سیروز کبدی پیشرفته زندگی بیمار را تهدید می کند و فقط پیوند کبد باعث بهبودی وضع بیمار می شود. ولی این عمل جراحی بزرگ و خطرناکی است و مدت زمان پیدا کردن یک کبد برای پیوند حداقل یکی دو سالی در افریقای شمالی و فرانسه طول می کشد.
روان درمانی
سیروز کبدی یک بیماری خطرناک و پیشرونده است و تشخیص بیماری برای بیمار عوارض روانی هم تولید می کند که در این صورت کمک های یک روانشناس لازم می شوند.
طب مکمل
اخطار بسیار مهم!
سیروز و هپاتیت های مزمن بیماری های خطرناکی هستند و باید درمان پزشکی اورژانس و طولانی داشته باشند. باید دانست که بعضی از محصولات بهداشتی طبیعی می توانند دارای آثار ناخواسته بد بر روی یک کبد صدمه دیده باشند، بنابراین بسیار مهم است که با پزشک یا داروساز مشورت بشود که از محصولات طبیعی به عنوان درمان طبیعی یا مکمل استفاده کنید.
برای درمان
چندین مطالعه نشان داده کورکومین که در زردچوبه وجود دارد دارای آثار مفید بر روی کبد است، زیرا از جمع شدن اسیدهای چرب در سلول های کبدی که بر اثر کبد چرب تولید شده جلوگیری می کند و به طور سنتی برای درمان بیماری های کبدی به کار می رود. مطالعات نشان داده که زردچوبه دارای خواص ضد التهاب – آنتی اکسیدان- آنتی میکروبی و آنتی تومورال است.
(Silibinin) Silymarin – عصاره این گیاه دارای خواص محافظت کننده و آنتی اکسیدان شناخته شده است و در بهبود بیماری های مزمن کبدی که بر اثر الکل، سندروم متابولیک یا مسمومیت بر اثر بعضی داروها یا مواد مخدر، تولید شده، موثر است. مطالعات کلینیکی نشان داده که عصاره این گیاه دارای آثار مثبت برای ترمیم و محافظت سلول کبدی می باشد و استفاده طولانی از آن باعث ازیاد طول عمر بیماران سیروزی بر اثر الکل می شود.
Panax notoginseng یک گیاه دارویی کره ای است که موثر بودن آن در چند مطالعه کلینیکی در آسیا ثابت شده است، و به محافظت و فعالیت های سلولی هپاتیک کمک می کند، مخصوصا در بیماری سیروز کبدی.
