خبرگزاری هرانا – آنچه در پی می‌آید گزارش ماهانه و اجمالی از وضعیت حقوق بشر در ایران در دوره زمانی خرداد ماه ۹۸ است که به همت نهاد آمار، نشر و آثار مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران تهیه شده است، این گزارش با توجه به حجم محدود آن و نیز به دلیل عدم اجازه فعالیت گروه‌های مستقل مدافع حقوق بشر در ایران نمی‌تواند بازتاب بی‌نقص وضعیت حقوق بشر در ایران باشد.
لازم به یادآوری است بخش آمار این تشکل به صورت سالانه گزارش مفصل‌‌تر خود را به اشکال آماری و تحلیلی از وضعیت حقوق بشر در ایران منتشر می‌کند.
خلاصه آنچه گذشت:
اخبار نقض حقوق بشر در خرداد ماه ۹۸ با کمتر از ۱۵ مورد اعدام، بازداشت اتنیک ها و اقلیت های مذهبی و تبعیض علیه آنان، بازداشت و محکومیت فعالان مدنی، نقض گسترده حقوق زندانیان، نقض پایدار آزادی بیان، بازداشت و محاکمه فعالان کارگری و صنفی، تجمعات کارگری و اصناف بخصوص در زمینه معوقات مزدی، نقض حقوق کودکان و موارد دیگری که در استان‌های مختلف رخ داد، همراه بود. این گزارش بر مبنای اطلاعاتی گردآوری شده که صحت آنها به احراز رسیده است.
اعدام
در حالی که در اکثر کشورهای دنیا مجازات اعدام متوقف شده است، آیین نامه جدیدی جهت اجرای احکام کیفری مبنی بر به کار بردن شیوه های جدید مجازات توسط رئیس قوه قضاییه به نهادهای قضایی ابلاغ شد. طبق متن منتشر شده، این آیین نامه اجرای احکام حدود، سلب حیات، قطع عضو و اعدام را شامل می شود. در ماده ۴۰ این آیین نامه جدید آمده که مجازات اعدام به صورت حلق آویز و با استفاده از طناب دار، با شیوه دیگری که کمترین آزار را برای فرد محکوم داشته باشد، به اجرا درآید.
همچنین معاون اول قوه قضاییه گفت “پس از تعطیلات فروردین امسال تاکنون بیش از ۳۵۰ مورد اذن (اجاره شرعی اجرای حکم اعدام) توسط رئیس قوه قضاییه صادر شد و نزدیک به ۲۵۰ مورد هم آماده ارایه به رئیس قوه قضاییه است.
خرداد ماه با کمتر از ۱۵ اعدام همچنان بازگو کننده نقض حق حیات در ایران بود. از مهمترین اخبار در ایرن زمینه اعدام در ملاعام یک زندانی در همدان و صدور حکم ۳ بار اعدام در ملاعام و شلاق برای چهار متهم پرونده تجاوز به دختران در ایرانشهر بود.
آزادی اندیشه و بیان
نقض آزادی اندیشه و بیان در ایران در خردادماه امسال نیز به صورت گسترده در نقاط مختلف کشور ادامه داشت. بازداشت هایی همچون مسعود کاظمی، محسن اسدی، صبا کردافشاری، حسین جنتی، آنیشا اسداللهی و مدیر یک کانال تلگرامی از مهمترین بازداشت‌های این حوزه بودند.
در این ماه امیر سالار داودی به ۳۰ سال حبس تعزیری، میلاد محمدحسینی به ۲ سال حبس تعزیری، مسعود کاظمی به ۴ سال و شش ماه حبس تعزیری و دو سال محرومیت از فعالیت در زمینه خبرنگاری، پیمان میرزازاده به ۲ سال حبس تعزیری، رحیم محمدپور به ۱۳ سال و ۳ ماه حبس تعزیری و مهیار بهرام اصل به ۳۵ ضربه شلاق تعزیری محکوم شدند.
