تهرانتو را سازمان می دهند
از ویژگی جامعه‌ی ماست که گروه‌ها از تقسیم هسته‌ی اولیه، تکثیر شوند؛ پروسه ای که طی آن سلول، هسته‌ی واحد خود را به دو نیم می‌کند. به جای آن که به سادگی با به کارگیری نیروهای دیگر و بیشتر و گسترش زمینه‌های کار، به شمار گروه‌ها افزوده شود، دائمن گروه‌ها و سازمان‌ها دو نیم می‌شوند. نیمه‌هایی که مجزا از همند، اما همیشه دو نیمه‌ی برابر نیستند؛ تشکل‌های متشابه می‌سازیم که گاه همچون نهادهای موازی به سوی یک مقصد می‌روند.
شاید هنوز زمان آن نرسیده که از فضای طنزآلود صحنه‌ای در “زندگی برایان” از مجموعه “مانتی پایتون”ها عبور کنیم، آنجا که می‌گوید:
برایان: “شما یهودیان جبهه خلق هستید؟”
راگ: “گورتو گم کن… یهودی جبهه خلق…”
برایان: “چی؟”
راگ: “ما جبهه خلق یهود هستیم.”
ساقی قهرمان
اینگونه که به نظر می‌آید در فاصله زمانی تنها پنج سال، تورنتو که دارای هیچ تشکلی از دگرباشان جنسی نبود، حالا دو سازمان فعال حامی دگرباشان جنسی دارد.
سازمان دگرباشان جنسی ایرانی که با نام ایرکو شناخته می‌شود نامی است که بیشتر مردم هنگامی که صحبت از تشکل ایرانیان همجنسگرا، دوجنسگرا، و تراجنسی به میان می‌آید، به خاطر می‌آورند. این گروه در تابستان ۲۰۰۶ با همکاری نیاز سلیمی، آرشام پارسی، سام کوشا، روشن برهان، و ساقی قهرمان شکل گرفت و از همان اولین روزهای شروع به کار، به نمایندگی از همجنسگرایان، دوجنسگرایان، و تراجنسی‌های ایرانی، پیشگام خستگی‌ناپذیر آموزش، مشاوره و آماده‌سازی جامعه برای آشنایی و درک از حقوق بشری و شهروندی دگرباشان جنسی شد.
ایرکو، امروز، با کسر یکی از اعضای اولیه‌ی سازمان، همچنان به حمایت گسترده از حقوق اقلیت‌های جنسی در جبهه‌های متعدد می‌پردازد.
نیاز سلیمی و ساقی قهرمان، هدایت سازمان را به همراهی تیمی از همکاران داوطلب از جمله حمید پرنیان، یگانه دادی، پرستو رحمانی، مهیار فاطمی، و رامین جعفری، به عهده دارند.
ساقی قهرمان می‌گوید: “تلاش ما برای جرم‌زدایی از همجنسگرایی در قوانین مجازات ایران است.”
قهرمان، با جثه‌ای کوچک و اندکی دخترانه، با موهای نقره‌ای خیره‌کننده، از چهره‌های شناخته شده‌ی جامعه‌ی ایرانیان تورنتو است. از آن کسان است که پیشگام راه‌های نرفته‌اند و هر جا قدم می‌گذارند غوغا به راه می‌افتد؛ یعنی یک بت‌شکن به معنای واقعی. و استعداد غریبی در برآشفتن مردم دارد تا به یادشان بیاورد آنچه را به عنوان واقعیت مسلم همه عمر باور کرده‌اند، واقعیت نداشته است. کوتاه سخن این که ساقی قهرمان همان نیرویی است که آنان که در راه تغییرات اجتماعی می جنگند، کافی ست او را در کنار خود داشته باشند.
اگر چه امروز بیشتر مردم او را به عنوان فعال حقوق اقلیت‌های جنسی می‌شناسند، اما در خاطره‌ی پایه‌گذاران تهرانتو، نام او به عنوان شاعر و نویسنده جای گرفته است. سه مجموعه شعر و یک مجموعه داستان کوتاه منتشر کرده است؛ دستاوردهایی ادبی که صدای ازسرگذشته‌های نسلی از مهاجران به کانادا شد.
