تیرگان هر دو سال یک بار در شهر تورنتو با مجموعه ای از برنامه های ادبی- هنری- فرهنگی- کودکان و سرگرمی و با حضور جمعی از نویسندگان و هنرمندان عرصه های موسیقی- تئاتر- رقص- نقاشی جشنواره ی سه روزه ای را در مرکز فرهنگی هاربرفرانت برگزار می کند، جشنواره ای که دیگر تنها متعلق به جامعه ایرانی ساکن تورنتو نیست که به تمام ساکنان تورنتو و به دیگر جوامع ایرانی در سراسر دنیا تسری پیدا کرده است و در هر دوره بسیاری از ایرانیان از امریکا و اروپا و ایران برای شرکت در آن به تورنتو سفر می کنند. با مهرداد آرین نژاد مدیر جشنواره ی تیرگان گفت و گویی داشتیم که در زیر می خوانید:
تیرگان بزرگترین جشنواره ی ایرانی در تمام جهان ایرانی و ایران است. چه شد که به تیرگان فکر کردید و وقتی به آن می اندیشیدید چقدر مسیر امروزی تیرگان در ذهنتان بود. آنچه در ذهنتان می گذشت با چیزی که ما امروز با بیش از صد و شصت هزار تماشاچی و هنرپذیر با آن مواجه هستیم، همخوانی دارد؟
ایده تیرگان و برگزاری آن، ایده من به تنهایی نبوده است. من با یک سری از دوستان تصمیم به راه اندازی چنین جشنواره ای گرفتیم، ولی به مرور عده ای از آن دوستان نتوانستند ادامه دهند و از جمع مان خارج شدند. من از کسانی بودم که در این کار باقی ماندم و تاکنون ادامه دادم.
حقیقتش را بخواهید من هنوز به آن تصویری که درباره جشنواره تیرگان دارم نرسیدم. شما خاطرتان هست در جشن نوروزی که ما در هابرفرانت سنتر برگزار کردیم، و بیست تا بیست و پنج هزار نفر در آن شرکت کردند، از همانجا تصویری که من از تیرگان در ذهنم داشتم، جشنی یک هفته، دو هفته ای بود که در آن بتوانیم میلیون ها ایرانی را از سراسر دنیا دور هم گرد آوریم، و هنوز هم هدف ما همین است، حالا این که چقدر در این راه موفق شویم را نمی دانم.
و اما دلیل اینکه چرا این کار را شروع کردیم، من وقتی به کانادا مهاجرت کردم با خودم فکر کردم که ما از کجا آمدیم؟ چرا آمدیم؟ چرا این مشکلات را باید داشته باشیم؟ هر چقدر بیشتر به این مسایل فکر می کردم بیشتر به این نتیجه می رسیدم که ما نیاز داریم تا دور هم جمع بشویم، باید با هم درباره هویتمان حرف بزنیم، تا به جامعه میزبان خودمان را درست معرفی کنیم که فکر نکنند ما از سیاره دیگری آمدیم. ما یک تاریخ کهن و فرهنگی ارزشمند داریم. برای همه اینها لازم است که با هم دیالوگ داشته باشیم تا به یک اجماع برسیم و با هم تصمیم بگیریم چه راهی برای ادامه درست و یا خطاست. گفت و گوی بزرگی که میان هنرمندان و روشنفکران ما صورت می گیرد، باعث می شود تا از طریق آن جایگاهمان را مشخص کنیم.