احضار و برگزاری دادگاه افرادی همچون رضا خندان و فرهاد میثمی، مهدی گنج بخش، رسول طالب مقدم، رحیم محمدپور، محمد مهدوی فر و محمدرضا خاتمی را نیز در این ماه شاهد بودیم.
از دیگر مهمترین اخبار می‌توان به اجرای حکم زندان مهدی حاجتی، حمید کبیرمهر، امید شاه محمدی، محمد پارسی و عثمان اسماعیلی، همچنین مجرم شناخته شدن مدیر مسئول مجله ایران فردا اشاره کرد.
زندان
علیرضا شیرمحمدعلی، زندانی سیاسی محبوس در زندان تهران بزرگ توسط دو زندانی دیگر در این زندان با ضربات پرتعداد چاقو به قتل رسید و با فاصله اندکی در محل بهشت زهرا تهران به خاک سپرده شد. این زندانی سیاسی از زمان بازداشت بدون رعایت اصل تفکیک جرائم و علیرغم درخواست‌های مکرر وی جهت انتقال به بند سیاسی در کنار زندانیان با جرائم مختلف و بعضا خطرناک نگهداری شده و بارها در نامه‌های خود به نداشتن امنیت جانی در آن محل اشاره کرده بود.
برزان محمدی، همبندی پیشین علیرضا شیرمحمدعلی، در نامه ای، محمدرضا خلیل زاده و حمیدرضا شجاعی زواره را به عنوان قاتل و شریک در قتل علیرضا شیرمحمدعلی معرفی می‌کند و می‌گوید که این دو پیشتر بارها تهدید کرده بودند که قتلی را مرتکب خواهند شد تا از این طریق به زندان رجائی شهر، محل نگهداری سابق خود منتقل شوند، چرا که در آنجا با اقدام به کلاه زنی درآمد خوبی کسب می‌کردند. حمیدرضا شجاعی زواره، سرانجام به خواسته خود رسید و به زندان رجائی شهر کرج منتقل شد.
پس از انتشار خبر قتل وی، برخی مسئولان دولتی نیز نسبت به این موضوع واکنش نشان دادند و برخی رسانه های داخلی یک روز پس از این واقعه از صدور کیفرخواست علیه دو زندانی متهم به قتل وی خبر دادند.
لازم به ذکر است مراسم یادبود علیرضا شیرمحمدعلی، زندانی سیاسی به قتل رسیده در فضای امنیتی برگزار شد.
حق حیات، درمان و رسیدگی پزشکی و امنیت روانی همواره از مهمترین موارد نقض حقوق زندانیان در ایران به شمار می‌رود. در این ماه نرگس محمدی، آرش صادقی، سعید شیرزاد، سهیل عربی، بابک دادبخش، اکبر باقری، جواد احمدی، مجید اسدی، ساناز اله یاری و جواد احمدی از دریافت خدمات درمانی محروم ماندند.
همینطور در پی اقدام به خودکشی یک زندانی محکوم به اعدام بدون رسیدگی پزشکی به سلول انفرادی منتقل شد و در زندان های رجایی شهر، سراوان و ارومیه سه زندانی دست به خودکشی زدند.
اعتصاب غذا از مواردی است که زندانی به ناچار برای شنیده شدن دادخواهی‌اش به آن چنگ می‌زند. در این ماه عباس لسانی، نازنین زاغری، حامد الهوردی پور، امیر ستاری رئوف و هیوا موسی زاده دست به اعتصاب غذا زدند. در این رابطه امیر ستاری رئوف در هفتمین روز اعتصاب غذای خود پس از ضرب و شتم توسط مسئولین زندان به سلول انفرادی منتقل شد و هیوا موسی زاده محبوس در زندان نقده که از پنج روز پیش در اعتراض به رویه مسئولین این زندان با دوختن لب دست به اعتصاب غذا زده بود به صورت تنبیهی به بند جرایم خشن زندان ارومیه تبعید شد.