قهرمان، گفتگوی خود را با اشاره به “روشنگری در باب حقوق بشری و شهروندی اقلیت‌های جنسی” به عنوان یکی دیگر از هدف‌های کلیدی سازمان، ادامه می‌دهد.
گر چه ایرکو در تورنتوی کانادا مستقر است، اما این سازمان به پناهجویانی که به ترکیه و یا دیگر کشورهای ترانزیت و میزبان می‌گریزند، مشاوره می‌دهد.
در این مورد، ساقی می‌گوید، “ما به پناهجویان تا دریافت پناهندگی سازمان ملل متحد و سپس تا زمانی که در کشور امن اسکان می‌یابند، کمک‌های حقوقی و مالی می‌کنیم”.
وقتی از گسترش کار سازمان از زمان افتتاح آن به بعد سخن می‌گوید، اشاره می‌کند، “ما کار را در ارتباط با یک تعداد انگشت‌شمار از پناهنده‌های ترکیه و یک مجله ماهانه که بضاعتی ناچیز داشت شروع کردیم. اما نیاز، وحشتناک زیاد بود و ما ناچار بودیم که دامنه کار را دائمن با توجه به شرایط پناهجویان و جامعه دگرباش داخل ایران گسترش بدهیم. همچنین، و در کنار آن، شروع به کار گسترده در تورنتو و برای دگرباشان تازه‌وارد به تورنتو کردیم. “
امروز ایرکو پلی است میان پناهندگان دگرباش و نهادهای بین المللی نظیر کمیساریای عالی پناهندگی سازمان ملل.
ساقی قهرمان در توضیح این پروسه می‌گوید: “ما به نمایندگی از هر پناهجو با یو ان اچ سی آر در ترکیه وارد گفتگو می‌شویم و سرگذشت پناهجو را بنا بر مدارک و شواهد، محقق می‌کنیم”. و اضافه می‌کند، ایرکو همچنین با سفارت‌های کشورهای پناهنده‌پذیری که از طریق یو ان اچ سی آر از ترکیه پناهنده می‌پذیرند وارد گفتگو می‌شود تا در پروسه بازاسکان دخالت مثبت داشته باشد. علاوه بر این، سازمان امکان مداوا و معاینه‌ی پناهجویان بیمار را از طریق شبکه‌ای از داوطلبان متخصص به وجود می‌آورد. او می‌گوید، “کاری که برای برای تازه‌واردان به تورنتو به طور معمول انجام می‌دهیم معرفی به سازمان‌های اسکان در داخل تورنتو، ترجمه کتبی و شفاهی، و نیز مشاوه، بسته به نیاز هر پناهنده است. ما همچنین با سازمان‌های اسکان همکاری می‌کنیم و نیازهای ویژه‌ی پناهجویان را تشریح می‌کنیم.”
“همراه تازه‌واردان به دفتر وکیل و دادگاه می‌رویم، به بیمارستان می‌رویم و در موارد زیادی که موانع فرهنگی برای درک مشکل پناهندگان از سوی مددکاران اجتماعی وجود دارد، ما با توضیحاتی که می‌دهیم امکان درک متقابل را ایجاد می‌کنیم. ایرکو در محل مرکز خدمات ال جی بی تی تورنتو، ۵۱۹، مراجعان را می‌پذیرد و این به معنای آن است که به امکانات وسیع این مرکز برای کمک‌رسانی به مراجعان دسترسی داریم.” ساقی یادآوری می‌کند که سازمان ایرکو از سوی مراکز درمانی و مراکز اسکان در کمک‌رسانی به تازه‌واردان دگرباش بسیار حمایت می‌شود و نیز سازمان به این مراکز کمک می‌کند تا با مشکلات و نیازهای ویژه دگرباشان ایرانی آشنایی عمیق‌تری پیدا کنند.” بخشی از کاری که ایرکو انجام می‌دهد آنچیزی است که نامش را ترجمه فرهنگی گذاشته‌اند. ساقی قهرمان می‌گوید، “ترجمه فرهنگی به این معنی است که ما برای مثال توضیح می‌دهیم چرا یک پناهنده‌ی تراجنسی که از ایران به کانادا می آید به کمک‌های درمانی نظیر هورمون‌تراپی، بسیار سریع‌تر و بیشتر از آنچه معمول است نیاز دارد”.