ابوریحان بیرونی درباره تیرگان نظر جالبی دارد ، می گوید: « تیرگان جشن نویسندگان است» و چقدر جالب است که شما هم بر فرهنگ و هنر تأکید دارید. چرا ضرورت فرهنگی بر دیگر جنبه ها ارجحیت بیشتری دارد؟
ما به عنوان یک ایرانی لازم است به این فکر کنیم که برای عرضه به دنیای بیرون از خودمان چه چیزی داریم؟ مثلا ژاپنی ها ادعا می کنند تکنولوژی برتری برای عرضه به دیگر ملل دارند و همینطور باقی کشورها هر کدام مدعی امتیازاتی بر یکدیگرند، ما به عنوان یک ایرانی چه چیز متفاوت و ارزشمندی داریم، تا بتوانیم روی آن تاکید کرده و به جهان ارائه دهیم؟
درست است که افراد خاص و ویژه ای در هر زمینه چه پزشکی، چه دانشگاهی، چه فرهنگی و چه هنری و… داریم که در کل دنیا شناخته شده هستند، ولی به عنوان یک ملت، یک جمع چه چیز قابل توجهی را می توانیم ارائه دهیم؟
به نظر من ما فرهنگ و تمدن ارزشمندی داریم که می توانیم آن را به دنیا نشان دهیم، فرهنگی که اگر آن را از ما بگیرند دیگر به عنوان ایرانی شاید کمتر حرفی برای گفتن داشته باشیم.
جنبه دیگر که در سخنرانی ای از آقای دکتر ماشاالله آجودانی شنیدم و بسیار خوشحال شدم، این است: “شاید اگر ما به جای سیاست، یا به همان اندازه ی سیاست، به فرهنگ و هنر کشورمان توجه می کردیم، اوضاع امروزمان به این شکل پیش نمی رفت.»
موضوع جالب دیگری که در جشنواره تیرگان دیده می شود تعداد زیاد مخاطبانی است که از آن استقبال می کنند این مسئله، مسئولیت بسیار سنگین و مراقبت بالایی نیاز دارد. البته می دانیم که شما بیش از چهار صد نفر داوطلب هم دارید، اما هماهنگ کردن خود آنها هم کار آسانی نیست. در این باره چه تجربه های تلخ و شیرینی داشته اید؟
این تجربه ها تا به حال بسیار خوب و شیرین بوده است. در طول ده، پانزده سال گذشته، بیشتر از دو، سه هزار داوطلب در سیستم تیرگان آمده و کار کرده، مانده یا به هر دلیلی، دیگر نتوانسته ادامه دهد(جابجایی به شهری دیگر و…) ولی با وجود این هنوز هم دورادور این جشنواره را حمایت می کند.
بیشترین چیزی که ما در این جشنواره رعایت کرده ایم، احترام به یکدیگر و در نظر گرفتن آرای گروه است. اگر شخصی در گروه مشکلی داشته باشد آن را در جمع مطرح می کند و با هم فکری گروه آن را رفع می کنیم و تاکنون هم همین کار را کرده ایم. به طور کلی همیشه سعی کرده ایم یک روند دموکراتیک را در گروه پیش ببریم. من در تیرگان این باور را پرورانده ام که، در اینجا هر کسی جزیی از حقیقت را پیش خود دارد، از منی که مدیر جشنواره هستم تا باقی اعضای گروه و حتی کسانی که مخالف تیرگان هستند. فکر می کنم که با این باور، تا اینجا همکاری خوب و تجارب شیرینی داشتیم.
پروسه ای که هنرمندان را انتخاب می کنید به چه صورتی است. آیا از قبل در جلسات همگانی درباره اش تصمیم می گیرید؟ نسبت به گذشته این پروسه تغییراتی داشته یا خیر؟
این پروسه هنوز ایده آل من نیست. پروسه ایده آل، نیاز به یک گروه ده نفره از هنرمندان بنام و استخوان خرد کرده در زمینه های مختلف دارد با یک کارگردان هنری که مدام ناظر بر روند آن باشد.
باید برای آن بودجه مثلا پانصد هزار دلاری در نظر گرفته شود و در اختیار گروه مذکور گذاشته شود تا مطابق با آن با مشورت یک دیگر برایش برنامه ریزی کنند. متاسفانه چنین امکانی را تاکنون نداشته ایم. زیرا باید این هنرمندان عزیز تمام وقت در این برنامه شرکت کنند و بنابراین نیاز به دریافت حقوق تعریف شده دارند. امیدوارم در آینده این امکان برایمان فراهم شود. کاری که ما تاکنون پیش برده ایم به این شکل بوده که ایده ای به ذهن مثلا من و یا آقای بابک پیامی و یا دیگر اعضای گروه رسیده، آن را به گروه پیشنهاد می دهیم بعد بررسی می کنیم، ایده را ورز و در نهایت ارائه می دهیم.