از دیگر مهمترین اخبار در این زمینه می توان به تداوم بازداشت و بی خبری از وضعیت صبا کردافشاری و فرشته دیدنی، عدم تفکیک جرایم در مورد حمید کبیرمهر، بی خبری از شهروند پلاکارد به دست میدان انقلاب پس از بازداشت و مصدومیت چهار زندانی در زندان ارومیه در پی بروز آتش‌سوزی در سلول انفرادی اشاره کرد.
گفتنی است هرانا در این ماه گزارشاتی از مشکلات و
وضعیت زندان های قزلحصار، زندان تهران بزرگ و
زندان ارومیه و اعتراض زندانیان سنی مذهب زندان رجائی شهر کرج
به تبعیض و نقض حقوق در زندان منتشر
کرده است.
اقلیت های ملی و مذهبی
اتنیک ها در خرداد ماه زیر فشار فزاینده بازداشت‌ها
و احضارها و محکومیت های بسیاری بودند.
علی عزیزی، یک شهروند در خوزستان، یک شهروند در سیستان و بلوچستان، سه شهروند در سنندج، شماری از شهروندان در مراسم خاکسپاری عزیز
پورولی در تبریز، یک شهروند در آبادان، ۵ شهروند در خوزستان، شماری از شهروندان در زاهدان، یک شهروند در شهرستان سرباز، یک شهروند در چابهار، یک شهروند در اهواز، یک شهروند در سنندج، یک شهروند در زاهدان یک شهروند در اهواز دو شهروند در روانسر و پیرانشهر یک شهروند در اهواز، دو برادر در اهواز ، یک شهروند دیگر در اهواز، شماری از شهروندان در خوزستان، سه شهروند در ارومیه و یک شهروند در شهر بوکان در این ماه بازداشت شدند.
جعفر رستمی راد به ۶ ماه حبس تعزیری و محرومیت از فعالیت در احزاب، گروه‌ها و دسته‌های سیاسی و اجتماعی، امید اسدی به یک سال حبس تعزیزی، رحیم غلامی به یک سال حبس تعزیری و محمد درستی به پرداخت جزای نقدی بدل از حبس محکوم شدند.
همچنین عباس لسانی، عطا کریمی و علی عزیزی،کیانوش اصلانی و توحید امیر امینی و مجتبی پروین به دادگاه احضار شدند.
لازم به ذکر است در پی ضرب و شتم یک شهروند توسط نیروهای انتظامی در شهرستان ایرانشهر، روز گذشته شماری از اهالی این شهر دست به تجمع اعتراضی زدند.
اقلیت های مذهبی در این ماه نیز تحت فشار و تبعیض فراوان بودند. ممانعت از برگزاری نماز عید فطر اهل سنت در تهران علیرغم موافقت قبلی و بازداشت شماری از شهروندان اهل سنت در اهواز در حین برگزاری نماز تراویح از جمله مواردی بود که شهروندان اهل سنت با آن مواجه بودند.
سازمان بهزیستی کشور طی بخشنامه ای استخدام پرسنل از اقلیت های دینی در مهدهای کودک را ممنوع اعلام کرد. در این بیانیه آمده است که به کار گیری این افراد تنها در مهد کودک هایی مجاز است که به اقلیت های دینی اختصاص دارد. نماینده زرتشتیان در مجلس شورای اسلامی در نامه ای به محمد شریعتمداری، وزیر کار بخشنامه سازمان بهزیستی درباره ممنوعیت بکارگیری اقلیت های دینی در مهدهای کودک را تبعیض آمیز عنوان کرد و خواستار اصلاح آن شد.
همچنین نیروهای امنیتی شهر تبریز به یک کلیسای مسیحیان آشوری به نام”کلیسای انجیلی“رفتند و پس از تعویض قفل‌ها از مسئول نگهداری این ساختمان خواستند که کلیسا را ترک کند.
از دیگر مهمترین اخبار در این زمینه می توان به احضار و بازجویی امام جماعت یکی از مساجد اهل سنت در سنندج، بازداشت یک شهروند اهل سنت در اهواز، برگزاری دادگاه ۶ شهروند بهایی ساکن تبریز و محکومیت شش شهروند بهایی ساکن تبریز به حبس اشاره کرد.