گرچه مشاوره به پناهندگان دگرباش بخش بزرگی از کاری است که سازمان انجام می‌دهد، اما در کنار آن موفق شده جا پایی نیز برای خود در عرصه ادبیات باز کند و اینگونه عشق ساقی قهرمان به ادبیات را با هدف گروه برای آموزش عموم پیوند بدهد.
ساقی قهرمان می‌گوید با انتشار آثار نویسنده‌ها، شاعران، و مقاله‌نویسان دگرباش، توانستیم استعدادهای درخشان و توانایی‌های جامعه دگرباش را به جامعه‌ی مادر معرفی کنیم. بسیار پیش آمده کسانی بیرون از جامعه دگرباش که با این جامعه آشنایی چندانی نداشتند و پیش از آن کاری به قلم نویسنده‌های دگرباش نخوانده بودند، با خواندن کارهایی که در این مجموعه‌ها منتشر شده‌اند از درجه‌ی تکنیک و احاطه‌ی نویسنده‌ی همجنسگرای ایرانی به ادبیات شگفت‌زده شدند.
از نگاه او، ادبیات بهترین وسیله برای شکستن دیوار موجود میان جامعه‌ی دگرباش و جامعه‌ی مادر، و ساختن پل‌های ارتباطی و ایجاد پیوند است.
ساقی قهرمان، پروژه‌ی ادبیات ایرکو را به معنای خلق ابزاری برای انتقال صدای جامعه‌ی دگرباش ایرانی می‌داند. می‌گوید، “این کار را ما از طریق انتشارات‌مان می‌کنیم؛ با انتشار ادبیات خوب، صدایی برای جامعه دگرباش ایرانی در عرصه‌ی عمومی خلق می‌کنیم. در واقع، ما می‌نویسیم، پس هستیم. ریشه تلاش پرشور برای انتشار آثار دگرباشان برای دگرباشان، در همین استراتژی نهفته بود.”
قهرمان می‌گوید اعتمادسازی در میان جامعه‌ای که در ایران زندگی می‌کند از با ارزش‌ترین دستاوردهای اوست و ادامه می‌دهد که “با ایجاد این اعتماد متقابل به گنجینه‌ای از آثار وبلاگ‌نویسان همجنسگرا دست پیدا کردیم که به آسانی این تصور اشتباه که قهرمان‌های جامعه‌ی گی، در خارج از ایران به سر می‌برند را از میان برداشت. واقعیت این است که قهرمان‌های جامعه‌ی گی ایران، در داخل ایران زندگی و کار می‌کنند و تمام کارهایی که تا کنون انجام شده و دستاوردهایی که به دست آمده، دستاوردهای همان کسانی‌ست که در داخل کشور زندگی و کار کردند و هنوز همانجا هستند.” و می‌افزاید:” بخشی از کاری که ایرکو انجام داد این بود که نام شمار زیادی از وبلاگ‌نویسان دگرباش، فعالان مدنی جامعه دگرباش، و نویسندگان همجنسگرا را در عرصه‌ای وسیع مطرح کند تا روشن شود که جامعه دگرباش داخل ایران زنده، هدفمند، پرشور، و سختکوش است و از سال ۱۹۹۷ تا کنون، از زمانی که وبلاگنویسی به عنوان ابزار خودنویسی و روشنگری جامعه دگرباش به کار گرفته شد، بی‌وقفه در تلاش بوده است.”
علاوه بر نشریه ماهانه چراغ، ایرکو شاخه انتشاراتی دیگری را هم مدیریت می‌کند که پروژه کتابخانه‌ی آنلاین است.
