طی دو روز گذشته نامه خانواده های ١٢ صیاد زندانی در موزامبیک به محمد جواد ظریف خبرساز شده است. شوربختانه اکثریت قاطع هموطنان در باره پروژه سری “نقل و انتقال در اقیانوس هند” سپاه بیخبرند.
در ٢۴ آذر ماه سال گذشته ١٣ خدمه یک لنج ایرانی به همراه ناخدای آن از کنارک توسط نیروی دریایی موزامبیک در جنوب قاره آفریقا دستگیر می شوند. اما قبل از دستگیری لنج یا آتش می گیرد و یا بنا به دلایلی به آتش کشیده می شود. تا به امروز حداقل دو نفر از ١۴ سرنشین لنج در زندان های موزامبیک در بایکوت خبری مطلق جان باخته اند. در طی ١٠ ماه گذشته مسئولین امنیتی استان سیستان و بلوچستان به خانواده جاشوها (خدمه لنج) که حداقل ١٢ تن از آنها اهل شهرستان نیکشهر هستند اکیدا دستور داده بودند که موضوع را عمومی و رسانه ای نکنند. اما اکنون بعد از ١٠ ماه اسارت در بی خبری مطلق و ٢ کشته نه تنها طاقت خانواده ها طاق شده است، بلکه مسئولان موزامبیک نیز با اجازه انتشار حداقل دو ویدئوی جداگانه از زندانیان نیکشهری و همچنین ناخدا لال محمد، تلویحا به جمهوری اسلامی پیام داده اند تا برای حل معضل این زندانیان اقدامی بکند.
زندانیان نیکشهری در ویدئو عامدا به زبان بلوچی (و نه فارسی) از “برادر” می خواهند برای آنها اقدامی بکنند. آنها “عامدا” در پیام خود به “برادر” از زبان بلوچی استفاده کرده اند، زیرا معمولا بر طبق مدارک شناسایی لنج و خدمه مالکیت لنج و هویت خدمه همگی “پاکستانی” هستند تا در قبال “ماموریت” این گونه لنج های ایرانی (عمدتا کُنارکی) هیچگونه مسئولیتی متوجه جمهوری اسلامی نشود. بر خلاف لنج های صیادی که هویت و اسناد ایرانی دارند، هویت کاذب و مدارک شناسائی جعلی آن دسته از لنج ها و خدمه آن که یا برای حوثی های یمن تسلیحات می برند و یا در انتقال مواد فعال هستند، معمولا پاکستانی نشان داده می شود. به همین دلیل در چنین مواردی جمهوری اسلامی بارها هر گونه ارتباط خویش یا شهروندان ایرانی را با این گونه مراودات غیر قانونی یا داد و ستد نامشروع رد کرده است.
و اما در آخرین ویدئو منتشر شده از موزامبیک، ناخدا لال محمد (ملقب به دِلَک) که یک فرد با سابقه و شناخته شده کُنارکی است، بنا به درخواست یکی از مقامات موزامبیک به زبان اردو از شخصی بنام “حسین” استمداد طلب می کند و می گوید خانواده های زندانیان در پاکستان شدیدا نگران حال آنها هستند و اینکه باید اقدامی جهت رهایی آنها صورت بگیرد. تاکید ناخدا لال محمد به زبان اردو و به پاکستانی بودن خدمه بسیار معنادار است.
سرنوشت دردآور و برزخگونه این گروه از قربانیان بلوچ در موزامبیک بسیار شبیه فرجام تلخ جاشوها و صیادان لنج های مختلفی است که در طی سالیان گذشته یا توسط دزدان دریایی سومالیایی اسیر گشته اند و در زندان های سیاهچال گونه جان داده اند و یا در اقیانوس هند طعمه آتش و طوفان شده اند و یا محبوس و زندانی در کشورهای مختلفی نظیر پاکستان، هند، سریلانکا، مالدیو، تانزانیا و غیره.
تقریبا همه ناخداها و جاشوها که در پروژه های “نقل و انتقال” سپاه در اقیانوس هند فعال هستند، تفهیم شده اند که در صورت دستگیری یا بازجویی تحت هیچ شرایطی خود را ایرانی معرفی نکنند. از این روی بهانه وزارت خارجه جمهوری اسلامی این است که نمی تواند به موضوع به اصطلاح شهروندان دستگیر شده “پاکستانی” ورود کند! زیرا این خود اعتراف به معاونت در جرم تلقی خواهد شد. به همین دلیل از این نوع صیادان اکیدا درخواست شده بنا به دلایل امنیتی همانند “سربازان گمنام امام زمان” عمل کنند. لذا، برخلاف نامه خانواده ١٢ تن از زندانیان نیکشهری به جواد ظریف برای کمک، در حالی که ناخدای لنج به زبان اردو از مقامات پاکستانی می خواهد که به کمک آنها بشتابند، این مخمصه پیچیده و چیستان گونه از منظر روابط دیپلماتیک و حقوق بین الملل برای وزارت خارجه جمهوری اسلامی دردسر جدیدی است که “دولت با تفنگ” و یا به عبارتی “برادران قاچاقچی” برای وزیر خارجه دولت روحانی بوجود آورده اند. دردسری که قربانیان اصلی آنها عمدتا بلوچهای بینوا و تهیدست هستند که به دلیل فقر و محرومیت مورد سوءاستفاده قرار می گیرند. صدالبته دولت جمهوری اسلامی از این پروژه های تکراری نه تنها آگاه است بلکه به احتمال زیاد ادارات مختلف دولتی با این پروژه ها همکاری می کنند، اما برای سلب مسئولیت خویش به ترفند “پاکستانی نمایاندن” اینگونه لنج ها روی آورده است.
عبدالستار دوشوکی
مرکز مطالعات بلوچستان ـ لندن
شنبه ۵ مهر ١٣٩٩