حقوق کودک
معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری همدان از ازدواج هزار و ۵۹۶ دختر زیر ۱۵ سال در سال گذشته در این استان خبر داد. وی همچنین با اشاره به اینکه ۱۰ درصد این ازدواج ها به طلاق منجر شده است گفت این دسته ازدواج ها آسیب های اجتماعی وحشتناکی به دنبال دارند.
نماینده مردم سروان در مجلس از محرومیت بیش از ۱۰۰ هزار کودک از ادامه تحصیل در استان سیستان و بلوچستان خبر داد و گفت که مدارس خشتی این استان بر اثر کوچکترین باد یا باران ریزش می کنند.
طبق آمار ارایه شده توسط اورژانس اجتماعی کرمان کودک آزاری بالاترین درصد آسیب های اجتماعی را در کرمان به خود اختصاص داد. از حدود ۱۲ هزار و ۶۰۱ نفری که سال ۹۷ در استان کرمان با خطوط ۱۲۳ تماس گرفته اند، بیش از ۲ هزار تماس تلفنی مربوط به “کودک آزاری” بوده است.
از مهترین اخبار در این زمینه می توان به موارد زیر اشاره کرد:
۳ دانش‌آموزان حین برداشت آب آشامیدنی از گودال در چابهار جان باختند.
پدری که دختر ۳ ساله‌اش را مورد ضرب و شتم قرار داده بود در مرند بازداشت شد.
دختر ۳ ساله و پسربچه ۴ ساله در پی ضرب و شتم به بیمارستان منتقل شدند.
با شکایت زنی میانسال از شوهرش به اتهام تجاوز جنسی به دختر جوانشان رسیدگی به این پرونده آغاز شد.
یک راننده تاکسی به اتهام آزار جنسی دو دختر نوجوان در ورامین بازداشت شد.
یک دختر نوجوان ۱۷ ساله، با پریدن از یک پل عابر پیاده در شهرستان بجنورد، اقدام به خودکشی کرد.
یک کودک بر اثر عدم رعایت اصول ایمنی در شهربازی یکی از پارک های رشت جان خود را از دست داد.
زنان
در این ماه سه تن از فعالین حقوق زنان به نام های مریم محمدی، اسرین درکاله و نرگس خرمی به دادسرای اوین احضار شدند.
حکم صادره علیه لیلا میرغفاری که در ارتباط با حمایت از مخالفان حجاب اجباری صادر شده بود مبنی بر پرداخت جریمه نقدی اجرا و توسط وی واریز شد.
پرتو جغتایی، عکاس و گزارشگر ورزشی از ممنوعیت حضور عکاسان زن در تمرین تیم ملی فوتبال مردان خبر داد.
زنان ماهیگیر در جزیره هنگام در خلیج فارس نه تنها از دریافت مجوز برای ماهیگیری محروم می شوند، بلکه سهمیه سوخت قایق برای صید که به صورت یارانه‌ای به ماهیگیران تعلق می‌گیرد نیز به آنها داده نمی‌شود.
از دیگر مهمترین اخبار در این حوزه می توان از بازداشت دو زن در مقابل ورزشگاه آزادی تهران، جلوگیری از ورود نوازندگان زن به یک جشن خیریه در قزوین، بازداشت و ضرب و شتم یک زن توسط پلیس رشت به دلیل نوع پوشش و رقصیدن در خیابان، خودسوزی و خودکشی چهار زن در استان آذربایجان غربی، خودکشی یک زن جوان، قتل یک زن و فرزندش توسط همسر وی، خودسوزی یک زن باردار در دیشموک و قتل ناموسی دو دختر۱۶ و ۲۷ ساله یاد کرد.
