گفت وگو با دکتر سعید رهنما، استاد دانشگاه
یک سالی از راه اندازی کورس های زبان فارسی در دانشگاه یورک ـ تورنتو می گذرد. در همین رابطه با دکتر سعید راهنما از بانیان این امر گفت وگو کردیم تا اطلاعاتمان را به روز کرده باشیم.
دکتر رهنما، با تلاش های شما بود که واحدهای زبان فارسی در دانشگاه یورک راه اندازی شد. برای آنهایی که ممکن است اطلاعی نداشته باشند، تاریخچه ی کوتاهی از چگونگی تصویب این کورس ها بفرمایید.
ـ از چند سال پیش با توجه به تعداد زیاد دانشجویان ایرانی در دانشگاه یورک، ما به این فکر افتادیم که قدمی جلو بگذاریم و چنین رشته ای را راه اندازی کنیم، با اینکه ربطی هم به رشته ی تخصصی من نداشت و کار من نبود، امکان چنین برنامه ای را با مقامات دانشگاه مطرح کردیم. در تلاش های اولیه خواستیم که از حمایت مالی جامعه ی ثروتمند ایرانی اینجا هم برخوردار شویم که متاسفانه میسر نشد، معهذا دلسرد نشدیم و با پیگیری های زیاد سال گذشته دانشگاه موافقت کرد که دو درس فارسی داده شود یکی فارسی مقدماتی و دیگری ادبیات و فرهنگ ایرانی.
دکتر سعید رهنما استاد علوم سیاسی دانشگاه یورک
امسال هم با وجودی که پول دیگری جمع آوری نشد، با پیگیری های زیاد و با کمک دکتر هایده مغیثی که خود معاون رشته های علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه بود، مقامات مربوطه موافقت کردند که امسال یک استاد تمام وقت استخدام کنیم، البته برای یک سال، که شما آگهی استخدام را در همین شماره شهروند می بینید.
نحوه استخدام استاد تمام وقت چگونه است؟
ـ بر اساس مقررات دانشگاه و اتحادیه استادان هر کس را که می خواهند استخدام کنند باید آگهی داده شود و افراد واجد شرایط فرم تقاضا ارسال کنند. در این مورد تقاضا به عنوان رئیس دانشکده زبان ها، ادبیات و زبانشناسی فرستاده می شود و طبق همان مقررات در کمیته ای در دانشکده زبان این تقاضاها بررسی می شود و آنها هستند که تصمیم می گیرند.
استقبال دانشجویان از دو درس برنامه فارسی سال گذشته چگونه بود؟
ـ خیلی استقبال زیاد بود و هر دو کلاس بلافاصله پر شد. البته بیشتر فارسی زبان ها بودند که باید امیدوار بود که دیگران هم علاقه نشان دهند.
آیا کورس زبان فارسی در حد دو واحد درسی باقی می ماند یا قرار است گسترده شود؟
ـ امسال با استخدام استاد تمام وقت، سه درس داده خواهد شد: فارسی مقدماتی و فارسی میانی برای دانشجویانی که فارسی آنها خوب است و نیز دانشجویانی که دوره مقدماتی سال قبل را تمام کردند. درس دیگر که به زبان انگلیسی ارائه می شود “ادبیات و فرهنگ ایرانی” است.
در مورد تأمین بودجه ی این کورس ها اشاره ای به عدم حمایت جامعه ی ایرانی کردید، یعنی هیچکس از این جامعه کمکی نکرد و اینکه بالاخره در غیاب حمایت مالی جامعه ی ایرانی چگونه بودجه زبان فارسی دانشگاه یورک تأمین شد؟
ـ چند سال پیش ما میهمانی شام بزرگی ترتیب دادیم و پنجاه تن از افراد سرشناس و ثروتمند جامعه ی ایرانی را دعوت کردیم، رئیس دانشگاه و دیگر مقامات دانشگاه هم بودند. بر کنار از روشنفکران و روزنامه نویسان دعوت شده، ایرانیانی که دعوت کرده بودیم همه از لحاظ ثروت از سرآمدان جامعه ایرانی تورنتو بودند که در رشته های ساختمان سازی، صنایع، نفت و امور مالی فعال هستند. این افراد در آنجا از فکر ایجاد برنامه فارسی خیلی استقبال کردند و عده ای حتی خواستار ایجاد مرکز مطالعات ایران شدند، و وعده هایی هم دادند، ولی متاسفانه وعده هایی بود که وفا نشد، و بی تعارف به قول معروف آبروی ما هم رفت!
تنها در یک مورد، آقای عطا معینی قول برگزاری چندین برنامه برای «فاند ریزینگ» دادند که از آن میان دو برنامه هنری را ترتیب دادند و مبلغی حدود سی و پنج هزار و چهار صد دلار به حساب بنیاد دانشگاه یورک واریز کردند. این برنامه ها هم متاسفانه متوقف شد، اما به هر حال دانشگاه از ایشان تشکر و قدردانی کرد. مبلغ کمی، هزار دلار، هم خود من برای افتتاح حساب این مورد گذاشتم و این ها تنها مشارکت جامعه ی ایرانی بود. غیر از این حدود سی و هفت هزار دلاری که ما ایرانی ها دادیم، بقیه بودجه ی استخدام جاری، یعنی بیش از دو سوم آن را دانشگاه یورک تأمین می کند (چرا که علاوه بر حقوق استاد، هزینه های بیمه و اداری و دفتری هم باید تامین شود).