درباره انتخاب هنرمندان هم چون ما مجبوریم بودجه ای برای آنها در نظر بگیریم از هنرمندان محبوب مردم انتخاب می کنیم چرا که باید بلیت برنامه فروش برود. البته در هر موردی با متخصصان امر و صاحب نظران مشورت می کنیم. مثلا در زمینه موسیقی، از آقای بابک امینی، یا مازیار حیدری یا دیگر دوستان، در رقص از آقای مشکین قلم و در تئاتر از آقای سهیل پارسا مشاوره می گیریم. که خیلی از این دوستان افتخاری در این پروژه فعالیت می کنند.
یکی از بحث های پر مناقشه جشنواره، بودجه آن است، که امسال زمزمه حمایت یک کشور خارجی هم به این ماجرا افزوده شده است. اولا درباره بودجه جشنواره کمی توضیح دهید، و دیگر این که آیا جشنواره تیرگان از عربستان سعودی کمکی دریافت کرده است؟
بودجه نقدی تیرگان امسال، چیزی حدود یک میلیون و دویست هزار دلار، و بودجه غیر نقدی آن در حدود هفتصد، هشتصد هزار دلار است. مزید بر این که داوطلب های ما چیزی حدود سی هزار ساعت وقت می گذارند تا این جشنواره بر گزار شود، در کل بودجه ی جشنواره دو میلیون دلار است.
این بودجه را از کجا تهیه می کنیم؟ امسال حدود چهار صد و چهل هزار دلار را از کمک های دولتی گرفتیم. یک بخش دیگر از فروش بلیت بدست می آید که البته کمتر قابل پیش بینی است. برای همین مجبوریم از ابتدا بسیار محافظه کارانه محاسبه کنیم. یک بخش دیگر هم از طریق حمایت های مالی یا همان اسپانسرها تأمین می شود، که چیزی حدود ۳۰-۲۵ در صد بودجه جشنواره است. امسال بیست و شش تا سی اسپانسر داریم، که هر کدام مبالغی را پرداخت کردند که بزرگترین آنها بانک تی دی، با چیزی حدود پنج تا شش در صد کمک نقدی است. در مورد تلویزیون ایران اینترنشنال که شما فرمودید، اصلا اسپانسری اش برایمان مهم نبوده است، چه بسا که در صدش هم بسیار ناچیز است چیزی کمتر از یک و نیم درصد است. چیزی که برایمان در رابطه با آن مهم بود حرفی بود که زدند، این که می خواهند برنامه را به صورت زنده پوشش دهند تا مردم در سراسر دنیا بتوانند شاهد آن باشند.
واقعیت این است چه خوشمان بیاید چه نیاید این شبکه مخاطبان زیادی دارد. در واقع بعد از “من و تو” دومین رسانه ی پرمخاطب در ایران است. البته شایعاتی هم درباره این که عربستان سعودی آن را حمایت می کند بوده است، که ما در این مورد تحقیق کردیم و چیزی نیافتیم. این ماجرای عربستان هم به همین رابطه ربط داده شده است. که هم آنان و هم ما و هم هموطنان می دانند که سخن بی پایه ای بیش نیست.
برای آگاهی از چند و چون برنامه های جشنواره که از همین جمعه ۲۶ جولای تا یکشنبه ۲۸ جولای ادامه دارد، می توانید به جدول برنامه ها درصفحات ۶۰-۶۱-۶۲ شهروند و یا به سایت تیرگان tirgan.ca مراجعه کنید.
ویدئوی این گفت و گو را اینجا ببنید