کارگران و اصناف
جمعی از کارگران مجتمع کشت و صنعت نیشکر هفت تپه در نامه ای به کمیته آزادی سازمان جهانی کار نسبت به ادامه بازداشت و سرکوب فعالان کارگری از دولت ایران شکایت کردند. در این نامه با تاکید بر بازداشت، احضار و تهدید بیش از ۵۰ تن از کارگران این مجتمع در ماه های اخیر، به تداوم بازداشت اسماعیل بخشی و “شکنجه تا سرحد مرگ” وی در زمان بازداشت اشاره شده است. همچنین از سپیده قلیان، علی نجاتی، امیر امیرقلی، ساناز اله یاری و امیرحسین محمدی فر به عنوان دیگر مصادیق نقض حقوق فعالین کارگری و مدافعان حقوق کارگران نام برده شده است. این کارگران در پایان از سازمان جهانی کار درخواست کرده اند که به شکایت آنها علیه دولت ایران رسیدگی کند.
در این ماه حسین سلامی، عضو شورای هماهنگی تشکل های صنفی فرهنگیان بازداشت شد. همچنین منزل عزیز قاسم زاده، خواننده و فعال صنفی معلمان گیلان مورد تفتیش قرار گرفت.
احضار و برگزاری دادگاه شش تن از فعالین صنفی معلمان خراسان شمالی، محمدحسین سپهری، اسکندر لطفی، اصغر امیرزادگانی و چهار تن از کارگران سیمان کارون، محکومبت محمدعلی زحمتکش، فعال صنفی معلمان شیراز به حبس از دیگر مهمترین اخبار فعالان کارگری و اصناف بود.
گزارشاتی از پلمپ ۹۳ واحد صنفی و بازداشت ۴۱۲ تن در کرمانشاه و کوهدشت، بیش از ۳۰۰ واحد صنفی در اصفهان، ۵۴۷ واحد صنفی در تهران، ۱۴ واحد آرایشگاه زنانه در مشهد و بیش از ۱۶۰ واحد صنفی در رشت همچنین اقدام به خودکشی یک کارگر پتروشیمی تندگویان، لغو امتیاز یک مدرسه دخترانه در پی انتشار ویدیوی رقص دانش آموزان و معلمان در مهاباد و مرگ یک پرستار در حین کار در ایلام را نیز در این ماه شاهد بودیم.
بهداشت و محیط زیست
حکم اعدام سعید مومیوند، محیط بانی که پیشتر از بابت اتهام “قتل” به اعدام محکوم شده و سپس حکم صادره توسط دیوان عالی کشور نقض شده بود، پس از محاکمه مجدد توسط شعبه یک دادگاه کیفری همدان، نقض شد و این محیط بان از اعدام رهایی یافت.
در این ماه متاسفانه شاهد مرگ و مصدومیت ۳ جنگلبان در ساری، یک محیط بان در اهواز و کشته شدن یک محیط بان در هرمزگان و زخمی شدن دو محیط بان در پارک ملی این استان بودیم.
همچنین بنا بر اعلام رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان سوادکوه، عاملان مرگ توله خرسی که دیروز به دلیل سقوط از کوه از مادرش جدا افتاده بود، شناسایی و بازداشت شدند.
جمعی از شهروندان و دوست داران محیط زیست شهرستان شاهرود در استان سمنان در اعتراض به ادامه فعالیت یک معدن که باعث آسیب رسیدن به قله شاهوار شده است، اقدام به برگزاری تجمع اعتراضی کرده و طوماری در این خصوص امضا کردند.
حقوق فرهنگی
در این ماه حساب شخصی تعدادی از خوانندگان و نوازندگان ایرانی در اینستاگرام، به دستور مقامات قوه قضاییه به دلیل آنچه “انتشار محتوای مجرمانه” خوانده شده است، مسدود شد.
همچنین عباس سجادی، شاعر، ترانه‌سرا و موسیقی‌پژوه به دنبال عدم پذیرش “اعلام برائت” از محمدرضا شجریان ممنوع التصویر شد.
از دیگر مهمترین اخبار در این زمینه می توان به لغو کنسرت فرزاد فرخ در بجنورد و توقف نمایش و اکران فیلم “ما همه با هم هستیم” در استان کرمان اشاره کرد.
