سارا خاکباز
هفته پیش به مناسبت سالروز زلزله بم، مقاله‌ای در مورد خطر وقوع زلزله در سایر نقاط ایران از جمله تهران، و اهمیت اطلاع رسانی و فعالیت‌های آموزشی در مورد زلزله در شهروند نوشتم. این مقاله دو گروه خواننده داشت: گروه اول خوانندگانی بودند که از خطر وقوع زلزله مطّلع بودند، ولی از هراس عمق فاجعه درصدد فراموش کردن آن بودند. آنان عقیده داشتند که مشکل بزرگتر از آن است که ما درصدد حل آن برآییم، و وقتی‌که زلزله شهر را لرزاند با این مساله برخورد خواهیم کرد. گروه دوم کسانی بودند که اعتقاد داشتند هر کس به نوبه خود مسئول کمک رسانی است، و تا حد ممکن باید از وقوع حادثه پیشگیری کرد. از این که چند نفری از گروه دوم را پیدا کرده بودم، بسیار خوشحال بودم، تا این که خبر اسفناکی را شنیدم: سالروز زلزله بم از تقویم رسمی‌ایران حذف شد!
بم پیش از زلزله
پس از فاجعه بم، پنجم دی ماه، به عنوان روز ملی ایمنی در برابر زلزله در تقویم رسمی کشور نامگذاری و ثبت شده بود، تا اینکه در پنجم مهرماه امسال این روز در کنار روزهایی مثل روز گل و گیاه و روز گفت وگوی تمدن ها به تصمیم شورای فرهنگ عمومی از تقویم رسمی کشور حذف شد.
ثبت سالروز زلزله بم به عنوان روز ملی ایمنی در برابر زلزله در تقویم ایران قدم بسیار مفیدی برای یادآوری خطر زلزله و پیش گیری‌های لازم برای گریز از سوانح طبیعی بود. هر ساله به مناسبت این روز ملی سمینارهای علمی، فعالیت های آموزشی، و بحث های تخصصی و علمی در خصوص زلزله در گوشه و کنار ایران ، و همچنین در خارج از کشور شکل می‌گرفت. متخصصان و مسئولان یادآور فاجعه زلزله بم می شدند، و درصدد پیشگیری از وقوع دوباره چنین سوانحی بر می‌‌آمدند. نتیجه این انجمن ها توجه ویژه به آیین نامه های مربوط به ایمنی و استانداردسازی ساختمان ها و تقویت زیرساخت ها بود. ساختمان‌های سست بزرگ‌ترین عامل خسارت و کشتار در زلزله‌های ایران هستند، و مقاوم سازی آنان مهمترین پیشگیری از خسارت‌های وارده بر اثر زمین لرزه‌های آتی می‌باشد.
بم پس از زلزله
روز ملی ایمنی در برابر زلزله بدون مشورت با کارشناسان و متخصصان امور زلزله و پژوهشگاه زلزله شناسی از تقویم رسمی حذف شد و موجب انتقادات بسیاری از جانب متخصصانی چون دکتر زمردیان، استاد پیشکسوت ژئوفیزیک و بهرام عکاشه، استاد زلزله شناسی شد. کارشناسان معتقد هستند که تصمیم شورای فرهنگ عمومی برای حذف روز ملی ایمنی در برابر زلزله از تقویم، برای کشور بسیار زیان آور خواهد بود، چرا که این روز یادآور تمام کشته شدگان و خسارات ناشی از زلزله بوده، و بازماندگان، متخصصان، و مسئولان را به فکر جلوگیری از خسارات ممکن آتی و‌ا می داشت.
سالروز‌های ملی در تمام کشورها یادآور وقایع مهم می باشند. در بسیاری کشورها سالروز سوانح طبیعی به عنوان روز ملی‌ثبت می شود تا هر ساله بانی تفکرات جدیدی برای پیشگیری از بلایای طبیعی باشند. کشور ژاپن روز اول سپتامبر را که سالروز زلزله کانتو بود و ۱۴۰هزار قربانی داشت، در سال ۱۹۶۰ به عنوان روز پیشگیری از حوادث ثبت کرد. کشور چین امسال دومین سالروز ملی پیشگیری حوادث را در روز ۱۲ می، سالروز زلزله سیشوان برگزار کرد. در ترکمنستان ۶ اکتبر، مصادف با زلزله سال ۱۹۴۸ عشق آباد، یک تعطیلی‌عمومی است. سازمان ملل متحد (UN)، در تاریخ ۲۲ دسامبر ۱۹۸۹، دومین چهارشنبه ماه اکتبر را روز بین المللی تقلیل سوانح طبیعی ثبت کرد، و هر ساله در این روز ملل و دولت‌ها را تشویق به همکاری برای ساختن جوامع آگاه تر در قبال حوادث طبیعی می‌کند.
در حالی‌که نود و پنج درصد خاک ایران در معرض خطر زلزله قرار دارد و هر ۷ سال در ایران انتظار یک زلزله بزرگ می رود، آگاه‌سازی و ارتقای فرهنگ عمومی در برابر زلزله برای کاهش تلفات و خسارات ناشی از آن بسیار مهم است. با حذف شدن سالروز زلزله بم از تقویم رسمی، طبیعتاً از کمک رسانه‌ها برای یادآوری این روز کاسته خواهد شد، اما این ما مردم هستیم که باید برای زنده نگه داشتن یاد قربانیان و پیشگیری از وقوع دوباره سوانح بکوشیم.
اگر شما جزو گروه دوم خوانندگان این مقاله هستید، و معتقدید که با اطلاع رسانی و آموزش صحیح می‌توان قدم‌های بهتری به سوی آینده برداشت، برای همفکری و همکاری با bamschildren@gmail.com تماس بگیرید.