پس آن طور که شایعه شد، بودجه ی شما از جمهوری اسلامی و سفارت تأمین نمی شود؟
ـ ممنونم که این شایعه واقعا بی اساس و خنده آور را مطرح کردید. آنهائئ که به هر دلیل این را مطرح کرده و در روزنامه های حزبی و گروهی شان دامن می زنند، پیداست که کوچکترین اطلاعی از عملکرد دانشگاه ندارند. وقتی من این شایعه را شنیدم متوجه شدم که خانمی از مسئولان مرکز قلابی ایرانشناسی در تورنتو که وابسته به سفارت رژیم ایران است (همان مرکزی که خاطرتان هست که تعدادی از استادان ایرانی از جمله خود من آن را افشاء کردیم و مطبوعات کانادائی از جمله شهروند و دیگران هم آن را منعکس کردند) با دو نفر از اعضای انجمن ایرانیان دانشگاه یورک تماس گرفته و به آنها گفته اگر شما بخواهید ما کلاس فارسی می گذاریم و پولش را می دهیم. این دانشجویان ناآگاه هم می روند پیش رئیس دانشکده زبان ها و می گویند که مرکز ایرانشناسی بودجه کلاس فارسی را می دهد، و مقامات دانشکده هم چون از این مسائل اطلاع نداشتند از ما پرس و جو کردند و ما هم گفتیم که نه این مرکز ایرانشناسی قلابی ست و مقامات دانشکده هم موضوع را منتفی اعلام کردند.
چندی بعد یکی از این مجلات محلی ـ حزبی ـ سازمانی نوشت که برنامه فارسی دانشگاه یورک را جمهوری اسلامی درست کرده و بین مقامات سفارت و مقامات دانشگاه ملاقات انجام شده. چون این یک اتهام بسیار نادرستی بود ما به دانشگاه اطلاع دادیم، و دانشگاه هم به این نشریه اعتراض کرد و طی نامه ای اعلام کرد که هرگز هیچ ملاقاتی بین هیچ کس از سفارت ایران یا کنسولگری ایران با هیچیک از مقامات دانشگاه یورک صورت نگرفته و این حرف بی اساس است. و البته آنها هم این نامه را چاپ کردند.
کتاب هایی که تدریس می شود چطور؟ در این مورد هم باز شایعه بود که آنهم نوعی مربوط به جمهوری اسلامی است…؟
ـ این هم باز حرف کاملا بی ارزش و بی اساس است. من وقتی این را شنیدم از استاد مربوطه سئوال کردم و ایشان به درستی بسیار ناراحت شد و از این همه شایعات بی اساس تعجب کرد. کتاب فارسی که ایشان برای تدریس ا نتخاب کرده بودند کتابی است که از سوی دو استاد دانشگاه مک گیل و دانشگاه منچستر نوشته شده و از سوی انتشاراتی بسیار معتبر راتلج منتشر شده است و هیچ ربطی به جمهوری اسلامی ندارد. اسم این کتاب این است :
The Routledge Introductory Persian Course: Farsi Shirin Ast
به هر حال چون این جنجال ارزشی نداشت ما پیگیری نکردیم.
آینده ی زبان فارسی در دانشگاه یورک چه می شود؟
ـ ما تلاش کردیم که استخدام استاد تمام وقت را برای سه سال تصویب کنیم که بودجه اجازه نداد و یک ساله شد، ولی ما امیدواریم که همان طرح اولیه را که داشتیم یعنی یک کرسی درست کنیم برای زبان و ادبیات فارسی و دانشگاه یک استاد شناخته شده را استخدام کند و ریاست این کرسی را در دست بگیرد و سر انجام بشود مرکز مطالعات ایران . این مسیری است که بسیاری از کامیونیتی های تورنتو طی کرده اند. مثلا ثروتمندان یونانی تورنتو ابتدا سه میلیون دلار برای ایجاد کرسی مطالعات هلنی دادند، و هر ساله با پرداخت پول های بیشتر این برنامه را گسترش می بخشند.
همانطور که اطلاع دارید در جوامع مختلف، چه در غربت و چه در داخل کشور، افراد ثروتمند در برنامه های نوع دوستی (Philanthropy) مشارکت می کنند و بخشی از درآمدهای خودشان را به موسسات آموزشی، هنری، موزه ها و … اختصاص می دهند. بر کنار از آنکه از معافیت های مالیاتی هم استفاده می کنند، اما بسیاری به این خدمات نوع دوستانه باور دارند. متاسفانه در جامعه ی ایرانی، با اینکه ما ثروتمندان زیادی در این شهر داریم، من فکر می کنم هنوز به آن درجه از درک نوع دوستی نرسیده ایم که دست به چنین اقداماتی بزنیم و اگر هم کاری می کنیم، به منافع آنی یا آتی خودمان بیشتر چشم داریم.
با این حال امیدواریم، افراد پا جلو بگذارند و کمک کنند. استادان ایرانی دانشگاه یورک نیز کماکان به مقامات فشار خواهند آورد که این برنامه قطع نشود. به هر حال باید امیدوار بود و از تلاش دست بر نداشت.