خشونت نظامی و قضایی و امنیت شهروندان
در حالی که کنوانسیون بین المللی حقوق مدنی و سیاسی صراحتا استفاده از مجازات های تحقیر آمیز و نافی کرامت انسانی مانند شلاق را ممنوع کرده است حکم شلاق در ملا عام یک متهم که پیشتر به اتهام “سرقت” به شلاق محکوم شده بود در ایرانشهر اجرا شد.
در پی انتشار عکس هایی از این گردشگران در سد لفور و دستور مستقیم دادستانی مازندران برای برخورد با این شهروندان ۱۷ تن در سوادکوه بازداشت شدند. دادستان عمومی و انقلاب مازندران گفت افرادی که قایق ها را نیز در اختیار این گردشگران قرار داده بودند، مجرم شناخته شده و پرونده آنها در جریان است.
ورود به حریم خصوصی شهروندان و مداخله در امور فردی آنان از جمله انتقاداتی است که به نظام قضایی و انتظامی ایران وارد است. در این ماه شرکت کنندگان در مهمانی خصوصی از جمله دو دیپلمات اروپایی، دستکم ۱۰ تن در آمل، دستکم ۳۰ نفر در گرگان و ۱۵ دختر و پسر در کلاردشت بازداشت شدند.
سه کولبر در اشنویه، ۴ کولبر در ارومیه و مریوان و پیرانشهر، یک کولبر در سردشت، یک کولبر در پیرانشهر و یک کولبر در بانه بر اثر شلیک نظامی کشته و زخمی شدند.
همچنین یک شهروند و یک کولبر در سردشت بر اثر انفجار مین در سردشت مصدوم شدند.
در پی شلیک مستقیم نیروهای نظامی در دیگر نقاط یک شهروند در جاسک، یک شهروند در زاهدان، یک شهروند در سراوان، دو کودک در کمیجان، یک شهروند در سراوان، یک شهروند در مشهد و ۴ شهروند در کرمان و سیستان و بلوچستان کشته و زخمی شدند.
لازم به ذکر است متاسفانه در این ماه شاهد اسیدپاشی به یک مرد در پیرانشهر بودیم.
۱– گزارشاتی که توجهات زیادی به خود جلب کرد
در این بخش سعی شده به گزارش‌هایی از نقض حقوق بشر در خردادماه که با حساسیت و توجه بیشتری از سوی افکار عمومی مواجه شدند، اشاره شود. بدیهی است که این توجه بیشتر، الزاماً به معنی شاخص بودن این دسته از گزارش‌های به لحاظ حجم نقض حقوق بشر نیست.
از مهمترین خبرها که در این ماه بازتاب بسیار گسترده‌ای در کشور داشت می‌توان به قتل علیرضا شیرمحمدی در زندان تهران بزرگ، بازداشت گردشگران در سد لفور و بخشنامه ی بهزیستی مبنی بر عدم استخدام پرسنل از اقلیت های دینی در مهدهای کودک اشاره کرد.
۲– گزارشاتی که علیرغم اهمیت با بی‌توجهی روبرو شدند
در مقابل بخش قبل، بسیاری از گزارش‌های حقوق بشری اساساً با کم‌توجهی و بعضاً بی‌توجهی رسانه‌ها و افراد فعال در شبکه‌های اجتماعی که به هر ترتیب تشکیل‌دهنده ی قسمتی از افکار عمومی هستند، روبه‌رو شدند. گفتنی است این نوع کم‌توجهی‌های بعضاً غیرتعمدی یا بعضاً تبعیضات هدفمند، زمینه بیشتری از تداوم و گسترش نقض حقوق بشر را فراهم می‌آورد.
از مهمترین خبرها که در این ماه شایسته توجه بیشتر در رسانه و در بین مردم بودند می‌توان از بازداشت گسترده اتنیک ها در نقاط مختلف و بازداشت سه فعال حقوق زنان یاد کرد.