ساقی قهرمان تعریف می‌کند که چگونه این پروژه شکل گرفت، “در سال ۲۰۰۸، همان زمان که فستیوال بین المللی کتاب تهران بر پا شد، جمع بسیار کوچکی از نویسندگان گی ایده‌ای را مطرح کردند به این صورت که در اعتراض به سانسور مطلق، حذف مطلق نویسنده‌های گی از صحنه‌ی ادبیات/ انتشارات ایران، ما مجموعه‌هایی از این کارها را به صورت کتاب آنلاین منتشر کنیم. روی این ایده کار کردیم، و من با نشر افرا تماس گرفتم و لیستی از کارهای آماده انتشار را برایشان ارسال کردم. افرا تقریبن تمام کارهای ارسال شده را برای انتشار تایید کرد به جز دو یا سه تا از کارها. کارهایی که از سوی انتشارات افرا منتشر شدند، چون افرا دارای فضای آنلاین، مثل وبسایت، برای عرضه‌ی این کارها نبود، روی وبلاگی که با نام “نمایشگاه بین المللی کتاب دگرباش – ۱۳۸۸” ساخته شد، در دسترس کسانی که مایل بودند کتاب‌ها را دانلود کنند و بخوانند، قرار گرفت “.
ساقی می‌افزاید، “بعضی از این کارها، همان موقع، در رادیو زمانه معرفی شدند، و با یکی از نویسندگانی که مجموعه شعرهایش را منتشر کرده بودیم، برای معرفی این مجموعه، رادیو زمانه مصاحبه کرد.”
پس از چندی که این وبلاگ، از سوی بلاگفا و به بهانه نشر مطالب غیراخلاقی مسدود شد، “من انتشارات گیلگمیشان را به خواست تیم خانه هنر، که می‌خواستند یک انتشارات منحصر به آثار دگرباشان داشته باشیم، در کانادا ثبت کردم. تیم خانه هنر مایل بود برای انتشار آثار دگرباشان دست ما باز باشد و ناچار به عبور از دشواری توضیح‌های مکرر برای انتشاراتی‌های غیردگرباش نباشیم.”
ساقی قهرمان می‌گوید تا کنون سی تا مجموعه به انتشار رسیده که روی وبلاگ کتابخانه آنلاین در دسترس‌اند.
“حالا، یک تیم سه نفره، کارهایی که به گیلگمیشان ارسال می شود را بررسی، تایید، و ویراست می‌کند. من یکی از این سه نفرم، و در کنار ویراست، نقش خودم را در ایجاد ارتباط‌های لازم برای کار نشر و نیز آشنایی با نویسندگان تازه، پیش می‌برم.
او ارتباط تنگاتنگ میان کار فعالان مدنی نظیر خودش که در خارج از ایران کار می‌کنند، و فعالان مدنی جامعه دگرباشان داخل ایران، اینطور توصیف می‌کند. “همانطور که در مصاحبه‌های دیگری هم اشاره کرده‌ام، ارتباط میان ما، نظیر ارتباط میان اعضای یک خانواده‌ی معمولی ایرانی است که برخی در داخل و برخی در خارج از ایران زندگی می‌کنند. من مثل قوم و خویشی هستم که در خارج از ایران خانه دارم و مثلن می‌توانم بروم داخل اداره‌ای که کارهای ثبت را انجام می‌دهد و یک انتشارات را به ثبت برسانم تا بتوانیم شعرها و داستان‌هامان که در ایران نوشته می شوند و حتی ارسال ساده‌ی این نوشته‌ها به دست یک ناشر مقیم ایران، و نه حتی به وزارت ارشاد، غیر ممکن است، را اینجا به چاپ برسانیم.
در راستای تعهد به ایجاد پیوند میان ادبیات و تغییر اجتماعی، ایرکو شب شعری را در محل تئاتر “بادیز این بد تایمز”، بیست و پنجم آگوست، ساعت هشت شب، برگزار می‌کند. شعرهای شماری از شاعران همجنسگرای ایران نظیر همسرشت، باربد شب، خشایار خسته، حمید پرنیان، کورش زندی، و الهام ملک پور به انگلیسی و فارسی خوانده خواهد شد. ساقی قهرمان در طول این برنامه درباره‌ی ادبیات گی و چند تا از کارهایی که در آن شب خوانده خواهد شد صحبت می‌کند و به بازگشایی بخشی از موضوعاتی که دستمایه‌ی این شعرها قرار گرفته‌اند، از منظر دشواری‌های اجتماعی، می‌پردازد.
